NƆVÍ nyɔnu tlɛnnɔ gègě ɖò Kúnnuɖetɔ́ ɖěɖee ɖò kàn ɖó dó sinsɛnzɔ́ ɔ wu wɛ ɖò fí e è ɖó hudo wɛnjlatɔ́ Axɔsuɖuto ɔ tɔn hugǎn ɖè lɛ é mɛ. Gègě yetɔn ko ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò togudo sín xwè mɔkpan ɖíe. Etɛ ka d’alɔ ye bɔ ye sɛ̀ tɛn yì togudo ɖò xwè nabi ɖé ɖíe? Etɛ sinsɛnzɔ́wiwa ɖò togudo ka kplɔ́n ye? Etɛ mɛ gbɛzinzan yetɔn ka tɔ́n kɔ dó? Mǐ kàn nǔ byɔ nɔví nyɔnu enɛ lɛ e ko mɔ nǔ kpɔ́n é gègě. Enyi a nyí nɔví nyɔnu tlɛnnɔ e ba nugbǒ nugbǒ bá gbló ada nú sinsɛnzɔ́ e nɔ na awǎjijɛ mɛ é ɖé hǔn, mǐ kanɖeji ɖɔ nǔ e ye ɖɔ lɛ é na hɛn lè wá nú we. Nugbǒ ɔ, kpɔ́ndéwú yetɔn gbígbéjé kpɔ́n sixu hɛn lè wá nú togun Mawu tɔn bǐ.

A ka ko kanbyɔ hwiɖée ɖɔ emi ka ɖó nǔ e sín hudo gbexosin-alijitɔ́ tlɛnnɔ ɖé ɖó, bɔ sinsɛnzɔ́wiwa ɖò togudo na kpa ɛ é kpɔ́n à? Anita e ko ɖó xwè 75 dìn é, ko xò nǔ kpɔ́n tawun dó nǔwukpikpé tɔn wu. Angleterre wɛ é sù ɖè, bo bɛ́ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ ɖò finɛ hwenu e é ɖó xwè 18 é. É ɖɔ: “Un yí wǎn nú nùkplɔnkplɔn mɛ lɛ dó Jehovah wu, amɔ̌, un lin gbeɖé ɖɔ un sixu wà sinsɛnzɔ́ ɖò togudo kpɔ́n ǎ. Un kplɔ́n jonɔgbe ɖě kpɔ́n ǎ, bɔ un lɛ́ kudeji ɖɔ un kún sixu sè ɖě lɔ vɔ́vɔ́ ó. Enɛ wu ɔ, hwenu e è ylɔ mì ɖɔ ma wá Wemaxɔmɛ Galadi Tɔn é ɔ, hǔn ce zɛ. É kpaca mì ɖɔ è ni ylɔ mɛ e ma sɔ atɛ́n ǎ nyɛ ɖɔhun é ɖé. Amɔ̌ un ɖɔ nú nyiɖée ɖɔ, ‘Enyi Jehovah lin ɖɔ un kpéwú bo na bló ɔ, na tɛnkpɔn.’ Xwè 50 jɛji ɖíe xó ɖɔ wɛ un ɖè. Sín hwenɛnu wɛ un ko ɖò sinsɛnzɔ́ mɛsɛ́dó tɔn wà wɛ ɖò Japon.” Anita ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Hweɖelɛnu ɔ, un nɔ ɖɔ nú nɔví nyɔnu lɛ ɖɔ, ‘Mi fɔ saki mitɔn lɛ kplá bo wá gɔ́ nú mì ɖò tomɛyiyi e nyɔ́ hugǎn bǐ é mɛ!’ Xomɛ hun mì ɖɔ ye mɛ gègě wɛ wà mɔ̌.”

Nɔví nyɔnu e wà sinsɛnzɔ́ ɖò togudo lɛ é gègě ko xò nǔ kpɔ́n dó tɛn sisɛ yì tò ɖevo mɛ wu ɖò bǐbɛ̌mɛ. Etɛ ka na ye akɔnkpinkpan e sín hudo ye ɖó é?

