1, 2. Didie ke nte ẹkebọkde nnyịn ye ebiet emi itode ẹsinam idu uwem?

KPUKPRU nnyịn isinam n̄kpọ itiene nte ẹkebọkde nnyịn ye ebiet emi itode. Emi esịn inyene orụk ọfọn̄ ye udia emi isimade, inyụn̄ inyene nte isinamde n̄kpọ.

² Edi enyene mme n̄kpọ emi ẹkam ẹdide akpan n̄kpọ ẹkan orụk udia ye ọfọn̄ emi imade. Ke uwụtn̄kpọ, toto ke uyen, ẹkpep nnyịn ke ndusụk n̄kpọ ẹnen, edi ke ndusụk inenke. Edi se owo kiet adade nte se inende ye se idiọkde ekeme ndikpụhọde ye eke owo en̄wen. Se nnyịn imekde esiwụt se isịnede nnyịn ke esịt. Bible ke idemesie ọdọhọ ke “mbon idụt emi mînyeneke ibet [ẹsinam] se ibet etemede ke ndammana usụn̄.” (Rome 2:14) Edi ndi emi ọwọrọ ke edieke Abasi mînọhọ ibet ke n̄kpọ, ke nnyịn imekeme ndinam n̄kpọ oro nte ẹsinamde ke ufọk m̀mê ke obio nnyịn?

3. Tịn̄ ntak iba emi mîkpanaha mme Christian ẹtiene mbon en̄wen ẹnam se ededi oro mmọ ẹnamde.

³ Odu ke nsụhọde n̄kaha ntak iba emi mîkpanaha mme Christian ẹnam ntem. Akpa, Bible eti nnyịn ete: “Enyene usụn̄ eke enende owo ke enyịn, edi utịt esie edi usụn̄ n̄kpa.” (N̄ke 16:25) Sia idide mme anana-mfọnmma owo, nnyịn ikemeke ndinen̄ede ikpatisan̄ nnyịn ke mfọnmma usụn̄. (N̄ke 28:26; Jer. 10:23) Udiana, Bible owụt ke Satan, kpa “abasi editịm n̄kpọ emi,” akara onyụn̄ ebiere se ẹnamde ke ererimbot. (2 Cor. 4:4; 1 John 5:19) Ntem, edieke iyomde Jehovah ọdiọn̄ onyụn̄ ama nnyịn, ana inam item emi odude ke Rome 12:2.—Kot.

4. Nso ke iyom ndineme ke ibuotikọ emi?

⁴ Enyene mme akpan n̄kpọ emi ẹdude ke Rome 12:2 emi ọfọnde ẹnen̄ede ẹnọ ntịn̄enyịn. (1) Ntak emi anade ‘ikpụhọde’? (2) Nso ye nso ibuana ke ndikpụhọde? ye (3) Didie ke ikeme  ndikpụhọde? Ẹyak ineme mbụme ita emi.

5. Mmanie ke ikọ Paul ke Rome 12:2 ekenen̄ede ebehe?

⁵ Apostle Paul ikewetke n̄wed Rome inọ kpukpru owo ke Rome, edi ekewet ọnọ mme Christian emi ẹyetde aran. (Rome 1:7) Enye ama ọnọ mmọ item ete ẹkpụhọde ẹnyụn̄ “ẹtre ndibiet editịm n̄kpọ emi.” Se mme Christian emi ẹkedude ke Rome ke n̄kpọ nte isua 56 E.N. ẹkedade nte “editịm n̄kpọ emi” ama esịne edumbet, ido obio, edu, ye usụn̄ uwem mbon Rome. Paul ndikọdọhọ “ẹtre” owụt ke ndusụk mmọ ẹkesụk ẹkpekpebe editịm n̄kpọ oro. Didie ke emi akanam nditọete nnyịn ẹdu uwem ini oro?

6, 7. Didie ke mme edinam obio ye eke ido ukpono ẹkedi n̄kpọ idomo ẹnọ mme Christian ke eyo Paul?

⁶ Mbon emi ẹkade ẹkese Rome ẹsikụt mme temple, udi, n̄kpọ editi, an̄wambre, ufọkmbre eset, ye mme n̄kpọ eset eken. Ndusụk n̄kpọ emi ẹkedu toto ke eyo mme apostle. Mme n̄kpọ eset emi ẹnam ẹfiọk nte mme owo ẹkesidude uwem ẹnyụn̄ ẹtuakde ibuot ke Rome eset. Mme n̄wed mbụkeset ẹtịn̄ n̄ko ẹban̄a mbuba en̄wan n̄kpa, mbuba chariot, nsio nsio mbre ye ikwọ, emi ndusụk ẹkedide n̄kpọ o-bụt. Rome ekedi n̄ko akwa obio uforo, emi mme owo ẹkenyenede ekese ifet ndinam okụk.—Rome 6:21; 1 Pet. 4:3, 4.

