Pintor tu konten

Boasa Dang Dirayahon Saksi Jahowa Akka Ari Raya on?

Boasa Dang Dirayahon Saksi Jahowa Akka Ari Raya on?

 Alani aha do Saksi Jahowa dang mangarayahon akka ari raya?

 Andorang so dibahen Saksi sada keputusan lao mangihutton sada perayaan, jolo denggan do dilului nasida aha do na didok Bibel taringot perayaan i. Adong do akka ari raya na so sesuai tu aha na didok Bibel. Molo dang sesuai do i tu na didok Bibel, dang dohot Saksi Jahowa mangarayahon ari raya i. Alai molo adong sada perayaan na so melanggar tu aha na didok Bibel, ganup Saksi ikkon mambahen keputusan sandiri. Jala ikkon toktong do dijaga ibana asa ‘ias panggora ni rohana di adopan ni Debata dohot di adopan ni jolma’.​—Ulaon ni Apostel 24:16.

 On ma piga-piga sukkun-sukkun na ikkon dipikkirhon Saksi Jahowa andorang so mambahen keputusan lao dohot mangarayahon sada ari raya manang na dang. a

  •   Sesuai do ari perayaan on tu na didok di Bibel?

     Na didok Bibel: “‘Kaluar ma hamu sian tonga-tonga ni nasida jala padao hamu ma dirimuna sian nasida,’ ninna Jahowa, ‘unang be jama hamu na ramun.’”​—2 Korint 6:​15-​17.

     Lao pasidikkon diri sian akka na ramun manang na so sesuai tu aha na didok di Bibel, dang olo Saksi mangarayahon akka ari raya na adong hubunganna tu akka na didok dison.

     Akka ari raya na dimulana i dibahen lao manomba akka dewa-dewi. Didok Jesus, “Jahowa Debatam do ingkon sisombaonmu jala holan tu Ibana do ho marhobas.” (Mateus 4:​10) I do alana dang dirayahon Saksi Jahowa Natal, Paska, Ari Mei (May Day). Alana akka ari raya i, najolo dibahen lao manomba akka dewa. Asing ni i, dang dohot Saksi Jahowa mangarayahon akka ari raya on.

    •  Kwanzaa. Goar Kwanzaa “dibuat sian hata Swahili i ma matunda ya kwanza, lapatanna ‘hasil buah pertama’. Najolo dirayahon ari raya on, lao mangarayahon hasil panen na parjolo do. Jala nungnga sian najolo on dirayahon di Afrika”. (Encyclopedia of Black Studies) Deba halak mandok, molo ari raya Kwanzaa on dang adong hubunganna tu agama. Alai molo menurut Encyclopedia of African Religion, sarupa do ari raya on tu festival Afrika na mangalehon “hasil panen na parjolo tu akka dewa dohot tu akka oppung ni nasida na naung mate. Jala lao mandok mauliate do nasida umbahen dilehon nasida hasil panenna i”.

      Kwanzaa

    •  Festival kue bulan. Ari raya on dirayahon tikki bulan September dohot Oktober jala “dirayahon on lao pasangappon dewi bulan”. (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary) Tikki dirayahon ari raya on, biasana “akka boru-boru marsomba . . . do di jabuna di jolo ni dewi i”.​—Religions of the World​—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices.

    •  Nowruz (Taon Baru Persia). “Piga-piga sian bagian ni perayaan on dibuat sian paham Zoroastrianisme. Jala ari na massai badia do on di kalender ni Zoroaster. . . . Tikki i, Dewa Musim Panas, na dijou [Rapithwin], dijalo Dewa Musim Dingin do muse Dewa Musim Panas on saleleng musim dingin dung diusir tu toru ni tano. Jadi tikki Ari Raya Nowruz, meriah do disambut Dewa Musim Panas on di tikki arian sesuai tu tradisi ni Zoroaster.”​—Organisasi Pendidikan, Ilmu Pengetahuan, dan Kebudayaan PBB (UNESCO).

