Enyene ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn ibiere n̄kpọ emi. Ana mme Christian ẹnam akpanikọ kpukpru ini, ẹnyụn̄ ẹnịm ibet idụt mmọ oro mîkpanke mmọ ndinịm ibet Jehovah. (Matt. 22:21; Rome 13:1, 2; Heb. 13:18) Ana mmọ ẹkpono ido obio mmọ n̄ko, ẹnyụn̄ ‘ẹma mbọhọidụn̄ mmọ nte idemmọ.’ (Matt. 22:39; Rome 12:17, 18; 1 Thess. 4:11, 12) Mme n̄kpọ oro isiakde mi ẹkeme ndin̄wam mme Christian oro ẹdụn̄de ke nsio nsio idụt ẹbiere m̀mê ọfọn inọ mbon ukara okụk m̀mê enọ.

Ke ediwak idụt, enyene mme n̄kpọ emi ukara ẹnamde ẹnọ mbio obio ke mfọn, ndien ikpanaha mbio obio ẹnọ mbon ukara n̄kpọ ndomokiet man ẹnyene mme n̄kpọ emi. Mbon ukara ẹsidia okụk emi ukara ẹkpede mmọ, isibụpke, isinyụn̄ idorike enyịn mbio obio ndinọ mmimọ n̄kpọ ndomokiet. Ke ediwak idụt, ibet inyịmeke owo ukara obụp m̀mê ọbọ owo n̄kpọ ke ini anamde utom emi ukara ẹdọn̄de enye. Idem ọkpọkọm owo ukara oro inamke n̄kpọ ọfọn ye owo oro ọnọde enye n̄kpọ akan nte anamde ye mbon en̄wen, ẹsụk ẹda enọ oro nte ubọkedem. Ke ini n̄kpọ etiede ntem, ufọn idụhe ndikekere m̀mê akpana inọ mbon ukara enọ m̀mê okụk, sia ẹda emi nte ubọkedem.

Edi ke ndusụk idụt oro utọ ibet emi mîdụhe, m̀mê emi ukara mîdọn̄ke enyịn m̀mê mbon ukara ẹnịm ibet emi m̀mê inịmke, mbon ukara isidaha utọ enọ emi nte ubọkedem. Ke ndusụk idụt, mbon ukara ẹsida ikpọ itie mmọ ẹfịk mbon emi mmọ ẹkpenamde n̄kpọ ẹnọ ẹbọ okụk m̀mê n̄kpọ en̄wen; ndien mmọ isinyịmeke ndinam n̄kpọ ndomokiet ibọhọke ẹnọ mmọ n̄kpọ. Mbon emi ẹdiande owo ndọ ke esop, mbon emi ẹsibọde tax, ye mbon emi ẹsinọde n̄wed unyịme ubọpufọk ẹsidọhọ mme owo ẹnọ mmimọ n̄kpọ. Ndien edieke owo esịnde ndinọ mmọ, mmọ ẹyeyom n̄kpọ ẹnam man owo oro okûnyene n̄kpọ oro, mîdịghe man owo oro enen̄ede ọbọ ufen mbemiso enye enyenede n̄kpọ emi akpanade enye enyene. Ẹdọhọ ke idụt kiet, mme enịme-ikan̄ isimaha ndinịme ikan̄ ke ini  mmọ ẹsịmde ebiet emi ikan̄ atade, ibọhọke ẹbem iso ẹnọ mmọ ediwak okụk.