⁷ Kpa ye emi mbon Rome ẹkenyenede ediwak temple ye akpakịp abasi, ediwak mmọ ikenen̄ekede ikpere abasi mmọ. Ido ukpono mmọ ekenen̄ede aban̄a ido edinam, utọ nte se ẹsinamde ke ini eyen amanade, ke ndọ, ye ke itie ubụkowo, kpa mme n̄kpọ emi ẹsinamde m̀mê owo aka ufọkabasi m̀mê ikaha. Kere ban̄a utọ idomo emi mme edinam emi ẹkesịnde mme Christian ke Rome. Sia ediwak mmọ ẹkesituakde ibuot ẹnọ nsunsu abasi, mmọ ẹkenyene ndikpụhọde man ẹkabade ẹdi ata mme Christian, ndien ukpụhọde emi iketreke ke mmọ ẹma ẹkena baptism.

8. Didie ke ererimbot emi ekeme ndibiat mme Christian?

⁸ Kpasụk ntre n̄ko, ererimbot idahaemi ekeme ndibiat mme Christian emi ẹyakde idem ẹnọ Abasi. Ntak emi ekemede ndibiat? Sia spirit ererimbot ọyọyọhọ kpukpru ebiet. (Kot Ephesus 2:2, 3; 1 John 2:16.) Ererimbot ẹsidomo ndinam nnyịn ima se mmọ ẹmade, ikere n̄kpọ inyụn̄ idu uwem nte mmọ kpukpru usen, ndien emi ekeme ndinam ọdọn̄ nnyịn ndidi ubak ererimbot. Ntem, imenyene ediwak ntak ndinam item emi ẹkedade edisana spirit ẹwet ẹte ‘itre ndibiet editịm n̄kpọ emi’ inyụn̄ ‘ikpụhọde.’ Nso ke inyene ndinam?

9. Nso ukpụhọde ke ediwak owo ẹnam man ẹdot ndina baptism?

⁹ Nte owo ekpepde Bible onyụn̄ odomode ndinam se enye ekpepde, ntre ke enye editetịm ikpere Abasi. Enye ọyọkpọn̄ nsunsu ido ukpono onyụn̄ okpụhọde uwem esie. Enye esịn ukeme man emen obufa owo esịne onyụn̄ ekpebe Jesus. (Eph. 4:22-24) Imesinen̄ede ikop inemesịt ndikụt ata ediwak owo ẹkpụhọrede tutu ẹdot ndina baptism ndiwụt ke ima iyak idem mmimọ inọ Jehovah Abasi. Imenen̄ede ifiọk ke emi esinam esịt adat Jehovah. (N̄ke 27:11) Edi ọfọn ifiak ikere ise: Ndi n̄kụkure ukpụhọde emi oyomde ẹnam edi emi?

10. Didie ke ndikpụhọde edi isio ye nditre idiọk ido?

¹⁰ Edi ndikpụhọde ikụreke ke nditre ndidu idiọk uwem emi owo ekesidude. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndidọhọ ke ẹnam n̄kpọurua afiak ọfọn, edi edieke ẹtịmde ẹse inyeneke ata akpan n̄kpọ emi ẹkpụhọrede ke n̄kpọurua oro. Ekeme ndidi ẹsin obufa n̄kpọ kiet kpọt m̀mê ẹkpụhọ efọk esie man ẹnam mme owo ẹma n̄kpọurua oro. N̄wed ukabadeikọ Bible kiet ọdọhọ ke ikọ oro “ẹkpụhọde” ke Rome 12:2 aban̄a odudu edisana spirit ndinam owo okpụhọrede m̀mê ndinam ekikere owo edi obufa. Ntem, Christian ndikpụhọde ikụreke ke nditre idiọk edu, idiọk ikọ inua, ye oburobụt ido. Idem ndusụk mbon emi mîfiọkke Bible ẹsidomo nditre mme n̄kpọ emi. Nso ndien ibuana ke ukpụhọde oro Christian enyenede ndinam?

11. Paul ọkọdọhọ ke nso isinam owo okpụhọde?

¹¹ Paul ekewet ete: “Ẹkpụhọde oto ke edinam ekikere mbufo edi obufa.” “Ekikere” nnyịn enyene ebuana ye ukeme ukere n̄kpọ nnyịn. Edi ke Bible, enye abuana n̄ko se owo esimade ndikere, edu owo, ye ukeme ndikọk ibuot. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ leta emi Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Rome, enye ama etịn̄ aban̄a mbon emi ẹnyenede “idiọk ekikere.” Abasi ama ayak utọ mbon oro ọnọ “ukwan̄ido, idiọkido, edisịn esịt ke n̄kpọ owo, idiọkn̄kpọ, ẹyọhọ ye isịnenyịn, uwotowo, utọk, abian̄a” ye mme idiọk edu eken. (Rome 1:28-31) Imekeme ndikụt ntak emi Paul ọkọnọde mme asan̄autom Abasi emi ẹkebọkde ke utọ obio oro item ete “ẹkpụhọde” ẹnyụn̄ ‘ẹnam ekikere mmọ edi obufa.’