    •  Shab-e Yalda. Ari raya on dirayahon di tikki winter solstice (i ma ulleleng borngin sian arian). Winter solstice masa holan sahali sataon. Menurut bukku Sufism in the Secret History of Persia mandok, “ari raya on dibahen lao manomba dewa Mitra”, i ma dewa cahaya. Jala ari raya on adong do ra hubunganna tu ulaon manomba dewa matahari ni halak Rom dohot Junani. b

    •  Ari Mandok Mauliate (Thanksgiving). Sarupa do ari raya on songon ari raya Kwanzaa. Najolo dirayahon do on lao mangarayahon musim panen lao pasangappon akka dewa. Alai lam leleng, “dibahen Gereja ma ari raya on gabe sada perayaan”.​—A Great and Godly Adventure​—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving.

     Akka Ari Raya na Asal Mulana sian Cerita Takhayul manang na Porsea tu Nasib. Didok Bibel, “Angka na marsomba tu angka debata nasib” i ma “angka na manadingkon Ahu.” (Jesaya 65:11, Bibel siganup ari) Alani i, dang dirayahon akka Saksi Jahowa akka ari raya on:

    •  Ivan Kupala. Bukku The A to Z of Belarus mandok, “Menurut haporseaon ni akka halak [ari raya Ivan Kupala] i ma tikkina alam paluahon kekuatan gaibna. Molo barani jala marnasib boi dapotta deba kekuatan i.” Ari raya on mulana diulahon akka halak na manomba patung lao mangarayahon tikki ulleleng arian sian borngin. Ari raya on masa holan sahali sataon, i ma di bulan Juni. Encyclopedia of Contemporary Russian Culture mandok, “Dung gabe halak Kristen halak na manomba akka patung, gabe dibahen Gereja do ari raya on gabe “ari Santo” Johannes Pembaptis.”

    •  Imlek dohot Taon Baru Korea. “Tikki ari raya on, akka keluarga, dongan dohot tondong naeng mandapot nasib na denggan, pasangappon dewa-dewi dohot tondi na mate jala asa denggan rejeki ni nasida di taon na baru.” Taon Baru Korea (Mooncakes and Hungry Ghosts​—Festivals of China), ari raya on tong do “manomba akka tondi ni na mate, mangusir akka begu asa denggan nasib ni nasida di taon na baru. Jala biasana tikki ari raya on ma nasida lao mamboto ramalan nasib ni nasida di taon na baru”.​—Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide.

      Imlek

     Ari raya na dibahen lao mangarayahon na mangolu dope tondi ni mate. Takkas do didok Bibel molo nga mate sasahalak dang adong be mangolu sian dirina. (Hesekiel 18:4) I do alana dang dirayahon Saksi Jahowa akka ari raya on:

    •  Mangingot Tondi ni Naung Mate. Ari raya on dirayahon lao “mangingot sude akka halak naung mate . . . Saleleng Abad Pertengahan, porsea do akka halak molo di ari raya on, kaluar ma tondi ni na mate sian api penyucian. Muba ma tondi ni na mate i gabe begu, tukang sihir, siluman kodok dohot na asing lao mangganggu akka halak na hea mambahen na jahat tu nasida”.​—New Catholic Encyclopedia.

    •  Ari Raya Ceng Beng dohot Ari Raya Tondi na Male. Ari raya on lao mangarayahon tondi ni akka ompu najolo. Tikki ari raya Ceng Beng, dibakkar do sipanganon, siinumon, hepeng meam-meam asa unang male na mate i, unang mauas jala asa adong hepengna. Asing ni i bukku Celebrating Life Customs Around the World​—From Baby Showers to Funerals mandok, “Saleleng ari raya di Bulan Tondi na Male, biasana akka halak na mangarayahon ari raya on, porsea do molo di tikki bulan purnama gabe unjonok do alam baka dohot dunia nyata sian borngin na asing. Jadi penting do lao pasangappon akka tondi na naung mate jala asa unang muruk tondi ni mate.”

    •  Chuseok. Didok The Korean Tradition of Religion, Society, and Ethics, tikki dirayahon ari raya on “dipelehon do sipanganon dohot arak tu tondi ni na mate”. Dibahen songon i, patuduhon “na porsea do nasida adong dope tondi ni na mate i”.

