Tika Onongo Ingeyo?

TUKI

Tika Onongo Ingeyo?

Tika onongo tye lok ada ni, i cencwari me acel ngat mo twero coyo doo i poto pa lawote?

Kopi me Digest 1468 ma Emperor Justinian ocoyo onongo tito kore ki kore cik pa Luroma i kare macon

I MATAYO 13:24-26, kiwaco lok ma Yecu owaco ni: “Ker me polo rom ki dano mo ma ocoyo kodi mabeco i potone. Ento i kare ma dano dong gubuto woko, lakworre obino ci ocoyo doo i kin kal, ka ocito gire woko. I kare ma ginapita-nu otwi odongo, kal ongok, ci doo bene ocako nen.” Lucoc mapol gubedo ka penyo ka ce omyero kiter carolok man atir atir, ento kun inongo ni coc ma Luroma gucoyo nyuto ni myero kiter kit meno.

Dikconari mo acel me Baibul waco ni: “Coyo doo i poto pa ngat mo pi culo wang gin marac ma kitimo . . . onongo obedo bal i te cik pa Luroma. Bedo ki cik ma mako bal man nyuto ni dano onongo gimaro timo gin meno kare ki kare.” Alastair Kerr ngat ma okwano lok matut i kom cik otito ni i 533 K.M., Roman Emperor Justinian ocoyo bukke mo ma kilwongo ni Digest, ma loko i kom cik pa Laroma wiye wiye dok okwanyo ki i cik ma jo ma onongo gitye ki ngec i kom cik gucoyo (i kine ka 100-250 K.M.). Ma lubbe ki buk meno (Digest, 9.2.27.14), ngat mo ma tye ki ngec i kom cik, Ulpian oloko i kom pido mo ma ladit me Roma ma nyinge Celsus owinyo i cencwari me aryo. Ka kicoyo doo i poto pa ngat moni, ci balo cam pa won poto. Buk me Digest waco ni ngat ma otimo bal meno myero ocul won poto nyo ngat ma opango poto pi timme-ni.

Gin meno ma onongo timme i te loc me Roma i kare macon-ni nyuto ni gin ma Yecu owaco-ni onongo tye ada.

Twero ma rom mene ma Luroma gimiyo bot lutela ma gin Lujudaya ma i Juda i cencwari me acel?

I KARE meno onongo Juda tye i te loc pa Luroma, dok ngat ma onongo cung pi loc meno aye gabuna ma bene onongo tela wa wi mony bene. Ticce ma pire tek aye onongo tye me coko mucoro ki neno ni dano gulubo cik ki bene neno ni kuc tye. Luroma onongo giketo cwinygi me pwodo ki mako ngat mo keken ma oturo cik, nyo ma balo kuc pa lwak. Ka onongo ni pe pi tic man, Luroma onongo gitwero weko tic me tela i cing lutedero.

Lukiko madit pa Lujudaya tye ka winyo pido mo

Lukiko Madit pa Lujudaya onongo tye calo kot madit loyo dok doro jami ducu ma lubbe ki cik pa Lujudaya. Kot mogo matinotino onongo oromo lobo Juda ducu. Turo cik ki bal mogo matinotino onongo kityeko ki i kot matino meno dok luloc pa Luroma onongo pe girwako wigi iye. Goro pa Lukiko pa Lujudaya magi onongo tye ni, ngolo to i wi ngat moni pe tye i cinggi—Luroma keken aye ma onongo tye ki twero magi. Gin acel ma gutimo ma onongo pe i te twerogi aye me ngolo to i wi Citefano.—Tic 6:8-15; 7:54-60.

Lukiko pa Lujudaya onongo gitye ki ka ma twerogi gik iye. Emil Schürer owaco ni: “Gin onongo pe gitwero gengo Luroma ka gimito donyo i pido mo keken, Luroma onongo kitwero donyo ka ngolokop i cawa mo keken, dok man onongo nen ka ce bal meno gudo locgi.” Me labolle i kare ma Claudius Lysias, ladit mony mo omako lakwena Paulo, ma onongo bene obedo Laroma.—Tic 23:26-30.