DǍ WƐ È DÁ À?
Agwǐn E Nɔ Nyí Limace É Sín Dɛ
Dotóo e nɔ zɛ mɛ lɛ é mɔ nǔ jɛ wu sín xwè mɔkpan ɖíe ɖɔ è ɖó hudo kɔ́lu e nɔ tlɛ́ nǔ é tɔn ɖò dotóozɔ́wiwa linu bo na zán ɖò mɛzizɛ hwenu, bo lɛ́ zán dó hu akpa ɖò gbɛtɔ́ wu. Kɔ́lu e zán wɛ è ɖè dìn lɛ é gegě tíìn bɔ è sixu zán ɖò xomɛ ǎ. Ye sixu hu mɛ, nú ye xú gudo ɔ, ye nɔ wá syɛn bo ka nɔ lɛ́ sixu tlɛ́ lanti lɛ ǎ. Ee nǔnywɛ xwitixwitizɔ́watɔ́ lɛ ɖò nǔ kplɔ́n dó agwǐn e nɔ nyí limace * é sín dɛ wu wɛ é ɔ, ye wá mɔ wlɛnwín e è na zán dó ɖeɖɛ tagba enɛ lɛ na lɛ é.
Ðǒ Ayi Nǔ Elɔ Wu: Nú agwǐn ɔ mɔ awovínú ɖé ɔ, é nɔ tún sin gbɛndɛngbɛndɛn ɖé, bo nɔ mɔ tɛn dó tɛ́dó ama ɖé wu. Hunjɛdómɛɖéeji-núwiwa enɛ nɔ cyɔn alɔ agwǐn ɔ jí, bɔ é nɔ lɛ́ kpéwú bo nɔ lilɛ agbaza tɔn.
Dobanúnǔtɔ́ lɛ ko gbéjé dɛ ɔ kpɔ́n bo mɔ nǔ ɖěɖee zɔ́n bɔ dɛ enɛ nɔ w’azɔ̌ sɔmɔ̌ ɖò jɔwamɔ linu lɛ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, dɛ ɔ nɔ ɖó nǔwukpíkpé bo nɔ tɛ́dó nǔ wu bo nɔ lɛ́ wlí nǔ. É nɔ byɔ nǔ e wu agwǐn ɔ tɛ́dó é sín lanmɛ bo nɔ lɛ́ dlɛ́n lasíki alǒ adɔví ɖɔhun. Ee dobanúnǔtɔ́ lɛ ɖò azɔ̌wanú e na cí agwǐn enɛ sín dɛ ɖɔhun é ɖé bló wɛ é ɔ, ye bló kɔ́lu ɖé b’ɛ syɛn tawun hú ɖěɖee dotóo lɛ nɔ zán égbé lɛ é, é nɔ lɛ́ tɛ́dó wǔjɔnú e ɖò gbɛ̀ é wu ganji. È ɖɔ ɖɔ “é nɔ dɔn wǔjɔnú lɛ ɖó bǔ ganji lee xanxín nɔ bló gbɔn nú xúkplétɛn lɛ é.”
Ényɔ́watɔ́ ali enɛ nu tɔn lɛ lin ɖɔ kɔ́lu enɛ sixu nɔ azɔ̌wanúgbá dotóo mɛzɛtɔ́ lɛ ɖokpo ɖokpo tɔn mɛ, bɔ è sɔ́ na nɔ ɖó hudo mɛtitɔ kpo gandónúmɛ kpo tɔn ɖò mɛzizɛ gudo ǎ. È sixu zán dó jla xanxín lɛ ɖó, alǒ dó tlɛ́ azɔ̌wanú dotóozɔ́wiwa tɔn ɖé lɛ dó fí e ye ɖó na nɔ pɛ́ɛ ɖò lanmɛ é. È ko tɛ́n kpɔ́n bo mɔ ɖɔ kɔ́lu ɔ syɛn sɔmɔ̌ bo sixu tlɛ́ dò ɖé ɖò agluza sín hǔn mɛ, bo lɛ́ tlɛ́ tíntɔ́nkpa lɛ ɖò ajaka sín alǐn wu.
Hwɛhwɛ wɛ nǔnywɛ xwitixwitizɔ́watɔ́ lɛ nɔ kplɔ́n nǔ dó nǔ ɖěɖee lɛlɛ̌ dó mǐ ɖò wɛkɛ ɔ mɛ lɛ é wu, bo nɔ tuùn lee ye na ɖeɖɛ tagba e mɛ bǐ ɖò xwi ɖí xá wɛ lɛ é gbɔn é. Donald Ingber e nyí gǎn nú azɔ̌xwé e nɔ bló kɔ́lu é ɖɔ ɖɔ “xó ɔ wɛ nyí ɖɔ è ni tuùn fí e è na zun ta dó dó ɖeɖɛ nǔɖe é, bɔ nú è ka wá yì tɔ́n jɛ linlin ɖagbe ɖé jí hǔn, è ni tuùn ɖɔ linlin ɖagbe wɛ nǔgbo.”
Etɛ a ka lin? Agwǐn e nɔ nyí limace é sín dɛ wá nú éɖée wɛ à? Alǒ dǎ wɛ è dá?
^ par. 1 Nǔnywɛ xwitixwiti sín nyikɔ tɔn nɔ nyí Arion subfuscus.
Xóta élɔ́ lɛ́ lɔ sixú jɛjí nú we
DǍ WƐ È DÁ A?
Kɔ́lu Balane Tɔn
È ɖɔ ɖɔ kɔ́lu Balane tɔn syɛn tawun hugǎn kɔ́lu ɖebǔ e gbɛtɔ́ ko bló kpɔ́n lɛ é. Lee Balane nɔ kpéwú bo nɔ tlɛ́ dó nǔ e wu sin ɖè é wu majomajo gbɔn é kpó ɖò nǔbudo ɖé nyí wɛ kaka jɛ agaɖanu dìn.