     Ari raya na adong hubunganna tu ilmu gaib. Bibel mandok, “Unang adong na mangulahon hasipelebeguon, panjujuron, manang martabastabas, mandormai, jala unang adong na manungkun tondi ni na mate . . . Ai dihasogohon Jahowa do angka ulaon na songon i.” (5 Musa 18:10-​12, Bibel siganup ari) Dang olo Saksi Jahowa mangulahon ulaon na adong hubunganna tu ilmu gaib. Termasuk ma i ramalan bintang, mangarayahon Halloween manang ari raya songon:

    •  Taon Baru Sinhala dohot Taon Baru Tamil. “Saleleng ari raya on adong piga-piga tradisi . . . didok roha ni akka na mangarayahon ari raya on molo diulahon nasida i di tikki naung ditottuhon ahli ramal bintang, boi do mambahen gabe denggan nasib ni nasida.”​—Encyclopedia of Sri Lanka.

    •  Songkran. Ari raya on ditanda halak Asia “sian bahasa Sansekerta . . . Lapatan ni goar ni ari raya on i ma ‘marhusor’, jala dirayahon do ari raya on paboahon naung mulai marhusor mataniari tu konstelasi bintang Aries”.​—Food, Feasts, and Faith​—An Encyclopedia of Food Culture in World Religions.

     Akka ari raya na adong hubunganna tu cara beribadat di Patik ni si Musa, na so diulahon be ala nungnga adong tobusan ni Jesus. Bibel mandok, “Ndang marlangku be Patik i, ai nunga digohi i di bagasan Kristus.” (Rom 10:4) Akka prinsip na adong di Patik ni si Musa memang adong dope labana tu hita saonari. Alai saonari, dang dirayahon halak Kristen be akka ari raya na disurat di Patik ni si Musa. Tarlumobi, akka perayaan na disurat di Patik ni si Musa i paboahon na lao ro Mesias. Hape saonari halak Kristen nungga porsea naung ro Mesias i. Alana didok Bibel, “Ai gombaran tu angka na laho masa do i sude, alai Kristus i do anggo na sasintongna.” (Kolosse 2:​17) Asing ni i muse, adong do akka ari raya i naung dipadomu tu akka kebiasaan na maralo tu na didok Bibel. Alani i do Saksi Jahowa dang mangarayahon akka ari raya on:

    •  Ari Raya Pentahbisan (Hanukkah). Ari raya on lao meresmihon muse joro ni halak Jahudi di Jerusalem. Didok di Bibel molo Jesus nungnga gabe Sintua ni Malim sian “kemah na umbalga jala na dumenggan, na so pinajongjong ni jolma manang na so sian tano on”. (Heber 9:​11) Molo di halak Kristen, kemah na didok di ayat on, manggattihon joro ni halak Jahudi na di Jerusalem.

    •  Rosh Hashanah. Ari na parjolo do on di kalender ni halak Jahudi. Di ari i, dibahen halak Jahudi do ari raya lao mangalehon pelean na istimewa tu Debata. (4 Musa 29:​1-6) Alai, nungnga ro Jesus Kristus na gabe Mesias lao manggattihon “pelean sipotongon dohot pelean sipanganon”. Jadi molo dibahen pe saonari pelean i, dang adong be lapatan ni i di adopan ni Debata.​—Daniel 9:​26, 27.

  •   Asa boi do akka agama kerja sama umbahen na dirayahon ari raya on?

     Na didok Bibel: “Aha ma pardomuan ni halak na porsea dohot halak na so porsea? Aha ma pardomuan ni bagas joro ni Debata dohot gana-ganaan?”​—2 Korint 6:​15-​17.

     Berupaya do Saksi Jahowa asa toktong mardame jala diargai nasida haporseaon ni halak na asing. Alai, dang dohot nasida mangarayahon akka ari raya i.

     Ari raya lao mangingot tokoh agama manang peristiwa na boi mambahen marsada akka halak nang pe asing agamana. Najolo, tikki baru sahat naposo ni Debata tu huta ni halak na manomba akka dewa, didok Debata tu naposona, “Ndang jadi angkupanmu nasida manang debatanasida marpadan. . . . Ai molo tung oloanmu debatanasida i, sai na gabe jorgong do i di ho.” (2 Musa 23:32, 33) I do alana dang dohot Saksi Jahowa mangarayahon akka ari raya on.

    •  Loy Krathong. Di tikki ari raya Thailand on, “dibahen akka halak ma bulung-bulung gabe songon mangkok, dipagalak ma lilin diginjangna dohot dupa, dung i dipeakkon ma i di ginjang ni aek. Gabe mumbang-umbang ma i di atas ni aek songon kapal. Porsea do nasida boi do i mambahen nasida dao sian akka na roa. Ari raya on dibahen lao mangingot bekas pat ni Budha na badia”.​—Encyclopedia of Buddhism.

