Γεννήθηκα το 1937 σε ένα κολχόζ, δηλαδή συνεταιριστικό αγρόκτημα, κοντά στο Τοκμόκ του Κιργιζιστάν. Είμαι Κιργίσιος στην εθνικότητα και μητρική μου γλώσσα είναι η κιργισιανή. Οι γονείς μου ήταν αγρότες και δούλευαν στο κολχόζ από τα χαράματα ως το σούρουπο. Λάβαιναν σε τακτική βάση τρόφιμα, αλλά πληρώνονταν με χρήματα μόνο μια φορά τον χρόνο. Η μητέρα μου έκανε μεγάλο αγώνα για να φροντίζει εμένα και τη μικρότερη αδελφή μου. Πήγα σχολείο μόνο πέντε χρόνια και μετά άρχισα να δουλεύω και εγώ όλη μέρα στο κολχόζ.

Στην περιοχή όπου ζούσα, υπήρχε μεγάλη φτώχεια, και δουλεύαμε πολύ σκληρά για να τα βγάλουμε πέρα. Στα νιάτα μου δεν σκεφτόμουν ιδιαίτερα τον σκοπό της ζωής ή το μέλλον. Ούτε που φανταζόμουν ότι οι θαυμάσιες αλήθειες για τον Ιεχωβά Θεό και τον σκοπό του θα μεταμόρφωναν τη ζωή μου. Το πώς αυτό το άγγελμα έφτασε στο Κιργιζιστάν και διαδόθηκε στη χώρα είναι μια συναρπαστική ιστορία. Όλα άρχισαν στην περιοχή του βόρειου Κιργιζιστάν από όπου κατάγομαι.

Η αλήθεια για τον Ιεχωβά Θεό ρίζωσε στο Κιργιζιστάν τη δεκαετία του 1950. Αλλά για να γίνει αυτό, η αλήθεια χρειάστηκε να υπερνικήσει μια ισχυρή ιδεολογία. Γιατί; Επειδή το σημερινό Κιργιζιστάν ανήκε τότε στην Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ). Σε όλη την ΕΣΣΔ, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά παρέμεναν ουδέτεροι στα πολιτικά ζητήματα. (Ιωάν. 18:36) Γι’ αυτό, διώκονταν ως εχθροί του κομμουνιστικού κράτους. Αλλά καμιά ιδεολογία δεν  μπορεί να εμποδίσει τον Λόγο του Θεού να φτάσει στις ειλικρινείς καρδιές. Μάλιστα ένα από τα πολυτιμότερα μαθήματα που πήρα στη μακρόχρονη ζωή μου είναι ότι για τον Ιεχωβά «τα πάντα είναι δυνατά».​—Μάρκ. 10:27.

Ο διωγμός των Μαρτύρων του Ιεχωβά είχε ως αποτέλεσμα να φτάσει η πίστη τους στο Κιργιζιστάν. Πώς συνέβη αυτό; Μέρος της ΕΣΣΔ ήταν και η Σιβηρία, όπου εξορίζονταν οι εχθροί του Κράτους. Όταν αυτοί οι εξόριστοι αφήνονταν ελεύθεροι, πολλοί έρχονταν στο Κιργιζιστάν, και μερικοί από αυτούς είχαν στις αποσκευές τους την αλήθεια. Μεταξύ αυτών ήταν και ο Εμίλ Γιάντσεν, ο οποίος είχε γεννηθεί στο Κιργιζιστάν το 1919. Ο Εμίλ στάλθηκε σε στρατόπεδο εργασίας και ήρθε σε επαφή με τους Μάρτυρες εκεί. Γνώρισε την αλήθεια και επέστρεψε στον τόπο του το 1956. Εγκαταστάθηκε κοντά στο Σοκουλούκ, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή από όπου κατάγομαι. Στο Σοκουλούκ ιδρύθηκε η πρώτη εκκλησία του Κιργιζιστάν το 1958.