“Ee un ɖò susu wɛ é ɔ, gbɛ̀ e na hɛn alɔnu ce ján lobo wà ɖagbe nú mɛ ɖevo lɛ é zinzan wɛ nɔ jló mì,” wɛ Maureen e ɖó xwè 64 dìn é ɖɔ. Hwenu e é ɖó xwè 20 é ɔ, é sɛ̀ tɛn yì Quebec ɖò Canada, fí e è ɖó hudo gbexosin-alijitɔ́ gègě tɔn ɖè é. “Nukɔnmɛ ɔ, è ylɔ mì ɖɔ ma wá Wemaxɔmɛ Galadi Tɔn, amɔ̌, fí e un ma tuùn ǎ é yiyi xɔ́ntɔn ce lɛ mɛvo dó xɛsi mì.” É ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Nɔ ce ɖokpo e un na jó dó b’ɛ na kpé nukún dó tɔ́ ce e ɖò azɔn jɛ wɛ é wu é lɔ hu ado nú mì. Un nɔ zǎnwunzɛn azɔn mɔkpan dó savo nú Jehovah dó nǔ enɛ lɛ tamɛ kpo avǐ kpo. Hwenu e un ɖɔ xó xá  mɛjitɔ́ ce lɛ dó nǔ e ɖò adɔ̌ vɛ́ nú mì wɛ lɛ é wu é ɔ, ye dó wusyɛn lanmɛ nú mì ɖɔ má yí gbè nú mɛylɔylɔ ɔ. Un lɛ́vɔ mɔ lee agun mǐtɔn ɖò gudo nú mɛjitɔ́ ce lɛ gbɔn é. Alɔdo Jehovah tɔn e un mɔ mɔ̌ é d’alɔ mì bɔ un ɖeji ɖɔ é na kpé nukún dó wǔ yè. Hwe enɛ nu ɔ, un ko ɖò gbesisɔmɛ bo na yì!” Bɛ́sín 1979 ɔ, Maureen wà mɛsɛ́dózɔ́ nú xwè 30 jɛji ɖò Gbadahweji Aflika Tɔn. Égbé ɔ, Maureen ɖò nukún kpé dó nɔ tɔn wu wɛ ɖò Canada có, é kpó ɖò gbexosin-alijitɔ́ sín azɔ̌ wà wɛ. É ɖɔ dó xwè ɖěɖee é wà sinsɛnzɔ́ na ɖò togudo é wu ɖɔ: “Jehovah nɔ na mì nǔ e hudo mì é hwenu e un ɖó hudo tɔn é hwɛhwɛ.”

Wendy e ɖò xwè 65 ɖó wɛ dìn é jɛ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wà jí ɖò Australie hwenu e é ɖò winnyawinnya mɛ é. É flín ɖɔ: “Winnya nɔ hu mì tawun, bɔ xó ɖiɖɔ nú jonɔ lɛ nɔ vɛwǔ nú mì. Amɔ̌ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ e un jɛ wiwa jí é kplɔ́n mì bɔ un tuùn lee un na nɔ ɖɔ xó nú gbɛtɔ́ alɔkpa lɛ bǐ gbɔn é, enɛ wu ɔ, akɔnkpinkpan e un ɖó é lɛ́ jɛji. Nukɔnmɛ ɔ, un wá mɔ ɖɔ akɔnkpinkpan ɖiɖó kún sɔ́ nyí tagba ɖé nú mì ó. Gbexosin-alijitɔ́zɔ́ e wà wɛ un ɖè é kplɔ́n mì bɔ un nɔ ɖeji dó Jehovah wu, bɔ sinsɛnzɔ́wiwa ɖò tò ɖevo mɛ sɔ́ nɔ dó xɛsi mì ǎ. Gɔ́ na ɔ, nɔví nyɔnu tlɛnnɔ e wà mɛsɛ́dózɔ́ ɖò Japon nú xwè 30 jɛji é ɖé ylɔ mì ɖɔ ma wá ɖekúnnu xá emi ɖò Japon nú sun atɔn. Azɔ̌ e un wà xá ɛ é flɔ́ tɛn sisɛ yì togudo sín zo dó lanmɛ nú mì.” Wendy sɛ̀ tɛn yì Vanuatu ɖò 1986, tɔtɛntinto ɖé wɛ bo ɖó kilomɛtlu 1 770 mɔ̌ dó zǎnzǎnhweji Australie tɔn.