    •  Ari Pertobatan Nasional (National Repentance Day). Menurut kutipan ni sahalak pejabat pemerintah na dibahen di sada koran di Papua Nugini mandok, akka halak na dohot tu acara on patuduhon na “setuju tu dasar iman ni agama Kristen”. Didok ibana ma muse, ari raya on ma na gabe “penggerak sian akka prinsip ni halak Kristen di negara on”.

    •  Waisak. “On ma ari raya na badia di halak Budha. Perayaan on, lao mangingot ari ni hatutubu ni Budha, dapotna penerangan, jala mate manang mandapot Nirwana.”​—Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary.

      Waisak

     Akka ari raya na dibuat sian tradisi ni agama na so adong diajarhon di Bibel. Didok Jesus do tu akka pemimpin agama, “Gabe ndang marlangku be hata ni Debata alani adatmuna i.” Didok ibana do muse dang marlapatan akka na diulahon ni nasida i “ai parenta ni jolma do diajarhon nasida”. (Mateus 15:​6, 9) Sada hal na serius do di Saksi Jahowa na didok ni Jesus on. I do alana dang dirayahon nasida akka ari raya ni agama.

    •  Ari Raya Penampakan Tuhan (Epifani, Ari Raya Tolu Raja, Timkat, manang Los Reyes Magos). Ari raya on lao mangingot haroro ni halak majus na manjuppangi Jesus manang tikki tardidi Jesus. Ari raya on “najolo dirayahon akka halak na manomba berhala na ditujuhon tu dewa-dewi sungai. Diulahon ma i tikki musim semi. Alai ujungna, gabe dibahen halak Kristen ma on gabe sada ari raya di nasida”. (The Christmas Encyclopedia) Dos do on songon ari raya Timkat, i ma “tradisi na dibahen akka halak najolo”.​—Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World.

    •  Ari Raya Perawan Maria na Diboan tu Surgo. Ari raya on dibahen ala porsea do akka halak na diboan do daging ni si Maria omak ni Jesus tu surgo. “Dimulana dang adong haporseaon sisongon on di halak Kristen, jala dang adong dipaboa di Bibel taringot haporseaon on.”​—Religion and Society​—Encyclopedia of Fundamentalism.

    •  Ari Raya Perawan Maria Dang Mardosa sian Mulai di Kandungan. “Dang adong bukti di Bibel na mendukung doktrin molo si Maria i dang mardosa sian mulai di kandungan . . . Ajaran na dibahen gareja do on.”​—New Catholic Encyclopedia.

    •  Prapaskah. Di ari raya on, on ma tikkina halak bertobat dohot berpuasa. Jala ari raya on mulai dibahen lobi sian 200 taon dung sae Bibel disurat, i ma “di abad paopatton”. “Tikki dibahen abu tu akka halak na mangarayahon di tikki ari Rabu Abu”, on patuduhon naung dimulai do Prapaskah. Ulaon on “diulahon do di sude portibi on sian tikki Sinode Benevento taon 1091”.​​—New Catholic Encyclopedia.

    •  Meskel. Menurut Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World, ari raya on dibahen di Etiopia lao mangarayahon “naung dapot Silang na Tutu (silang na dipakke lao mamparsilangkon Jesus). Saleleng perayaan on dibahen akka halak ma api unggun jala manortori ma nasida makkaliangi api unggun i”. Alai dang dipakke Saksi Jahowa silang.

  •   Lao mamuja akka tokoh, organisasi, manang lambang negara do ari raya i?

     Na didok Bibel: “Songon on do hata ni Jahowa: ‘Marjea ma baoa na marhaposan tu jolma, manang tu bolon ni botohonna, gabe dipasurut rohana sian Jahowa.’”​—Jeremia 17:5.

     Diargai Saksi Jahowa do akka halak jala ditangiakkon do nasida. Alai, dang dohot nasida tu akka acara manang ari raya on:

     Ari raya na pasagappon penguasa manang akka tokoh. Bibel mandok, “Dibahen i unang hamu marhaposan tu jolma, na marhosa di bagasan igungna, ai tung pola aha ibana rajuman?” (Jesaya 2:​22) Alani i, dang dirayahon Saksi Jahowa ari raya na pasagappon sasahalak. Uppamana, ulang taon ni sahalak penguasa.