Περίπου έναν χρόνο αργότερα, μετακόμισε στο Σοκουλούκ ο Βίκτορ Βίντερ. Αυτός ο πιστός αδελφός είχε περάσει πολλές κακουχίες. Δύο φορές εξέτισε τριετή ποινή φυλάκισης λόγω ουδετερότητας, και κατόπιν πέρασε άλλα δέκα χρόνια στη φυλακή και πέντε στην εξορία. Ωστόσο, ο διωγμός δεν κατάφερε να σταματήσει την επέκταση της αληθινής λατρείας.

Το 1963, υπήρχαν γύρω στους 160 Μάρτυρες στο Κιργιζιστάν, πολλοί εκ των οποίων κατάγονταν από τη Γερμανία, την Ουκρανία και τη Ρωσία. Ανάμεσά τους ήταν ο Έντουαρντ Βάρτερ, ένας εξόριστος που είχε βαφτιστεί στη Γερμανία το 1924. Τη δεκαετία του 1940, οι ναζιστές τον είχαν στείλει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, και λίγα χρόνια αργότερα, οι κομμουνιστές στην ΕΣΣΔ τον είχαν στείλει στην εξορία. Το 1961, αυτός ο πιστός αδελφός μετακόμισε στην πόλη Καντ, η οποία είναι πολύ κοντά στη γενέτειρά μου.

Η Ελίζαμπετ Φοτ, η οποία υπηρετούσε πιστά τον Ιεχωβά, ζούσε και αυτή στο Καντ. Εργαζόταν ως μοδίστρα, και επειδή ήταν εξαιρετική στη δουλειά της, έραβε σε καλό κόσμο, όπως γιατρούς και εκπαιδευτικούς. Μια πελάτισσά της ήταν η Ακσαμάι Σουλταναλίεβα, σύζυγος ενός αξιωματούχου της εισαγγελίας. Η Ακσαμάι πήγαινε στην Ελίζαμπετ για να ράψει ρούχα, αλλά έκανε ένα σωρό ερωτήσεις για το νόημα της ζωής και την κατάσταση των νεκρών. Η Ελίζαμπετ της απαντούσε μέσα από τη Γραφή. Η Ακσαμάι έγινε ζηλώτρια κήρυκας των καλών νέων.

Περίπου εκείνο το διάστημα, ο Νικολάι Τσιμποές από τη Μολδαβία διορίστηκε στο έργο περιοχής όπου υπηρέτησε σχεδόν 30 χρόνια. Εκτός του ότι επισκεπτόταν τις εκκλησίες, ο Νικολάι διοργάνωνε επίσης την ανατύπωση και τη διανομή των εντύπων μας. Η δράση του όμως δεν πέρασε απαρατήρητη από τις αρχές. Γι’ αυτό, ο Έντουαρντ Βάρτερ τού έδωσε μερικές ενθαρρυντικές συμβουλές: «Όταν σε ανακρίνουν, να τους λες ξεκάθαρα ότι παίρνουμε τα έντυπά μας από τα κεντρικά γραφεία στο Μπρούκλιν. Να κοιτάς τον πράκτορα της Κα-Γκε-Μπε κατάματα. Δεν έχεις να φοβηθείς τίποτα».​—Ματθ. 10:19.

Λίγο καιρό αφότου έγινε αυτή η συζήτηση, ο Νικολάι κλήθηκε στο αρχηγείο της Κα-Γκε-Μπε στο Καντ. Ο ίδιος αφηγήθηκε τι έγινε μετά: «Ο πράκτορας με ρώτησε από πού παίρνουμε τα έντυπά μας. Του είπα ότι τα παίρνουμε από το Μπρούκλιν. Εκείνος τα έχασε με αυτή την απάντηση. Με άφησε να φύγω και δεν με ξανακάλεσε ποτέ». Τέτοιοι ατρόμητοι Μάρτυρες συνέχισαν να μεταδίδουν προσεκτικά τα καλά νέα στην περιοχή μας στο βόρειο Κιργιζιστάν. Όταν η πολύτιμη αλήθεια για τον Ιεχωβά έφτασε τελικά και στην οικογένειά μου  τη δεκαετία του 1980, η πρώτη που άκουσε το άγγελμα ήταν η γυναίκα μου, η Μαϊράμπουμπου.

