Mu kulekelesha, ibumba ilinono ilya baume lyaikele tondolo. Nalimo icongo icinono sana e caleumfwika fye ilyo umwela uwakaba walepuupa ukufuma ku ciswebebe ca ku Arabia. Yobo takwete na mashiwi ya kulanda, pantu alinakile pa numa ya kulanshanya ne fibusa fyakwe pa nshita iitali. Elenganyeni ifyo Yobo alelolesha ifibusa fyakwe, Elifasi, Bildadi na Sofari ninshi nakalipa. Cali kwati alebeba ati nga namukwata ifya kulanda na fimbi, landeni. Lelo bakontamine fye pa nshi, pantu amashiwi balandile aya kukalifya Yobo tayalengele aleka ukuba uwa cishinka kuli Yehova. (Yobo 16:3) Na kuba, Yobo alefwaisha ukutwalilila ukuba uwa cishinka kuli Yehova.

Ico Yobo abikileko sana amano kutwalilila ukuba uwa cishinka, te mulandu na mafya akwete. Ifyuma fyakwe fyalilobele, abana bakwe 10 balifwile, ifibusa fyakwe na bena mupalamano tabalemwafwa, kabili alilwele ubulwele ubwabipisha. Inkanda yakwe yalifiitile, yalikakabele kabili mwali imititi. Na kabili umubili wakwe walenunka. (Yobo 7:5; 19:17; 30:30) Amashiwi ayabipa ayo ifibusa fya kwa Yobo fyalandile yalilengele akalipa. Alefwaisha ukubalanga ukutila filya balemweba ukuti ali mubembu fya bufi. Ifyo Yobo alandile mu kulekelesha fyalilengele aba baume baikala tondolo. Tabakwete amashiwi na yambi ayo bali no kulanda pa kuti bakalifye Yobo. Na lyo line, amafya Yobo akwete tayapwilile palya pene. Alefwaya sana uwa kumwafwa!

Kuti twamona icalengele Yobo atontonkanye ifishali bwino pa mafya akwete. Alekabila uwa ku mutungulula no kumulungika. Alekabila no wa kumusansamusha, pantu ifibusa fyakwe ifyalingile ukumusansamusha tafyamusansamwishe. Bushe mwalibala amufwayapo sana uwa kumutungulula no kumusansamusha pa kuti mutwalilile ukushipikisha amafya? Bushe balimukalifyapo ku bantu abo mwale-enekela ukutila kuti bamwafwa? Ukusambilila pa fyo Yehova aafwile umubomfi wakwe Yobo na pa fyo Yobo acitile kuti kwalenga mwaba ne subilo e lyo no kushipikisha amafya.

Mwi lyashi lya kwa Yobo tulasanga icintu na cimbi icishale-enekelwa. Kwali umuntu na umbi mupepi, umulumendo we shina lya kuti Elihu. Ali nabo inshita yonse kabili aleumfwa fyonse ifyo balelanda. Kabili tatemenwe nangu panono ifyo aumfwile balelanda.

Elihu alifulilwe Yobo. Calimukalipe nga nshi ukumona Yobo uwali umulungami atendeka “ukuimona uwalungama ukucila Lesa.” Na lyo line Elihu alyumfwilile Yobo uluse. Alimwene ifyo Yobo alecula, bucishinka bwakwe, ne fyo alefwaisha ukumwafwa no kumusansamusha. Ecalengele no kuti Elihu akalipile balya bakasansamusha ba bufi batatu! Alibomfwile ilyo balelanda amashiwi ayabipa kuli Yobo, pa kuti bonaule icitetekelo cakwe, umucinshi untu akwete e lyo na bucishinka bwakwe. Ne cabipishe ca kuti balilandile amashiwi ya bufi ayengi ayalengele camoneka kwati Lesa munkalwe. Pa numa ya kumfwa fyonse ifi, Elihu amwene ukuti alingile ukulandapo fimo!—Yobo 32:2-4, 18.