     Ari raya lao mamuja bendera negara. Dang dirayahon Saksi Jahowa ari raya on. Alana didok Bibel, “Padao hamu ma dirimuna sian gana-ganaan.” (1 Johannes 5:​21) Memang, adong do deba halak mandok bendera i dang gana-ganaan manang berhala. Alai sahalak sejarawan na margoar si Carlton J. H. Hayes mandok, “Bendera do na gabe lambang dohot objek ni pemujaan nasionalisme.”

     Ari raya na pasangappon sahalak santo. Aha do na masa tikki adong naposo ni Debata na marsomba tu si Petrus? Didok do di Bibel, “Ditogu si Petrus ma ibana, ninna ma, ‘Jongjong ma ho, ai donganmu jolma do ahu.’” (Ulaon ni Apostel 10:25, 26) Songon si Petrus dohot akka apostel na asing dang olo nasida dipasangap manang disomba. I do alana dang olo Saksi Jahowa dohot tu perayaan na pasagappon akka halak na dianggap santo, songon akka perayaan na didok dison.

    •  Ari Raya tu Akka Halak na Badia. “Ari raya on dibahen lao pasangappon sude santo . . . Jala dang boi dipastihon sian dia asal usul ni ari raya on.”​—New Catholic Encyclopedia.

    •  Ari Raya Bunda sian Guadalupe. Perayaan on dibahen lao manomba “santa pelindung Meksiko”, na dihaporseai gabe si Maria, omak ni Jesus. Didok akka halak, taon 1531 dipatudu si Maria do dirina tu sahalak pangula.​—The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature.

      Ari Raya Bunda sian Guadalupe

    •  Ari Nama (Name Day). “Ari raya on, i ma sada pesta na dibahen lao mangingot Santo manang Santa na goarna dipakke gabe nama baptis.” Perayaan on “adong do hubunganna tu agama”.​—Life Customs Around the World​—From Baby Showers to Funerals.

     Ari raya na mendukung gerakan politik manang sosial. Didok di Bibel, “Dengganan marhaporusan tu Jahowa, asa marhaposan tu jolma.” (Psalmen 118:​8, 9) Porsea do Saksi Jahowa holan Debata do na boi pasaehon parsoalan na di portibi on. Alani i, dang olo nasida dohot tu akka perayaan na mendukung gerakan politik manang sosial, songon Ari Raya Pemuda dohot Ari Raya Perempuan. Jala alani i do muse umbahen dang dirayahon nasida Ari Raya Emansipasi (Emancipation Day), i ma ari raya na dibahen lao mangingot naung dipaso perbudakan dohot akka perayaan na asing na sarupa tusi. Alai, porsea do Saksi Jahowa holan Harajaon ni Debata do na boi pasaehon sude parsoalan dohot ketidakadilan.​—Rom 2:​11; 8:​21.

  •   Pasangappon sada negara manang kelompok suku tertentu do perayaan i?

     Na didok Bibel: “Na so marimbar jolma di jolo ni Debata. Alai dihalomohon Debata do ganup halak na mangkabiari Ibana jala na mangulahon na sintong, sian bangso na dia pe nasida.”​—Ulaon ni Apostel 10:34, 35.

     Nang pe godang Saksi Jahowa na lomo rohana tu hutana, alai dang olo nasida dohot mangarayahon ari raya na pasangappon sada negara manang kelompok suku.

     Ari raya na pasangappon angkatan bersenjata. Dang hea didok Jesus tu siseanna asa marporang. Alai didok ibana do tu akka siseanna, “Tongtong ma haholongi musum jala tangiangkon ma halak na mambahen na hansit tu hamu.” (Mateus 5:​44) I do alana dang dohot Saksi Jahowa mangarayahon ari raya na pasangappon akka tentara, songon:

    •  Ari Anzac. “Anzac i ma angkatan bersenjata Australia dohot Selandia Baru” jala lam leleng “dibahen ma Ari Anzac on gabe ari raya lao mangingot akka halak na mate di parporangan”.​—Historical Dictionary of Australia.

    •  Ari Veteran dohot Ari Peringatan (Remembrance Day). Ari raya on dibahen lao pasangappon “akka veteran dohot akka halak na mate di parporangan”.​—Encyclopædia Britannica.

