TṌÓ e bà géè emí Kpá Káíá, neǹ tóm ólò ẹ̀b nú ea kil ló tọ àbèè gyọ́ dõòna nèn. Sìgà tṍó, moǹ bel Híbrù nè Gríìk e bà tab naamá “neǹ tóm” ólò loá bel nyòòmà nen ea gé ẹb nú ea kil ló gyọ́ ea di tọ.

Tṍó e Jósẹ̀f, ea dú nvín Jékọ̀b, beè dú gyóòlo gbẹá Íjèpt, a beè dú neǹ tóm ea gé ẹb nú ea kil ló zivèkà gyọ́ a tẹ̀ tọ. Kàsĩ́, a tẹ̀ tọ “beè tú dénè a ìè nù gbẹẹ ẹ́ bá.” (Jén. 39:2-6) Tṍó e tṍó téní, ba beè tú Jósẹ̀f naamá méné ea ié kpóó gbẹá Íjèpt, vaá ẹlẹ beè gbóó tú neǹ tóm ea é ẹb nú ea kil ló a tọ.—Jén. 44:4.

Tṍó e Jíízọ̀s beè di boo kunukẽ̀í, gbò kìl ól ólò tõó mm̀ gbò bon ea dú kpã́á aa ló ba ól. Vó ólò naa kọọ̀ bàá tú nen ea é ẹb bé e gbò tóm gé sí tóm boo ólá naa buù dee.

Mée ní ea sim tùlà ge dú neǹ tómé? Columella ea dú neǹ émì kpá ea dú Róm̀ beè kọọ̀ à bọ́ló kọọ̀ neǹ tóm àbèè neǹ kùdẽe ló á dú “nen ea beè zẹ́ẹ́ nó nú ea kil ló tómá.” Àé dú nen ea é íè ge mòn kọọ̀ gbò tómá sí tóm e ba beè nèva, sõò náa é tú pọ́lọ́ bá faamá va.” A beè kpáá kọọ̀: “Ní ea palàge bọọ lọ̀l vaá à lee dú kọọ̀ á gá tuumá kọ à nyímàè nú e bè náa nyímá, vaá á di kpènà ló gè nó nu lee.”

Moǹ Bel Bàrì tú dòòlè ló nu ea kil ló neǹ tóm bààmà tẽ́ sìgà tóm ea gé síá mm̀ Bõ̀ònatõ̀ò Kráìst. Dì belí nu dòòmà bá, neǹ tóm Pítà beè siè kpóó ló pá vígà kọ buù ọ̀và á tú dõ̀ònù e Bàrì beè nè va “simá tóm nè na gbòa.”—1 Pít. 4:10.

Jíízọ̀s beè tú nu dòòmà bá neǹ tóm bààmà tẽ́ nu ea di mm̀ kpá Lúùk 16:1-8. Nagé, tṍó e Jíízọ̀s géè kọ́ nú ea kil ló ńlẹ́ẹ̀ ge dù dì belí méné, a beè kó nè pá a gbò nyòòne nvée kọ àé beè iè bá ló “nen tóḿ e a nyímá nu vaá bọ́ ló dẹ̀lẹ̀ nyíe boo.” Kà pọ̀bkà tóm ea di bá neǹ tómá dú gè naa kọọ̀ gbò nyòòne nvéè Kráìst á ié gbò kpá ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí ea é agẹ́lẹ́ va ló mm̀ gbò dee deè nvéè deeí. (Máát. 24:45-47; Lúùk 12:42) Nyíéi palàge ẹẹ kọ è di zẹ̀ẹ̀ gbò e gé dé kpéè ló gbò kpá e neǹ tóm ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí gé émí beeá ló bàlà booí.