Ndusụk owo ẹdọhọ ke esinen̄ede ọsọn̄ nditre ndinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk ke mme utọ idụt emi. Ke mme utọ idụt emi, Christian ekeme ndikere ke okụk m̀mê enọ oro inọde mbon ukara do esịne ke otu n̄kpọ emi anade ikpe man mmọ ẹnam se akpanade ẹnam. Ke mme idụt emi udia-inọ okponde, ana Christian enen̄ede ekpeme mbak enye editiene anam n̄kpọ emi mme owo mîdaha nte idiọkn̄kpọ, edi emi Abasi asuade. Ndinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk man mmọ ẹnam se akpanade ẹnam okpụhọde ye ndinọ mmọ ubọkedem. Ke mme idụt emi udia-inọ okponde, ndusụk owo ẹsinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk man ẹnam se mîkpanaha ẹnam ẹnọ mmọ. Mme owo ẹsikam ẹnọ mme bodisi enọ m̀mê okụk ke ini ẹbiatde ibet man ẹkûbọ ufen emi ekemde ye se mmọ ẹnamde. Ifọnke inọ mbon ukara enọ m̀mê okụk man ẹbiat ibet, inyụn̄ ifọnke ibọ owo enọ m̀mê okụk ibiat ibet.—Ex. 23:8; Deut. 16:19; N̄ke 17:23.

Ke ntak se ediwak nditọete emi ẹsọn̄de idem ke esop ẹkpepde ke Bible, mmọ isimaha ndinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk edieke edide mmọ ẹdọhọ ẹnọ mmimọ. Mmọ ẹsikere ke ndinam emi ọwọrọ ke imama inyụn̄ itiene inam mme owo ẹdia inọ. Ntem, ke ini mbon ukara ẹdọhọde ẹnọ mmimọ n̄kpọ, mmọ isinọhọ mmọ n̄kpọ ndomokiet.

Nditọete emi ẹsọn̄de idem ke esop ẹdiọn̄ọ ke ndinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk man ẹnam se mîkpanaha ẹnam ẹnọ mmimọ etie nte ndinọ ubọkedem. Edi ke ndusụk idụt, edi ido ndisinọ mbon ukara ekpri n̄kpọ man mmọ ẹnam se akpanade ẹnam mîdịghe man ẹsọsọp ẹnam se ẹyomde. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk nditọete oro ẹsisọbọde idem ke mfọn ke ufọkibọk ukara, ẹsinọ mme dọkta ye mme nurse enọ ndiwụt ke imama nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ye mmimọ. Mmọ ẹsima ndinọ enọ ke ẹma ẹkesọbọ mmọ idem ẹma, idịghe mbemiso ẹsọbọde mmọ idem, mbak iditie nte ke mmọ ẹnọ ubọkedem man ẹnam n̄kpọ ọfọn ye mmimọ akan nte ẹnamde ye mbon en̄wen.

Nnyịn idikemeke nditịn̄ nte ẹdade n̄kpọ emi ke kpukpru idụt. Ntem, inamke n̄kpọ m̀mê ẹda didie ndinọ mbon ukara enọ m̀mê okụk ke edem mbufo, ana enen̄ede ekpeme mbak udûnam n̄kpọ emi esịt edimiade fi ufen. (Rome 14:1-6) Inaha Christian abiat ibet ukara. (Rome 13:1-7) Ana Christian enen̄ede ekpeme mbak enye idinam n̄kpọ emi edinamde ẹsuene enyịn̄ Jehovah m̀mê emi edinamde mbon en̄wen ẹtuak ukot ẹduọ. (Matt. 6:9; 1 Cor. 10:32) Akpana se Christian ebierede ndinam owụt ke enye ama mbọhọidụn̄ esie.—Mark 12:31.

Ke Luke ibuot 15, Jesus ama ọnọ uwụtn̄kpọ aban̄a ete kiet emi ekenyenede erọn̄ 100. Ke ini erọn̄ esie kiet okosopde, enye ama ọkpọn̄ erọn̄ 99 ke wilderness aka akasan̄a oyom erọn̄ kiet emi okosopde “tutu okụt enye.” Jesus ọkọdọhọ ke ini ete oro okụtde erọn̄ oro, enye “emen odori ke afara esie onyụn̄ adara. Ndien ke ini esịmde ufọk, enye okot mme ufan esie ye mbọhọidụn̄ esie ẹdi, ọdọhọ mmọ ete, ‘Ẹtiene mi ẹdara koro mmokụt erọn̄ mi emi okosopde.’” Jesus ekeberi uwụtn̄kpọ esie ntem: “Ndọhọ mbufo nte, ntem ke idatesịt edidu ke heaven aban̄a anamidiọk kiet emi akabarede esịt akan ndinen owo anan̄ ye efịtenan̄ emi mînyeneke se ẹkabarede esịt ẹban̄a.”—Luke 15:4-7.