     Ari raya lao mangingot sejarah manang kemerdekaan ni sada negara. Hea do didok Jesus taringot siseanna, “Ndang na sian portibi on nasida, songon Ahu na so sian portibi on.” (Johannes 17:16) Nang pe lomo roha ni Saksi Jahowa mamparsiajari taringot sejarah, alai dang dohot nasida mangarayahon akka perayaan on:

    •  Ari Australia. Menurut Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life, ari raya on dibahen lao mangingot “akka na masa di taon 1788 tikki dikibarhon tentara Inggris bendera ni nasida jala mandok Australia gabe daerah jajahan ni nasida na baru”.

    •  Ari Guy Fawkes. Ari raya on, i ma “ari raya nasional lao mangingot na so berhasil si Guy Fawkes dohot akka halak Katolik na asing lao mambunuh Raja James I dohot anggota parlemen Inggris di taon 1605”.​—A Dictionary of English Folklore.

    •  Ari Kemerdekaan. Di godang negara, ari raya on i ma “ari na dirayahon ganup taon lao mangarayahon kemerdekaan negara ni nasida”.​—Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.

  •   Adong do hubungan ni ari raya i tu akka ulaon na so suman?

     Na didok Bibel: “Nunga godang dipangke hamu tingkimuna najolo mangihuthon lomo ni roha ni angka bangso. Diulahon hamu do ulaon ni halak na so umboto ila, hisap-hisap ni daging, mabuk, marpestai sahat tu na mabuk, martaru minum, jala manomba angka gana-ganaan.”​—1 Petrus 4:3.

     Mangihutton na didok ayat i, dang dohot Saksi Jahowa mangarayahon ari raya na adong hubunganna tu ulaon na so suman. Alai lomo do roha ni Saksi Jahowa rap marpungu dohot akka donganna. Jala molo lomo roha ni nasida boi do nasida minum minuman beralkohol alai ikkon adong batasna. Marsitutu do nasida mangihutton hata ni Bibel na mandok, “Manang aha pe na dipangan hamu, diinum hamu, manang diulahon hamu, ulahon hamu ma i saluhutna laho pasangaphon Debata.”​—1 Korint 10:31.

     I do alana dang dohot Saksi Jahowa pawai manang dohot tu akka festival na patuduhon pangalaho na so sesuai tu Bibel. Contohna ari raya Purim ni halak Jahudi. Di mulana, ari raya on dirayahon lao mangingot tikki malua bangso Jahudi di abad palimahon sebelum Masehi. Alai menurut bukku Essential Judaism, saonari perayaan on “nungnga gabe songon perayaan Mardi Gras manang karnaval versi Jahudi”. Biasana akka halak na dohot mangarayahon ari raya on “mamakke kostum (jotjot bawa mamakke pakkean ni borua), mangulahon akka na so suman, mabuk, jala gaor”.

 Holong do roha ni Saksi tu keluargana nang pe dang dohot nasida mangarayahon akka ari raya?

 Holong. Didok di Bibel ikkon tahaholongi jala taargai do keluargatta, dang soal aha pe agama ni nasida. (1 Petrus 3:​1, 2, 7) Tikki sahalak Saksi mambahen keputusan na so dohot be ibana mangarayahon ari raya, adong do pengaruhna tu keluargana. Olo do gabe sogo roha ni keluargana, haccit rohana, manang didok roha ni keluargana na so dihaholongi be nasida. I do alana godang Saksi na berupaya lao paposson roha ni keluargana na holong do roha ni nasida tu keluargana. Denggan do dipaboa nasida boasa dibahen nasida keputusan na songon i, jala berupaya do nasida manjuppangi keluargana dang di ari raya i.

 Dipaksa Saksi do halak na asing asa unang dohot mangarayahon akka ari raya?

 Daong. Diboto nasida do, ganup halak ikkon mambahen keputusan sandiri. (Josua 24:15) Sude do Saksi Jahowa ‘pasangappon sude jolma’ dang soal aha agama ni nasida.​—1 Petrus 2:​17.

a Di artikel on dang sude dipaboa akka ari raya na so dirayahon Saksi Jahowa jala dang sude dipaboa ayat na dia na adong hubunganna tu perayaan on.

b Mithra, Mithraism, Christmas Day & Yalda, by K. E. Eduljee, halaman 31-33.