Nakoni kanoana

Antai Mwaane Ake Aongkoa A Wanawana Ake Teniman? Te Koaua Bwa A Irira te Bae Kaanga te Itoi Mai Betereem?

Antai Mwaane Ake Aongkoa A Wanawana Ake Teniman? Te Koaua Bwa A Irira te Bae Kaanga te Itoi Mai Betereem?

Ana kaeka te Baibara

 Ni kaitaraan te katei ae bwabwainaki ae te Kiritimati, ao e aki kabonganaaki n te Baibara taeka ake “mwaane ake a wanawana ake teniman” ke “ueea ake teniman,” ni kabwarabwaraia taani mwamwananga ake a nako n nora Iesu imwini bungiakina. (Mataio 2:⁠1) Ma te tia korea te Euangkerio ae Mataio e kabongana te taeka ni Kuriiti ae ma’goi ni kabwarabwaraia iai naake a kawara Iesu. Tao e kaineti te taeka anne nakoia taan kaiwan itoi ao taan tabunea. a A bati rairai ni Baibara aika atongia naakai bwa “taani kawain itoi.” b

 Iraman mwaane ake aongkoa a wanawana?

 E aki taekinaki mwaitiia n te Baibara, ao a kakaokoro naba iango ni kaineti ma mwaitiia. N aron ae taekinaki n te Encyclopedia Britannica, “a bati ake a maeka n te aono n Atia ae a kakoauaa bwa 12 mwaitiia, ma a bati naba ake a maeka n aonon Eurobe ao Amerika ake a kakoauaa bwa teniman mwaitiia, tao ibukina ngke e taekinaki n te Baibara taekani bwaintangira ake tenua, ake ‘te koora, te ribano, ao te mura,’ (Mataio 2:11) ake a uotaki nakon te teei.”

 Te koaua bwa mwaane ake aongkoa a wanawana bon ueea?

 E ngae ngke a tataekinaki taani kawara Iesu akanne bwa ueea ni katein te Kiritimati, ma akea n te Baibara ae a taekinaki iai naakai bwa ueea. E taekinaki n te Encyclopedia Britannica bwa irabubua te ririki imwini bungiakin Iesu, ao a a manga karioi riki karakinani bungiakin Iesu aomata, ao a aranaki iai mwaane akanne bwa ueea.

 Antai araia mwaane ake aongkoa a wanawana?

 E aki kaotaki araia taani kawain itoi aikai n te Baibara. N aron ae e taekinaki n The International Standard Bible Encyclopedia, “a reke araia naakai man taiani karaki rimoa (bwa Katiba, Merekiore, ao Baretiata).”

 N ningai ae a kawara iai Iesu mwaane ake aongkoa a wanawana?

 A bae ni kawara Iesu taani kaiwan itoi aikai iraua te namwakaina imwini bungiakina. E kakoauaaki aei ibukina bwa te Uea ae Erote are kani kamatea Iesu, e tua tiringaia ataei aika mwaane man uoua aia ririki rikaaki. E katautaua te ririki anne i aon te rongorongo are e karekea mairouia taani kaiwan itoi.​—Mataio 2:16.

 A aki kawara Iesu taani kaiwan itoi n te tairiki are e bungiaki iai. E kangai te Baibara: “Ngke a rin n te auti, a nora te teei ma tinana ae Maria.” (Mataio 2:11) E oti ikai bwa e a mena te utu aei n te auti ao ai tiaki te merimeri Iesu ae wene ni nneni kanaia maan.​—Ruka 2:16.

 Te koaua bwa bon te Atua ae kairiia mwaane ake aongkoa a wanawana n te bae kaanga te itoi mai Betereem?

 A kakoauaa tabeman bwa boni mairoun te Atua te bwai are aongkoa te itoi mai Betereem arei, bwa e na kairiia taani kaiwan itoi nakon Iesu. Noria bwa e aera ngkai e kairua anne.

  •   A kairaki moa nako Ierutarem taani kaiwan itoi n te bae kaanga te itoi aei. E kangai te Baibara: “A roko i Ierutarem taani kaiwan itoi mai Mainiku, ao a taku: ‘E nga teuare bungiaki ae aia uea I-Iutaia? Bwa ti nora itoina ngke ti mena i Mainiku, ao ti a roko bwa ti na bobaraaki ni karinea.’ ”​—Mataio 2:​1, 2.

  •   Bon te Uea ae Erote are e moan tua nakoia taani kaiwan itoi bwa a na nako Betereem, ao tiaki te bae kaanga te itoi. Ngke e ongo Erote taekan “aia uea I-Iutaia” ao e a ukoukora te tabo are e na bungiaki iai te Kristo are e beritanaki. (Mataio 2:​3-6) Ngke e a ataia ae boni Betereem, e a tuangia taani kaiwan itoi bwa a na nako iai, a na ukoukora te teei, ao a na manga okiria ma rongorongona.

     Anne bukina ae a nako iai Betereem taani kaiwan itoi. E kangai te Baibara: “A touaanako kawaia ngke a a tia n ongo ana taeka te uea, ao noria! e rimoaia te itoi are a noria ngke a mena i Mainiku, ni karokoa ae e a tei i etan ana tabo te teei.”​—Mataio 2:9.

  •   Imwin noran te bae kaanga te itoi irouia aomata, a a riki bwaai aika a na karuanikaia maiun Iesu ike a a tiringaki iai ataei aika uarereke. Ngke a kitana Betereem taani kaiwan itoi, e anga te kauring nakoia te Atua bwa a na aki okira Erote.​—Mataio 2:12.

 Tera aron Erote? E kangai te Baibara: “E a rangi ni korakora unin Erote ngke e a ataia bwa e mwamwanaaki irouia taani kaiwan itoi. E kanakoia ana aomata, ao e tua kamateaia ataei aika mwaane ni kabane i Betereem ao n aonona nako, ake kaka uoua aia ririki rikaaki, ni kaineti ma taini kaotin te itoi are e neneria mairouia taani kaiwan itoi.” (Mataio 2:16) E bon aki kona te Atua ni kariaia rikin te bwai ae buakaka aei.​—Iobi 34:10.

a E taku te tia korea rongorongon rimoa ae Herodotus, mai Kuriiti n te kanimaua n tienture B.C.E., bwa n ana bong ao te taeka ae te ma’goi, e kaineti nakoia kaain te baronga ae Miria (Botia) ake a kakaiwan itoi ao a kakabwaraa nanon te mii.

b Nora te New American Standard Bible, The New American Bible, The New English Bible, ao te New International Version Study Bible. N te King James Version ao a taekinaki iruwa aikai bwa “mwaane ake a wanawana,” ma e aki taekinaki iai bwa teniman mwaitiia.