12. Didie ke ata ediwak owo ẹkere n̄kpọ mfịn, ndien didie ke emi ekeme ndisịn mme Christian ke idomo?

¹² Mme owo ke ererimbot emi ẹtie nte mbon emi Paul eketịn̄de aban̄a mi. Mmọ ẹkere ke ndida mme edumbet ndu uwem edi ido eset, ndien ke ikpanaha ẹnyịk mbon en̄wen ẹda mme edumbet ẹdu uwem. Ediwak ete  ye eka ye mme andikpep ẹyak nditọwọn̄ ẹdu uwem nte ẹmama. Mmọ ẹda ke owo kiet kiet enyene ndibiere se idide eti ye idiọk. Idem mbon emi ẹdọhọde ke idi mme aka ufọkabasi ikereke ke akpana inam se Abasi ọdọhọde ke enen. (Ps. 14:1) Utọ ido emi ekeme ndisịn ata mme Christian ke idomo. Mbon emi mîkpemeke ẹkeme nditọn̄ọ ndise ndutịm esop Abasi ntre. Mmọ ẹkeme nditre nditiene ndutịm esop ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndikụni mban̄a n̄kpọ ekededi emi mmọ mîmaha. Mîdịghe ekeme ndidi mmọ inen̄ekede ima item Bible oro aban̄ade unọ idem inemesịt, edida Intanet nnam n̄kpo, ye edika ufọkn̄wed ntaifiọk.

13. Ntak emi akpanade inen̄ede idun̄ọde idem nnyịn?

¹³ Ke ntre, man nnyịn itre ndibiet ererimbot emi, ana inen̄ede idun̄ọde ekikere ye uduak ọwọn̄esịt nnyịn, utịtmbuba nnyịn, ye se nnyịn imade. Mbon en̄wen ikemeke ndikụt mme n̄kpọ emi. Mme owo ẹkam ẹkeme ndidọhọ ke imanam ọfọn. Edi nnyịn ke idem nnyịn kpọt idiọn̄ọ m̀mê imayak se ikpepde ke Bible okpụhọde nnyịn ke mme n̄kpọ emi mbon en̄wen mîkwe mi m̀mê iyonyụn̄ iyak enye aka iso okpụhọde nnyịn.—Kot James 1:23-25.

14. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inam ukpụhọde oro anade inam?

¹⁴ Edieke iyomde ndikpụhọde, ana ikpụhọde se isịnede nnyịn ke esịt, oro edi, owo emi nnyịn inen̄erede idi. Nso idin̄wam nnyịn inam emi? Ke ini ikpepde se Jehovah oyomde oto nnyịn nte ekemde ye uduak esie emi ikụtde ke Bible, nte nnyịn inamde n̄kpọ iban̄a se ikotde emi owụt se isịnede nnyịn ke esịt ye ukpụhọde oro anade inam man idu uwem ekekem ye ‘uduak Abasi eke ọfọnde ama.’—Rome 12:2; Heb. 4:12.

15. Nso ukpụhọde ke isinam ke ini Jehovah obotde nnyịn?

¹⁵ Kot Isaiah 64:8. Uwụtn̄kpọ emi prọfet Isaiah ọkọnọde ekpep nnyịn akpan n̄kpọ. Didie ke Jehovah, Oboteso, obot nnyịn, mbateso? Imenen̄ede ifiọk ke enye isifiakke ibot ndido idem nnyịn man anam nnyịn itetịm iye. Jehovah esinọ ukpep ke n̄kan̄ eke spirit. Edieke iyakde enye ekpep nnyịn n̄kpọ, nnyịn iyokpụhọde ke ata esịt idem nnyịn—ndien ata nnennen se iyomde edi emi mbak nnyịn idikpebe ererimbot emi. Didie ke enye esinọ ukpep emi?

16, 17. (a) Tịn̄ se oboteso esinamde ye mbateso man ekeme ndida mbot ediye n̄kpọ. (b) Didie ke Ikọ Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn ikpụhọde inyụn̄ inyene ufọn ke enyịn Jehovah?

¹⁶ Oboteso esida ata eti mbat obot n̄kpọ man se enye obotde ekpeye. Edi enyene n̄kpọ iba emi anade enye anam. Akpa, enye enyene ndiyet mbat oro man osion̄o ndek ke esịt. Ekem, enye ayabuak udomo mmọn̄ emi ekemde onyụn̄ anuak man se ẹbotde ọkpọwọrọ ada edifọn edifọn.