E lyo Elihu atile: “Ine ndi mwaice na imwe muli bakalamba. E co ntekanishishe no kutiina ukulondolwela imwe amano yandi.” Lelo taikele fye tondolo. Akonkenyepo ukusosa ati: “Te ba nshiku ishingi abakwata amano iyo, kabili te bakalamba fye beka abeluka ubupingushi.” (Yobo 32:6, 9) Lyena Elihu alandile ifintu ifingi ifyalangile ukuti amashiwi yakwe ya cine. Alandile ifyapusene sana ne fyo Elifasi, Bildadi na Sofari balandile. Elihu alengele Yobo ukwishiba ukuti talemumona kwati tacindama nelyo ukumulenga aumfwilako ububi. Na kabili alicindike Yobo pantu ilyo alelanda nankwe alemwita mwi shina, kabili alandile no kuti balya abaume batatu tabali no mucinshi ilyo balelanda na Yobo. * Mucinshi mucinshi Elihu atile: “We Yobo, shi umfwa ifyo ndesosa.”—Yobo 33:1, 7; 34:7.

Elihu aebele Yobo ukwabula no kumupita mu mbali ati: “Amatwi yandi nayomfwa ifyo usosele, . . . utile ‘Ndi uwasanguluka, uwabula imembu; Ndi wa kaele, uwabula ifilubo. Mona! Alemfwailisha fye imilandu.’” Elihu alandile icishinka pa bwafya buntu Yobo akwete ilyo amwipwishe ukuti: “Bushe ici e co uleti bulungami? Utile, ‘Nalilungama ukucila Lesa.’” Elihu talefwaya ukuti Yobo atwalilile ukutontonkanya ifya musango uyu. Abele Yobo ati “muli ici taulungeme.” (Yobo 33:8-12; 35:2) Elihu alishibe ukuti Yobo alikalipe pa mulandu wa kuti ifingi ifyo akwete fyalilobele, kabili abantu abalingile ukumusansamusha e balandile ifyabipa pali ena. Lelo Elihu asokele Yobo ati, “Cenjela epali wabelelekwa ku cipyu watendeka no kutoota misuula misuula.”—Yobo 36:18.

Ne cacindama sana ca kuti, Elihu alilondolwele ukuti Yehova Lesa acita fye ifisuma lyonse. Nangu ca kuti alandile fye amashiwi ayanono, yali aya maka kabili mwali ifishinka ifyacindama nga nshi. Atile: “Lesa wa cine te kuti acite ifyabipa, Uwa Maka Yonse te kuti afyenge umuntu nakalya! . . . Kabili Uwa Maka Yonse tapondamika ubupingushi.” (Yobo 34:10, 12) Elihu alyafwile Yobo ukumona ifyo Yehova aba no luse no mulinganya, pantu Yobo aletontonkanya fye pa mafya akwete kabili alilandile amashiwi yamo ayabula umucinshi pali Lesa. Yehova nga alefwaya nga alikandile Yobo pa fyo alandile, lelo tamukandile. (Yobo 35:13-15) Na kabili Elihu talecita kwati nalimo alishibe fyonse pali Yehova, lelo alandile ukuti: “Lesa alisumbuka ukucila ifyo twaishiba.”—Yobo 36:26.

Nangu ca kuti Elihu talepita mu mbali pa kulanda na Yobo, alitwalilile ukuba uwa cikuuku. Aebele Yobo ukuti bushiku bumo Yehova ali no kulenga aba no bumi ubusuma na kabili. Lesa kuti alanda pa mubomfi wakwe uwa cishinka ukuti: “Lekeni umubili wakwe uleleme ukucila uwa mwaice; Abwelele na ku nshiku sha bulumendo bwakwe.” Na cimbi icilanga ukutila Elihu ali ne cikuuku ca kuti: Mu cifulo ca kuti atendeke ukusambilisha Yobo, amwebele ukuilandila umwine. Atile: “Nga uli ne ca kulanda, njasuka; Landa, pantu nintemwa ubulungami bobe.” (Yobo 33:25, 32) Lelo Yobo ta-aswike. Nalimo ifyo Elihu alandile fyalilangile ukuti ali ne cikuuku kabili fyalikoseleshe Yobo ica kuti amwene ukutila talingile no kutendeka ukulaipokolola. Nalimo Yobo alililile no kulila ilyo amwene ukuti Elihu alimubikileko sana amano.