Η Μαϊράμπουμπου κατάγεται από την επαρχία Ναρίν του Κιργιζιστάν. Μια μέρα τον Αύγουστο του 1974, ήρθε για επίσκεψη στο σπίτι της αδελφής μου και εκεί γνωριστήκαμε. Μου άρεσε από την πρώτη στιγμή. Παντρευτήκαμε την ίδια εκείνη μέρα.

Κάποια φορά τον Ιανουάριο του 1981 που η γυναίκα μου είχε πάρει το λεωφορείο για να πάει στην αγορά, άκουσε τυχαία τη συζήτηση που ανέφερα στην αρχή. Ήθελε να μάθει περισσότερα, γι’ αυτό ρώτησε εκείνη τη γυναίκα πώς λεγόταν και πού έμενε. Αυτή είπε μόνο το όνομά της​—την έλεγαν Απούν. Βλέπετε, ακόμα και τη δεκαετία του 1980 οι δραστηριότητες των Μαρτύρων ήταν απαγορευμένες, οπότε ήταν επιφυλακτική. Αντί λοιπόν να δώσει τη δική της διεύθυνση, πήρε τη δική μας. Η γυναίκα μου γύρισε στο σπίτι ενθουσιασμένη.

«Άκουσα υπέροχα πράγματα», είπε η Μαϊράμπουμπου. «Μια γυναίκα μού είπε ότι σύντομα οι άνθρωποι δεν θα πεθαίνουν πια. Ακόμα και τα άγρια θηρία θα εξημερωθούν». Εμένα όλα αυτά μου φάνηκαν σαν παραμύθι. «Ας περιμένουμε καλύτερα να μας τα εξηγήσει όταν έρθει», είπα.

Η Απούν μάς επισκέφτηκε τρεις μήνες αργότερα. Ακολούθησαν και άλλες επισκέψεις, μέσω των οποίων γνωρίσαμε μερικούς από τους πρώτους Κιργίσιους Μάρτυρες. Οι αδελφές που μας επισκέπτονταν μας έφεραν σε επαφή με τις εκπληκτικές αλήθειες σχετικά με τον Ιεχωβά και τον σκοπό του για την ανθρωπότητα. Μας διάβαζαν από το βιβλίο Από τον Απολεσθέντα Παράδεισο στον Αποκαταστημένο Παράδεισο. * Επειδή υπήρχε μόνο ένα αντίτυπο του βιβλίου σε όλο το Τοκμόκ, το αντιγράψαμε με το χέρι για να το έχουμε και εμείς.

Ένα από τα πρώτα πράγματα που μάθαμε ήταν η προφητεία του εδαφίου Γένεση 3:15. Ο Ιησούς ως ο Μεσσιανικός Βασιλιάς του Θεού θα εκπληρώσει αυτή την προφητεία. Πρόκειται για ένα σπουδαίο άγγελμα που πρέπει να το ακούσουν όλοι! Να γιατί είναι τόσο σημαντικό να συμμετέχουμε στη διακήρυξή του. (Ματθ. 24:14) Η Γραφική αλήθεια άρχισε γρήγορα να μεταμορφώνει τη ζωή μας.

Κάποιος αδελφός στο Τοκμόκ μάς κάλεσε σε έναν γάμο. Εκεί αμέσως παρατηρήσαμε ότι η συμπεριφορά  των Μαρτύρων διέφερε. Δεν υπήρχε αλκοόλ, και η όλη περίσταση χαρακτηριζόταν από τάξη. Καμία σχέση με άλλους γάμους στους οποίους είχαμε πάει, όπου οι καλεσμένοι συχνά μεθούσαν, συμπεριφέρονταν άπρεπα και μιλούσαν χυδαία.