Wendy kpó ɖò Vanuatu dìn bo ɖò azɔ̌ wà wɛ ɖò azɔ̌xɔsa lilɛdogbeɖevomɛ tɔn e ma ɖò Betɛli ǎ é ɖé. É ɖɔ: “Lee è ɖò kánɖó lɛ kpo agun lɛ kpo ɖ’ayǐ gbɔn wɛ ɖò fí línlín lɛ é nɔ na awǎjijɛ mì tawun. Alɔ kpɛɖé e un ɖó ɖò azɔ̌ Jehovah tɔn mɛ ɖò tɔtɛntinto elɔ lɛ mɛ é nyí wǔjɔmɛ ɖaxó ɖé bɔ nu sixu ɖɔ ǎ.”

Kumiko e ɖò xwè 65 ɖó wɛ dìn é ɖò gbexosin-alijitɔ́ hwebǐnu tɔn sín azɔ̌ wà wɛ ɖò Japon, hwenu e wegɔ tɔn e kpo é kpo nyí gbexosin-alijitɔ́ é byɔ ɛ ɖɔ ye na sɛ̀ tɛn yì Népal é. Kumiko ɖɔ: “É fɔ́n tɛgbɛ ɔ, nǔ ɖokpo ɔ jɛn é nɔ ɖò byɔbyɔ mì wɛ, bɔ eǒ jɛn nyì lɔ nɔ fɔ́n bo nɔ ɖò ɖiɖɔ n’i wɛ. Gbè yɔyɔ̌ ɖé kpinkplɔn kpo aca yɔyɔ̌ lɛ kpinkplɔn kpo nɔ hu ado nú mì. Nǔ e lɛ́vɔ nyí linkpɔ́n ɖevo é wɛ nyí akwɛ e sín hudo mǐ ɖó bo na dó sɛ̀ tɛn é. Hwenu e un ɖò gbeta e kɔn un na wá é linkpɔ́n wɛ é ɔ, un bló alitawovi ɖé kpodo zokɛkɛ kpo bo yì tɔ́n ɖò dotóoxwé. Finɛ ɔ, un ɖɔ nú nyiɖée ɖɔ: ‘Mɛ̌ ka tuùn nǔ e na lɛ́ wá gbò mì é? Un sixu bɛ́ azɔn nyanya ɖé dìn bɔ gbexosin-alijitɔ́zɔ́ wiwa ɖò togudo na glo mì. Un ka sixu wà sinsɛnzɔ́ ɖò togudo nú xwè ɖokpo vɔ́vɔ́ à cé?’ Un xoɖɛ vívɛ́ sɛ́dó Jehovah ɖɔ é ni d’alɔ mì bonu ma wà nùɖé.” Ee Kumiko gosin dotóoxwé é ɔ, é ɖi sà bo yì Népal, bɔ ɖò  nukɔnmɛ ɔ, é kpo wegɔ tɔn gbexosin-alijitɔ́ ɔ kpo sɛ̀ tɛn yì dɔ̌n.