Kuti twasambililako amasambililo ayacindama nga nshi kuli aba abaume ba cishinka. Kuli Elihu tulasambililako ifyo twingafunda no kukoselesha abantu. Cibusa wa cine afwile ukumweba ukwabula ukupita mu mbali ifyo mulufyenye, nelyo ukumusoka ilyo mushilacita ifintu ifyabipa, nangu ca kuti ukucita ifi takwangwike. (Amapinda 27:6) Tulefwaisha ukuba ifibusa ifya cishinka no kulakoselesha abalekabila ubwafwilisho, nangu ca kutila kuti balanda amashiwi ayabipa pa mulandu ne fyo baleumfwa. Kabili nga ca kuti ni fwe tulekabila ukutufunda, kuti twasambililako kuli Yobo ukuba abaicefya ilyo tulekutika ku uletufunda ukucila ukukaana nelyo ukusuulako fye. Bonse fye tulakabila ukutufunda no kutulungika. Nga ca kuti twasumina, kuti twapususha umweo wesu.—Amapinda 4:13.

Ilyo Elihu alelanda, ilingi line alelumbula umwela, amakumbi, ukubulukuta kwa mfula, e lyo ne nkuba. Alandile pali Yehova ukuti: “Kutikisheni ukubulukuta kwe shiwi lyakwe.” Lyena Elihu alandile pa “cikuuku ca mwela.” (Yobo 37:2, 9) Cimoneka kwati ilyo Elihu alelanda na Yobo, balemona icikuuku ca mwela cileisa kabili calekulilako fye. Na mu kulekelesha calikulile nga nshi. Lyena kwacitike icintu ico bashale-enekela. Yehova alilandile!—Yobo 38:1.

Ilyo tulebelenga ibuuku lya kwa Yobo, tulomfwa bwino nga twafika muli ifi ifipandwa umwaba ifyo Yehova alandile kuli Yobo. Nga filya fine umwela upuuta no kulula ifisoso, cali kwati amashiwi ya kwa Yehova yalepuuta nelyo ukulula amashiwi ya bufi ayo Elifasi, Bildadi, na Sofari balandile. Yehova talandile na balya abaume palya pene. Abikile amano kuli Yobo, kabili alilungike Yobo umubomfi wakwe uo atemenwe mu nshila ya cikuuku, nga filya fine wishi e ngalungika umwana wakwe umwaume.

Yehova alishibe ifyo Yobo alecula. Kabili alimumfwilile uluse, nga filya fine omfwa nga ca kuti abana bakwe abo atemwa balecula. (Esaya 63:9; Sekaria 2:8) Na kabili alishibe ukuti Yobo “alelanda ukwabula ukwishiba nangu fimo,” kabili ici calengele ubwafya ukukulilako. Kanshi Yehova alipwishe Yobo amepusho ayengi pa kuti amulungike. Abalilepo ukumwipwisha ati: “Wali kwi ilyo nashimpile isonde? Njeba, nga walishiba ukwiluka.” Ilyo alebumba ifintu, “intanda sha lucelo,” ulupwa lwa kwa Lesa ulwa bamalaika, baliweleshe pa fyo Yehova abumbile. (Yobo 38:2, 4,  7) Lelo Yobo ta-aswike pantu taishibe nangu fimo.

Yehova akonkenyepo ukulanda pa fyo abumba. Kuti twatila Yehova alilondolweleleko Yobo finono pa masambililo ayo twita pali ino nshita ukuti amasambililo pa fya bubumbo. Pali aya amasambililo paba ukusambilila pa fya mu muulu, pa fibumbwa ifipeema, pa fyo isonde lyabumbwa, e lyo na pa fishipeema pamo nga ulubuuto, icikabilila, umwela na fimbipo. Na kabili Yehova alondolwele inama ishapusanapusana ishali mu ncende umwaleikala Yobo pamo nga inkalamo, mwankole, imbushi ya mpanga, colwa, imboo, mwakatala, kabalwe, pungwa, kapumpe, imfubu, e lyo ne ng’wena. Elenganyeni ukuti mulekutika ilyo uwabumbile ifintu fyonse alemulondolwela pa fyo abumba! *