Luke 15:1-3 owụt ke Jesus ọkọnọ uwụtn̄kpọ emi man enen̄ede mme scribe ye mme Pharisee emi ẹkedọhọde ke enye ama ndidụk ndụk ye mme ọbọ a-tax ye mme anamidiọk. Jesus ama ọdọhọ mmọ ke idatesịt esidu ke heaven ke ini anamidiọk akabarede esịt. Ntem, ‘edieke idatesịt esidude ke heaven, ndi mme owo ke isọn̄ ikponyụn̄ itieneke idara ke ini anamidiọk akabarede esịt, ọwọn̄ọde ọkpọn̄ idiọk, onyụn̄ asiakde afan̄ eke enende ọnọ ikpat esie?’—Heb. 12:13.

Ntem akpana idat esịt ke ini ẹfiakde ẹda owo oro ẹkesiode ẹfep ke esop. Owo ndifiak nda enye owụt ke enye ama akabade esịt, edi ana enye aka iso ọsọn̄ọ ada anam n̄kpọ Abasi. Esịt enen̄ede enem nnyịn ke enye ama akabade esịt. Mmọdo, ke ini ẹtọtde ke ẹfiak ẹda owo ke esop, nditọete ẹkeme ndikwak ubọk ke ntak idatesịt, edi ana ẹnam emi ukpono ukpono.

Ndusụk mbon oro ẹkedụn̄de ke Jerusalem ke eyo Jesus ẹkekere ke edieke owo udọn̄ọ odụkde n̄kpọdiọhọ mmọn̄ Bethzatha ke ini ‘ẹtịmerede’ enye, ke idem ọyọsọn̄ enye. (John 5:​1-7) Ntak edi oro mbon udọn̄ọ ẹkesiyọhọde mben n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro.

Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹkụt ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi ke mme Jew ẹkesika ẹkeyere mmọn̄ man ẹnam idem asana. Ẹma ẹsinam mmọn̄ oto n̄kpọdiọhọ mmọn̄ en̄wen emi okodude ekpere edidụk do, ntem mmọn̄ ama esidu do kpukpru ini. Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹkụt ke ukpehemmọn̄ akabahade n̄kpọdiọhọ mmọn̄ iba emi. Ẹma ẹsiberede ukpehemmọn̄ emi ke ini ke ini man mmọn̄ oto do efehe isọn̄ isọn̄ okodụk n̄kpọdiọhọ mmọn̄ Bethzatha. Etie nte ini emi mmọn̄ ekefehede usọp usọp okodụk n̄kpọdiọhọ mmọn̄ Bethza­tha, ke mmọn̄ Bethzatha ekesitịmerede.

Imokụt ndien ntak emi John 5:​4, emi ọdọhọde ke angel ekesitịmerede mmọn̄ Bethzatha, mîdụhe ke n̄kani ikpan̄wed Bible usem Greek emi ẹnen̄erede ẹkpono, utọ nte Codex Sinaiticus emi ẹkewetde ke n̄kpọ nte isua 1,700 emi ẹkebede. Ke Bethza­tha ke Jesus akanam idem ọsọn̄ eren kiet emi ọkọdọn̄ọde ke isua 38. Eren oro ikakam idụkke mmọn̄ oro, edi Jesus ama anam idem ọsọn̄ enye ke ediyịp enyịn.