Kumiko ɖɔ dó xwè wǒ mɔ̌ e é wà sinsɛnzɔ́ na ɖò Népal é wu ɖɔ: “Tagba e ɖò linkpɔ́n nyí nú mì wɛ lɛ é bú sín nukɔn ce Xù Vɔvɔ ɔ ɖɔhun. Xomɛ hun mì tawun ɖɔ un jɛ sinsɛnzɔ́ wà jí ɖò fí e hudo ɖè hugǎn é. Hwɛhwɛ ɔ, enyi un ɖò wɛn Biblu tɔn dó xwédo ɖé wɛ ɔ, mɛ e ɖò xwé ɔ kpá lɛ é atɔ́ɔ́n alǒ ayizɛ́n nɔ sɛya bo nɔ wá ɖótó. Yɔkpɔvu lɛ lɔ nɔ byɔ mì kpo sísí kpo ɖɔ nyɛ ni na emi tlati e ɖɔ xó dó Biblu wu é. Kúnnuɖiɖe ɖò fí e mɛ lɛ nɔ ba na sè Mawuxó ɖè sɔmɔ̌ é nɔ na mɛ awǎjijɛ tawun.”

É ɖò wɛn ɖɔ nɔví nyɔnu tlɛnnɔ ɖěɖee mǐ kàn xó byɔ lɛ é mɔ tagba gègě. Nɛ̌ ye ka li za xá gbɔn?

“Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, é vɛwǔ nú mì tawun ɖɔ má lín dó mɛ ce lɛ,” wɛ Diane e gosin Canada é ɖɔ. É ko ɖó xwè 62 dìn bo ɖò mɛsɛ́dózɔ́ wà wɛ ɖò Côte d’Ivoire sín xwè 20 ɖíe ɖokpoo. “Un byɔ Jehovah ɖɔ ni d’alɔ mì nú ma yí wǎn nú mɛ lɛ ɖò fí e è ɖè azɔ̌ nú mì dó é. Nɔví Jack Redford e nyí ɖokpo ɖò nùkplɔnmɛtɔ́ ce lɛ mɛ ɖò Galadi é tinmɛ nú mǐ ɖɔ ninɔmɛ mɛ lɛ tɔn sixu doya nú mǐ, bo tlɛ sixu gbà hǔn dó nú mǐ, ɖò taji ɔ, hwenu e mǐ mɔ mɛ lɛ ɖò hɛ̌n klókló mɛ é. Amɔ̌, é ɖɔ: ‘Mi ma nɔ kpɔ́n hɛ̌n mɛ lɛ tɔn ó. Mi nɔ kpɔ́n mɛ lɛ ɖesu, bo kpɔ́n nukún yetɔn mɛ kpo nukún yetɔn lɛ kpo ta. Mi nɔ kpɔ́n lee ye nɔ wà nǔ gbɔn hwenu e ye sè nugbǒ Biblu tɔn lɛ é.’ Nǔ e un wà é nɛ, bɔ é hɛn nyɔna gègě wá nú mì! Enyi un ɖò gbɔdónúmɛ sín wɛn Axɔsuɖuto ɔ tɔn jla mɛ lɛ wɛ ɔ, un nɔ mɔ bɔ nukún yetɔn mɛ nɔ zawě kpo xomɛhunhun kpo!” Nǔ ɖevo tɛ ka lɛ́ d’alɔ Diane bɔ sinsɛnzɔ́wiwa ɖò togudo má ɛ? “Un ɖó kancica ɖagbe ɖé xá Biblu kplɔntɔ́ ce lɛ bɔ kpo awǎjijɛ ɖaxó ɖé kpo wɛ un mɔ bɔ ye huzu Jehovah sɛntɔ́ gbejinɔtɔ́ lɛ. Fí e è ɖè azɔ̌ nú mì dó é huzu xwé ce gbè. Un ɖó nɔ, tɔ́, nɔví sunnu kpo nɔví nyɔnu gègě kpo ɖò gbigbɔ lixo lee Jezu ɖɔ gbɔn é pɛ́ɛ́.”—Mak. 10:29, 30.