Παρακολουθήσαμε επίσης μερικές συναθροίσεις της εκκλησίας του Τοκμόκ. Γίνονταν στο δάσος, καιρού επιτρέποντος. Οι αδελφοί ήξεραν ότι η αστυνομία μάς παρακολουθούσε στενά, οπότε έβαζαν κάποιον να φυλάει σκοπιά. Τον χειμώνα κάναμε τις συναθροίσεις σε ένα σπίτι. Μια δυο φορές, ήρθε η αστυνομία και απαίτησε να μάθει τι κάναμε εκεί. Όταν η γυναίκα μου και εγώ βαφτιστήκαμε τον Ιούλιο του 1982 στον ποταμό Τσούι, όλα έπρεπε να γίνουν πολύ προσεκτικά. (Ματθ. 10:16) Οι αδελφοί έρχονταν λίγοι λίγοι ώσπου μαζευτήκαμε στο δάσος. Ψάλαμε έναν ύμνο και ακούσαμε την ομιλία βαφτίσματος.

Το 1987, ένας αδελφός μού ζήτησε να επισκεφτώ κάποιον ενδιαφερόμενο στην πόλη Μπαλικτσί. Αυτό σήμαινε τέσσερις ώρες ταξίδι με το τρένο. Πήγαμε επανειλημμένα στο Μπαλικτσί για να κηρύξουμε και αντιληφθήκαμε ότι υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον εκεί. Αυτή ήταν ξεκάθαρα μια ευκαιρία για να διευρύνουμε τη διακονία μας.

Η Μαϊράμπουμπου και εγώ πηγαίναμε συχνά στο Μπαλικτσί. Μέναμε εκεί τα περισσότερα σαββατοκύριακα, βγαίναμε στο έργο και διεξήγαμε συναθροίσεις. Η ζήτηση για τα έντυπά μας αυξήθηκε κατακόρυφα. Μεταφέραμε τα έντυπα από το Τοκμόκ μέσα σε ένα τσουβάλι για πατάτες. Δύο τσουβάλια έντυπα τον μήνα με το ζόρι μάς έφταναν. Ακόμα και όταν πηγαινοερχόμασταν στο Μπαλικτσί με το τρένο, δίναμε μαρτυρία στους συνεπιβάτες μας.

Το 1995, οχτώ χρόνια μετά την πρώτη μας επίσκεψη στο Μπαλικτσί, ιδρύθηκε εκεί μια εκκλησία. Τα ταξίδια που κάναμε όλα αυτά τα χρόνια από το Τοκμόκ στο Μπαλικτσί στοίχισαν μια περιουσία, και τα οικονομικά μας ήταν περιορισμένα. Πώς τα καταφέραμε; Ένας αδελφός μάς έδινε τακτικά χρήματα για τα έξοδά μας. Ο Ιεχωβά είδε ότι είχαμε την επιθυμία να διευρύνουμε τη διακονία μας, και μας άνοιξε «τις πύλες των υδάτων των ουρανών». (Μαλ. 3:10) Ασφαλώς για τον Ιεχωβά τα πάντα είναι δυνατά!

Το 1992, διορίστηκα πρεσβύτερος, ο πρώτος Κιργίσιος πρεσβύτερος στη χώρα. Στην τοπική μας εκκλησία στο Τοκμόκ, άνοιξε ο δρόμος για νέες μορφές υπηρεσίας. Αρχίσαμε αρκετές Γραφικές μελέτες με νεαρούς Κιργίσιους φοιτητές. Ένας από αυτούς υπηρετεί τώρα στην Επιτροπή του Τμήματος, ενώ δύο άλλοι είναι ειδικοί σκαπανείς. Προσφέραμε επίσης βοήθεια και στις συναθροίσεις μας. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, τόσο τα έντυπά μας όσο και οι συναθροίσεις ήταν στη ρωσική γλώσσα. Αλλά τα άτομα που είχαν την κιργισιανή ως μητρική τους γλώσσα αυξάνονταν διαρκώς στην εκκλησία. Γι’ αυτό, έκανα διερμηνεία, πράγμα που τους βοηθούσε να κατανοούν ευκολότερα την αλήθεια.