¹⁷ Fiọk ete ke n̄kpọ iba ke oboteso ada mmọn̄ anam: ada eyet ndek osion̄o ke mbat onyụn̄ ada anuak mbat man eyịre edi se ẹkemede ndida mbot n̄kpọ, idem ekpededi ọtọ-akpa. Ndi omokụt nte Ikọ Abasi ekemede ndinam ukem n̄kpọ emi ke uwem nnyịn? Enye ekeme ndinam nnyịn ision̄o ndiọi ekikere emi ikesinyenede ke ini nnyịn mîkọfiọkke Abasi, onyụn̄ anam ikpụhọde inyụn̄ inyene ufọn ke enyịn Abasi. (Eph. 5:26) Kere ban̄a adan̄a ediwak ini emi  ẹsịnde udọn̄ ẹnọ nnyịn ẹte ikot Bible kpukpru usen inyụn̄ idụk mbono esop kpukpru ini, sia do ke ẹsineme Ikọ Abasi. Ntak emi ẹsisịnde udọn̄ ẹnọ nnyịn ẹte inam kpukpru emi? Koro edieke inamde mme n̄kpọ emi, ọwọrọ ke imayak Jehovah ọnọ nnyịn ukpep.—Ps. 1:2; Utom 17:11; Heb. 10:24, 25.

18. (a) Ntak emi anade itie ikere Ikọ Abasi edieke anade enye anam nnyịn ikpụhọde? (b) Mme mbụme ewe ẹkeme ndin̄wam nnyịn?

¹⁸ Edieke anade Ikọ Abasi anam nnyịn inam ukpụhọde, inaha ikokot inyụn̄ ikpep n̄kpọ ito Bible kpọt. Ediwak owo ẹsikot Bible ke ini ke ini ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹfiọk se enye etịn̄de. Eyedi afo emesikụt mme utọ owo oro ke an̄wautom. Ndusụk mmọ ẹkam ẹkeme ndikot ediwak itie Bible ke ibuot. * Edi emi ikpụhọkede ekikere mmọ ye nte mmọ ẹdude uwem. Ntak-a? Edieke anade Ikọ Abasi okpụhọrede owo, ana enye ayak se enye ekpepde osụhọde odụk enye esịt. Ntem, oyom isisụhọde itie ikere se ikpepde. Ọkpọfọn ibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi mmenịm ke emi idịghe sụk ukpepn̄kpọ ido ukpono? Ndi mmenịm ke akpanikọ edi emi? Akan oro, ndi mmokụt mme usụn̄ emi n̄kemede ndida se n̄kpepde nsịn ke edinam, nsehe n̄kukụre nte se n̄kemede ndikpep mbon en̄wen? Ndi mmenịm ke Jehovah etịn̄ ikọ ọnọ mi?’ Ndida ini ntie n̄kere mme utọ mbụme emi ekeme ndinam nnyịn inen̄ede isan̄a ikpere Jehovah. Ndien nnyịn iyọdọdiọn̄ ima enye. Ke ini se ikpepde otụkde nnyịn esịt ntem, nnyịn iditreke ndinam ata ukpụhọde.—N̄ke 4:23; Luke 6:45.

19, 20. Ndinam ewe item Bible edinam nnyịn inen̄ede ibọ ufọn?

¹⁹ Ndikot Ikọ Abasi nnyụn̄ ntie n̄kere enye kpukpru ini ayanam nnyịn ika iso inam item emi Paul ọkọnọde mi: “Ẹsio akani owo ye mme edinam esie ẹduọk, ẹnyụn̄ ẹmen obufa owo ẹsịne, emi ẹdade nnennen ifiọk ẹnam ọdọdiọn̄ edi obufa.” (Col. 3:9, 10) Ke akpanikọ, imekeme ndika iso n̄kụt unen edieke inen̄erede ifiọk se Ikọ Abasi ekpepde inyụn̄ idade enye isịn ke edinam. Emi ayanam imen obufa owo isịne, emi edikpemede nnyịn mbak mme n̄kari n̄kari n̄kukan Satan.

²⁰ Apostle Peter ama eti nnyịn ete: “Nte nditọ n̄kopitem, ẹtre ndinam n̄kpọ ekekem ye mme udọn̄ oro mbufo ẹkenyenede ke unana ifiọk ke eyo oko, edi . . . ẹkabade ẹsana ke ofụri edu uwem mbufo.” (1 Pet. 1:14, 15) Ibuotikọ oro etienede eyeneme nte idibọde edidiọn̄ edieke isịnde ofụri ukeme man ikpụhọde ekikere ye edu emi ikesinyenede.