Anne e ɖò xwè 46 ɖó wɛ dìn é ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Asie, ɖò tò e mɛ è ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn ɖè é ɖé mɛ. É ɖɔ: “Nú xwè mɔkpan e un wà sinsɛnzɔ́ na ɖò fí vovo lɛ ɖò togudo é ɔ, kplɔ́n e nɔví nyɔnu e un nɔ kpɔ́ xá lɛ é yí é kpo jijɔ yetɔn lɛ kpo gbɔn vo nú nyɛtɔn tawun. Hweɖelɛnu ɔ, enɛ nɔ hɛn nukúnnú ma mɔ jɛ nǔ mɛ kpo tagba lɛ kpo wá. Enyi nǔ cí mɔ̌ ɔ, un nɔ tɛnkpɔn bo nɔ sɛkpɔ ye, bá mɔ nukúnnú jɛ aca yetɔn mɛ ganji. Un lɛ́vɔ dó gǎn tawun bo na nɔ ɖó wanyiyi nú ye lobo nɔ nɔ jlɛ̌ jí hugǎn. É víví nú mì ɖɔ gǎn enɛ lɛ e un dó é hɛn lè wá, bo zɔ́n bɔ un zun xɔ́ntɔn ɖagbe  gègě, bɔ ye d’alɔ mì bɔ un dɛ ɖò azɔ̌ e è ɖè nú mì é kɔn.”

Ðò 1993 ɔ, è ɖè Ute e gosin Allemagne bo ko ɖó xwè 53 dìn é b’ɛ na nyí mɛsɛ́dó ɖò Madagascar. É ɖɔ: “Jɛ nukɔn hwɛ̌ ɔ, un tɛnkpɔn bo kplɔ́n gbè xá ɔ mɛ tɔn, ayǐ e fá é jí ninɔ, gɔ́ nú xwi ɖíɖí xá zǎnsukpɛzɔn kpo azɔn e wanvu lɛ nɔ dó mɛ lɛ é kpo. Amɔ̌, è d’alɔ mì tawun. Nɔví nyɔnu xá ɔ mɛ tɔn lɛ, vǐ yetɔn lɛ, kpo Biblu kplɔntɔ́ ce lɛ kpo xwè sɔ bo d’alɔ mì bɔ gbè ɔ má mì. Nɔví nyɔnu e kpo nyì kpo nyí mɛsɛ́dó é kpé nukún dó wǔ ce kpo wanyiyi kpo hwenu e un j’azɔn é. Amɔ̌, hú enɛ lɛ bǐ ɔ, Jehovah d’alɔ mì. Un nɔ xoɖɛ sɛ́dó è hwɛhwɛ bo nɔ ɖɔ linkpɔ́n ce lɛ bǐ n’i. Enɛ gudo ɔ, un nɔ xwè sɔ bo nɔ nɔte kpɔ́n sìnkɔn ɖɛ ce lɛ tɔn, hweɖelɛnu ɔ, é sixu xɔ azǎn gègě alǒ sun gègě. Jehovah ɖeɖɛ tagba lɛ bǐ.” Sín xwè 23 ɖíe wɛ Ute ko ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Madagascar.

Ði ye mɛ ɖěɖee nɔ d’alɔ ɖò fí e hudo sukpɔ́ ɖè é ɖevo lɛ ɖɔhun ɔ, nɔví nyɔnu tlɛnnɔ e ɖò tò ɖevo mɛ lɛ é nɔ ɖɔ hwɛhwɛ ɖɔ sinsɛnzɔ́wiwa ɖò togudo hɛn nyɔna gègě wá nú emi. Nyɔna ɖětɛ lɛ mɔ̌ ye ka mɔ?