Είχαμε επίσης να φροντίσουμε την οικογένειά μας που όλο και μεγάλωνε. Παίρναμε τα παιδιά μας στο έργο και στις συναθροίσεις. Στην κόρη μας την Γκουλσάιρα, που ήταν τότε 12 χρονών, άρεσε πολύ να μιλάει στους περαστικούς για την Αγία Γραφή. Επιπλέον,  κάτι που απολάμβαναν τα παιδιά μας ήταν να μαθαίνουν απέξω εδάφια. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά μας, και αργότερα τα εγγόνια μας, συμμετείχαν πολύ ενεργά στις δραστηριότητες της εκκλησίας. Από τα 9 παιδιά και τα 11 εγγόνια μας που είναι εν ζωή, 16 υπηρετούν τον Ιεχωβά ή παρακολουθούν τις συναθροίσεις με τους γονείς τους.

Οι αγαπητοί αδελφοί και αδελφές που ξεκίνησαν το έργο του Ιεχωβά στην περιοχή μας τη δεκαετία του 1950 δεν θα πίστευαν στα μάτια τους αν έβλεπαν τις αλλαγές που έχουμε ζήσει. Για παράδειγμα, από τη δεκαετία του 1990 έχουμε μεγαλύτερη ελευθερία για να κηρύττουμε τα καλά νέα και να διεξάγουμε μεγάλες συνάξεις.

Το 1991, η γυναίκα μου και εγώ παρακολουθήσαμε την πρώτη μας συνέλευση στην Αλμά Ατά, που τώρα λέγεται Αλμάτι, στο Καζακστάν. Το 1993, οι αδελφοί στο Κιργιζιστάν διοργάνωσαν για πρώτη φορά συνέλευση στο στάδιο Σπαρτάκ στο Μπισκέκ. Μια ολόκληρη εβδομάδα οι αδελφοί καθάριζαν το στάδιο για να το ετοιμάσουν. Ο διευθυντής εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ ώστε μας επέτρεψε να χρησιμοποιήσουμε τις εγκαταστάσεις δωρεάν.

Ένα ακόμα ορόσημο ήρθε το 1994 όταν τυπώθηκε το πρώτο μας έντυπο στην κιργισιανή. Τώρα τα έντυπά μας μεταφράζονται τακτικά στη γλώσσα μας από μια μεταφραστική ομάδα στο γραφείο τμήματος στο Μπισκέκ. Το 1998, το έργο των Μαρτύρων έλαβε νομική αναγνώριση στο Κιργιζιστάν. Ο λαός του Θεού εδώ έχει αυξηθεί, και τώρα έχουμε ξεπεράσει τους 5.000 ευαγγελιζομένους. Σήμερα έχουμε συνολικά 83 εκκλησίες και 25 ομίλους στην αγγλική, στην κινεζική, στην κιργισιανή, στην ουζμπεκική, στην ουιγκούρ, στη ρωσική, στη ρωσική νοηματική και στην τουρκική. Όλοι αυτοί οι αγαπητοί αδελφοί και αδελφές διαφορετικής προέλευσης υπηρετούν ενωμένοι τον Ιεχωβά. Εκείνος έκανε εφικτές όλες αυτές τις αξιοσημείωτες αλλαγές.

Ο Ιεχωβά μεταμόρφωσε επίσης τη ζωή μου. Μεγάλωσα σε μια ταπεινή αγροτική οικογένεια και πήγα σχολείο μόνο πέντε χρόνια. Και όμως ο Ιεχωβά με χρησιμοποίησε για να υπηρετήσω ως πρεσβύτερος και για να διδάξω πολύτιμες Γραφικές αλήθειες σε ανθρώπους πιο μορφωμένους από εμένα. Πραγματικά, ο Ιεχωβά κάνει να συμβούν τα πιο απίθανα πράγματα. Η προσωπική μου εμπειρία με υποκινεί να συνεχίζω να δίνω με οσιότητα μαρτυρία για τον Ιεχωβά, για τον οποίο «τα πάντα είναι δυνατά».​—Ματθ. 19:26.