Tinikeni pa kuti muye ku filimo

Tinikeni pa kuti mumone imitwe iilimo

ISAMBILILO 2

Ukusambilila Ukuicefya

Ukusambilila Ukuicefya

BUSHE UMUNTU UWAICEFYA ABA SHANI?

Umuntu uwaicefya alacindika sana abantu. Tamona kwati alicila bambi, kabili tafwaya abantu balamucindika sana. Lelo, alabika amano ku bantu bambi kabili alasambililako kuli bena.

Inshita shimo abantu bamona kwati umuntu nga aliicefya ninshi alishishita. Lelo ukuba uwaicefya kulalenga umuntu ukusumina icilubo nga nalufyanya kabili kulalenga aishiba ne fyo ashingacita.

MULANDU NSHI UKUICEFYA KWACINDAMINA?

  • Ukuicefya kulalenga twalaumfwana bwino na bantu. Icitabo citila The Narcissism Epidemic cilanda ukuti, “Abantu abaicefya cilabangukila ukupanga ifibusa pantu balomfwana bwino na bantu.”

  • Ukuicefya kukafwa umwana wenu na lintu akakula. Ukuba uwaicefya kuti kwayafwa umwana pali ino nshita e lyo na ku ntanshi. Ku ca kumwenako kuti kwamwafwa ilyo akalafwaya ukwingila incito. Ba Dr. Leonard Sax balembele ukuti, “Umuntu uushaicefya kabili uushaishiba ukuti kwaliba ifyo ashingacita, kuti camwafya ukwingila incito. Lelo umuntu uubika sana amano ku fyo abalemwingisha incito balelanda, kuti camwangukila ukwingila incito.” *

IFYO MWINGASAMBILISHA UMWANA WENU UKUICEFYA

Muleyafwa umwana ukukanaba ne cilumba.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Ngo muntu aimona ukuba icintu ilyo tapali ifyo ali, ninshi aleibepa fye umwine.”—Abena Galatia 6:3.

  • Mwilaeba abana ifyo mwishibe ukuti te kuti ficitike. Nga muleeba umwana ukutila, “kuti wacita fyonse fye ifyo ufwaya ukucita, kabili kuti wabomba incito iili yonse iyo ulefwaya,” kuti mulemona kwati mulemwafwa, lelo ilingi line ifya musango uyu taficitika. Abana benu kuti bacita bwino nga ca kuti bapanga ukucita ifyo bengakumanisha kabili balebombesha ukucita ifyo bapanga.

  • Muleeba abana ico mulebatashisha. Nga muleeba fye umwana ukuti “alicenjela” te kuti abe uwaicefya. Kanshi mulemweba ico mulemutashisha.

  • Mwilaleka umwana alepoosa inshita iikalamba pa Intaneti ukulatumishanya ifyebo na mavidio na bantu bambi. Ilingi line abantu abasangwa pa Intaneti tabaicefya pantu balitemwa ukulanda pa fyo bacenjelamo na pa fyo bacitapo.

  • Muleeba umwana wenu ukulayangufyanya ukulomba ubwelelo. Muleyafwa umwana wenu ukwishiba ifyo alufyenye e lyo no kusumina icilubo acitile.

Mulesambilisha umwana wenu ukulatasha.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Muletootela.”—Abena Kolose 3:15.

  • Ukulatasha pa fyo Yehova abumba. Abana balingile ukulatasha pa fyo Yehova abumba ne fyo fitwafwa pa kuti tutwalilile ukuba aba mweo. Pa kuti tube no mweo, tulakabila umwela, amenshi ne fya kulya. Mulebomfya ifi ifya kumwenako pa kwafwa abana ukulatasha pa fyo Yehova abumba.

  • Ukukanasuula abantu. Muleyafwa umwana wenu ukwishiba ukuti abantu bambi balimucila muli fimo, kabili mu nshita ya kubafimbila pa fyo baishiba nelyo ifyo bacitamo bwino, kuti cawama asambililako kuli bena.

  • Ukutasha. Mulesambilisha umwana wenu ukulatasha ukufuma pa nshi ya mutima. Ukutasha kulalenga umuntu aba uwaicefya.

Mulesambilisha abana benu ukuti calicindama ukwafwa abantu.

IFYO BAIBOLO ILANDA: “Mwali-icefya pantu mumona bambi ukuti balimucila, e lyo tamubika fye amano ku fyo mulefwaya fye mwe bene, lelo mulabika amano na ku fyo bambi bafwaya.”—Abena Filipi 2:3, 4.

  • Muleleka abana balebombako imilimo ya pa ng’anda. Nga tamulepeelako umwana wenu imilimo ya pa ng’anda, kuti alamona kwati ukwangala kwalicindama ukucila ukubombako imilimo ya pa ng’anda, lelo imilimo ya pa ng’anda yalicindama ukucila ukwangala. Mulemweba ukutila nga alebomba imilimo ya pa ng’anda, abantu bambi kuti banonkelamo kabili kuti balemutasha.

  • Ukucitila abantu ifintu kwalicindama sana. Nga ca kuti umwana alecitila abantu ifintu, alalanga ukuti natendeka ukucita ifintu ngo mukalamba. Kanshi mulingile ukumwafwa ukwishiba abantu abengakabila ukubafwa. Mulelanshanya nankwe ifyo engacita pa kubafwa. Mulemutasha kabili mulemwafwa ilyo alecitila abantu ifintu fimo.

^ para. 8 Ifi ifyebo fifumine mu citabo citila The Collapse of Parenting.