Heidi e gosin Allemagne bo ɖó xwè 73 dìn é nyí mɛsɛ́dó ɖé bo ko ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò Côte d’Ivoire sín 1968. É ɖɔ: “Nǔ e na mì awǎjijɛ hugǎn é wɛ nyí ɖɔ un mɔ bɔ vǐ ce gbigbɔ lixo tɔn lɛ ‘ɖò gbɛ̀ zán wɛ ɖò nugbǒ mɛ.’ Mɛ e un kplɔ́n Biblu xá é ɖé lɛ ko nyí gbexosin-alijitɔ́ lɛ kpo mɛxo agun tɔn lɛ kpo dìn. Ye mɛ gègě nɔ ylɔ mì ɖɔ Mamáa alǒ Gǎnm’máa. Mɛxo agun tɔn enɛ lɛ ɖokpo kpo asì tɔn kpo gɔ́ nú vǐ yetɔn lɛ kpo sɔ́ mì dó ɖó hɛnnumɔ yetɔn. Enɛ wu ɔ, Jehovah na mì vǐ, vǐsí, kpo vivǔ atɔn kpo.”—3 Jaan 4.

Karen e gosin Canada bo ɖó xwè 72 dìn é ko wà sinsɛnzɔ́ nú xwè 20 jɛji ɖò Gbadahweji Aflika Tɔn. É ɖɔ: “Mɛsɛ́dó gbɛ̀ zinzan kplɔ́n mì bɔ un nɔ sɔ́ nyiɖée dó savɔ̌ hú ɖ’ayǐ tɔn, yí wǎn nú mɛ hú ɖ’ayǐ tɔn, lobo ɖó suúlu hú ɖ’ayǐ tɔn. Gɔ́ na ɔ, azɔ̌wiwa xá tò vovo mɛ nu lɛ zɔ́n bɔ linlin e un nɔ ɖó é gbló ada d’eji. Un mɔ nukúnnú jɛ wu ɖɔ ali vovo wɛ è sixu gbɔn bo bló nǔ lɛ. Nyɔna ɖaxó ɖé wɛ é nyí dìn ɖɔ un ɖó xɔ́ntɔn vívɛ́ lɛ gbɔn gbɛ̀ ɔ bǐ mɛ! Gbɛzán mǐtɔn lɛ kpo azɔ̌ e è ɖè nú mǐ lɛ é kpo ɖyɔ có, mǐ kpó ɖò xɔ́ntɔn nyí wɛ.”

Margaret e gosin Angleterre bo ɖó xwè 79 dìn é wà mɛsɛ́dózɔ́ ɖò Laos. É ɖɔ: “Sinsɛnzɔ́wiwa ɖò togudo d’alɔ mì bɔ un mɔ lee Jehovah nɔ dɔn gbɛtɔ́ lɛ sín akɔ lɛ bǐ kpo ninɔmɛ vovo lɛ bǐ kpo mɛ wá tutoblonunu tɔn mɛ gbɔn é. Nǔ enɛ hɛn nùɖiɖi ce lidǒ tawun. É na mì jiɖe bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖɔ Jehovah ɖò ali xlɛ́ tutoblonunu tɔn wɛ bɔ linlin tɔn lɛ na jɛ jlɔ́.”

Nugbǒ ɔ, nɔví nyɔnu e ɖò sinsɛnzɔ́ wà wɛ ɖò togudo lɛ é ko wà nǔ nukúnɖeji gègě ɖò Mawuxóɖiɖɔzɔ́ ɔ mɛ. É jɛxa ɖɔ è ni kpa ye tawun. (Hwɛ. 11:40) Hú mɔ̌ ɔ, ye mɛ nabi e wɛ lɛ é nɔ lɛ́ ɖò jijɛji wɛ. (Ðɛh. 68:12) A ka sixu jla ninɔmɛ towe lɛ ɖó lobo xwedó kpɔ́ndéwú nɔví nyɔnu kanɖodonǔwutɔ́ ɖěɖee è kàn xó byɔ ɖò xota elɔ mɛ lɛ é tɔn à? Enyi a wà mɔ̌ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ a na “ɖɔ́ Mawu Mavɔmavɔ kpɔ́n bo kpɔ́n lee é nyɔ́ sɔ́ é.”—Ðɛh. 34:9.