Cinshi calengele ukuti Yehova alande ifi fyonse? Yobo alekabila ukuba uwaicefya. Yobo aleilishanya ukuti Yehova alimufyengele. Ifi alelanda fyali no konaula bucibusa bwakwe na Wishi uwamutemenwe, kabili fyalilengele ifintu ukubipilako. Kanshi Yehova alitwalilile ukwipusha nga ca kuti Yobo e ko ali ilyo alebumba ifintu fyonse, kabili amwipwishe nga kuti aliisha nelyo ukutungulula ifyabumbwa. Nga ca kuti Yobo takwete fye na maka ya kutungulula no tuntu fye utunono pa fyo Yehova abumba, ninshi talingile ukutontonkanya ukutila kuti aeba Kabumba ifya kucita. Yehova alishiba bwino ifilingile ukucitwa ne nshila filingile ukucitilwamo ukucila ifyo Yobo aishibe!

Fyonse ifyo Yehova alandile fyalilangile ukuti alitemenwe sana Yobo. Cali kwati Yehova alepelulushanya na Yobo ukuti: ‘Mwana wandi, bushe nga ca kutila kuti nakumanisha ukubumba no kusunga ifi fyonse, uletontonkanya kwena kuti nafilwa uku kusakamana? Bushe kwena kuti nakulekelesha, bushe kuti na kwipaila abana bobe, bushe kuti na konawila ifintu ifya ku kwafwa mu bumi bobe no ku kulwalika? Bushe te ine fye ningakubwesesha fyonse ifyo wakwete no kupwisha ukukalipwa kobe?’

Ico Yehova aipushishe Yobo amepusho alefwaya ukuti amulenge ukutontonkanyapo, kabili Yobo aaswikepo fye imiku ibili. Yobo tatalike nelyo ukutendeka ukuipokolola. Ali-icefeshe no kusumina ukuti aishibe fye utunono sana, kabili alilapiile na pa mashiwi alandile ukwabula ukutontonkanyapo. (Yobo 40:4, 5; 42:1-6) Ili lyashi lilatulanga ifyo Yobo ali ne citetekelo. Pa numa ya kuti ashipikisha fyonse ifi, Yobo alitwalilile ukucetekela Yehova. Alisumine ifyo Yehova amulungike kabili alyalwike mu fyo aletontonkanya. Kanshi na ifwe kuti twaipusha icipusho ca kuti, ‘Bushe nali-icefya ica kutila kuti nasumina ukunungika nelyo ukumfunda?’ Bonse fye tulakabila ukutulungika no kutufunda. Nga ca kuti twasumina ukutulungika nelyo kutufunda, ninshi tulepashanya Yobo uwali ne citetekelo.

Yehova alishibe ukuti Yobo alecula kabili alicitilepo fimo pa kumwafwa. Ilyo Yehova alelanda na Elifasi, nalimo uwalipo umukalamba pali balya bakasansamusha ba bufi batatu, atile: “Nakalipa sana pali iwe na banobe babili, pantu tamwasosele icishinka pali ine nga filya umubomfi wandi Yobo asosele.” (Yobo 42:7) Tontonkanyeni pali aya mashiwi. Bushe Yehova alepilibula ukuti fyonse ifyo balya baume batatu balandile fyali fya bufi, nelyo alepilibula ukuti fyonse ifyo Yobo alandile fyali fye bwino? Awe nakalya. * Lelo kwena pali ubupusano ubukalamba pa fyo Yobo alandile ne fyalandile balya abaume batatu. Yobo alecula nga nshi pa mulandu wa bulanda buntu akwete kabili alifuupwike icine cine pa fyo balemubepesha ubufi. Kanshi kuti twaumfwikisha icalengele ukuti limo aleangufyanya ukulanda. Lelo Elifasi na banankwe babili tabakweteko amafya ayo Yobo akwete. Balandile filya fyebo ifyabipa ku mufulo fye pa mulandu wa kuti bali ne cilumba, kabili tabacetekele Lesa. Tabapelelele fye pa kusansa Yobo, lelo ne cabipishe ca kuti tabacindike Yehova, balengele camoneka kwati Yehova munkalwe kabili mubi!

Kanshi kuti twatila cali fye bwino kuli Yehova ukweba balya baume ukuti bapeele ilambo ilya mutengo nga nshi. Balingile ukutula ilambo lya ng’ombe ishilume 7 e lyo na bana ba mpaanga 7. Mwi Funde lya kwa Mose ilambo lya ng’ombe iilume ni shimapepo mukalamba fye e waletuula nga ca kuti nacita ulubembu ulwali no kuletelela uluko lonse. (Ubwina Lebi 4:3) E lambo ilyali ilya mutengo nga nshi, ukulingana ne Funde lya kwa Mose. Bushe kwali na fimbi ifyo Yehova acitile? Atile ali no kupokelela fye ilambo balya baume batulile nga ca kuti Yobo abapepelako. * (Yobo 42:8) Teti tutwishike ukuti ifi ifyacitike fyalisansamwishe Yobo ilyo amwene ukuti Lesa wakwe alimucindike, kabili alimwene ifyo Yehova abomfeshe umulinganya!

Yehova alishibe ukuti Yobo ali no kwelela balya abaume abamukalifye nga nshi, nga ca kuti amweba ukubelela. Ici calangile ukuti Yobo ale-elela. Kabili Yobo tafililwe ukucita ifi. (Yobo 42:9) Ifi Yobo acitile fyalangile ukuti ali uwa cishinka kuli Yehova, ukucila fye na fintu amashiwi alelanda yali no kulanga ukuti wa cishinka. Kabili pa mulandu wa kuti Yobo ali uwa cishinka, Yehova alimupaalile nga nshi.

Yehova alilangile ‘inkumbu nga nshi no luse’ kuli Yobo. (Yakobo 5:11) Alangile shani? Yehova alipeele Yobo ubumi ubusuma na kabili. Elenganyeni ifyo Yobo aumfwile ilyo amwene ukuti umubili wakwe ‘walileleme ukucila uwa mwaice’ nga fintu Elihu alandilepo! Pa numa balupwa lwakwe ne fibusa bali mutungilile. Balimulilile ubulanda kabili balimupeele ifya bupe. Yehova alibweseshe Yobo fyonse ifyo akwete ica kuti fyalifulile ukufika ku miku ibili ukucila ifyo akwete kale. Bushe Yehova acitile shani pa bana ba kwa Yobo abafwile? Nangu ca kuti Yobo no mukashi wakwe balefuluka abana babo, Yehova alilengele bakwata abana 10, ici calilengele baleba ne nsansa! Kabili Yehova mu cisungusho alilundileko Yobo ubumi, ica kuti aikele imyaka na imbi 140, kabili aishilemona abana bakwe na beshikulu bakwe inkulo shine. Baibolo itila: “Awe Yobo asukile afwa, umukote kabili uwa myaka iingi.” (Yobo 42:10-17) Kabili mu Paradaise, Yobo no mukashi wakwe bakaba pamo na bana babo, ukubikako fye na bana babo 10 abo Satana aipeye.—Yohane 5:28, 29.

Mulandu nshi Yehova apaalile Yobo muli ulya musango? Baibolo itila: “Mwalyumfwa ukushipikisha kwa kwa Yobo.” (Yakobo 5:11) Yobo alishipikishe amafya ayengi nga nshi ukucila fye na pa fyo fwe bengi twingelenganya. Ishiwi lya kuti “ukushipikisha” lilanga ukuti Yobo alicitile ifyacilile pa kucimfya fye yalya mesho. Ilyo aleshipikisha, alitwalilile ukuba ne citetekelo cakosa, kabili alitwalilile ukutemwa Yehova. Mu cifulo ca kuti akalipe nelyo afulwe, ali-itemenwe no kwelela na balya abamukalifye ku mufulo fye. Tabalile alekelesha isubilo ilyacindama lintu akwete, kabili alecingilila na bucishinka bwakwe.—Yobo 27:5.

Na ifwe bonse tulingile ukulashipikisha. Te ca kutwishika ukuti Satana akalaesha ukutufuupula nga filya fine acitile kuli Yobo. Lelo nga tuleshipikisha no kuba ne citetekelo, nga twatwalilila ukuba abaicefya, nga tuleitemenwa ukwelela bambi no kulafwaisha ukucingilila bucishinka bwesu, ninshi na ifwe tukekatisha isubilo lyesu. (AbaHebere 10:36) Nga twatwalilila ukuba ne citetekelo nga cilya Yobo akwete, Satana akafulwa nga nshi, lelo tukalenga umutima wa kwa Yehova ukusekelela!