Sugiri kami parte sa imo background.

Si Tatay manughimo sing sapatos, kag si Nanay mangunguma. Pero gusto ko ya mangin scientist. Nanamian gid ako sang matahom nga mga bulak, pispis, kag mga insekto sa amon palibot. Nagapati ako nga produkto sila sang isa ka labaw sa tawo nga kaalam.

Kon amo, halin sang una nagapati ka nga may Manunuga?

Wala. Ang matuod, bata pa lang ako nagaduhaduha na ako nga may Dios. Gulpi lang napatay ang akon amay bangod sa atake sa tagipusuon, kag nakapamangkot ako, ‘Ngaa gintugutan sang Manunuga sang matahom nga mga butang ang pag-antos kag kamatayon?’

Nakabulig bala ang imo pagtuon sa siensia nga masabat ini?

Sa umpisa wala. Sang nangin molecular biologist ako, gintun-an ko ang kamatayon—ang natural nga kamatayon sang mga selula sang aton lawas. Lain ini sa uncontrolled cell death nga nagaresulta sa hubag kag gangrena. Subong lang ini ginhatagan sing atension sang mga sientipiko, bisan pa importante ini sa aton kapagros.

Ngaa importante ang natural nga kamatayon sang mga selula?

Bueno, ang aton lawas ginahuman sang trinilyon ka mga selula nga halos tanan kinahanglan mapatay kag ilisan. Ang kada selula lainlain ang kalawigon sang kabuhi; ang iban ginailisan kada pila ka semana, kag ang iban kada pila ka tuig. Ang natural nga kamatayon sang mga selula dapat naprograma sing maayo para pareho ang kadamuon sang nagakapatay kag nagaporma nga mga selula.

 Ano ang mahimo mangin problema?

Suno sa pila ka pagtuon, kon maatrasar ang pagkapatay sang mga selula, mahimo magresulta ini sa rayuma ukon kanser. Kon mapatay naman ini sing temprano, mahimo magresulta ini sa Parkinson’s disease ukon Alzheimer’s disease. Nalakip sa akon propesyon ang pagpangita sing bulong sa sini nga mga balatian.

Paano ka naapektuhan sang imo natun-an parte sa kamatayon sang mga selula?

Abi mo, naglibog man ang akon ulo. Maathag nga ining dalayawon nga proseso gindesinyo gid sang isa nga luyag nga mangin mapagros kita. Amo nga nagapamangkot gihapon ako, Ngaa nagaantos kag nagakapatay ang mga tawo? Indi ko makita ang sabat.

Pero kumbinsido ka bala nga ang natural nga kamatayon sang mga selula gindesinyo?

Huo. Makalilibog gid ang pagkasibod sang bug-os nga proseso, pero ang katahom sini nagapamatuod sang tuman nga kaalam. Nagapati ako nga kaalam ini sang Dios. Paagi sa hi-tech katama nga mga mikroskopyo ginatun-an ko ang komplikado nga mga mekanismo nga nagakontrol sini nga proseso. Ang pila ka mekanismo mahimo magpadulog sa proseso sa sulod sang mga segundo kon kinahanglanon. Ang mga selula nagapakigbahin sa pagpatay sa ila kaugalingon. Ini nga proseso gindesinyo sing maayo kag dalayawon gid.

Indi bala may mga pamangkot ka parte sa Dios kag sa pag-antos, paano mo nakita ang mga sabat?

May duha ka Saksi ni Jehova nga nagkadto sa balay sang 1991, kag ginpamangkot ko sila kon ngaa nagakapatay kita. Ginpakita nila sa akon ang sabat sang Biblia: “Paagi sa isa ka tawo nagsulod ang sala sa kalibutan kag ang kamatayon paagi sa sala.” (Roma 5:12) Kon wala ginlapas sang una nga tawo ang Dios, magakabuhi kuntani sia sing walay katapusan. Nakita ko nga nahisanto ini sa akon gina-research. Maathag na sa akon nga wala gali gintuyo sang Dios nga mapatay ang mga tawo. Bangod ang halos tanan naton nga selula padayon nga ginaislan, posible gid ang kabuhi nga walay katapusan.

Ngaa nakumbinsi ka nga ang Biblia Pulong sang Dios?

Natun-an ko ang ginasiling sang Biblia parte sa Dios sa Salmo 139:16: “Ang imo mga mata nakakita sang akon wala mahuman nga kinaugali; sa imo tolon-an nasulat na sila tanan.” Subong biochemist, ginatun-an ko ang genetiko nga mga impormasyon nga nasulat sa aton mga selula. Paano nahibaluan sang salmista ang parte sa sini? Samtang nagadamo ang akon nahibaluan parte sa Biblia, labi nga nakumbinsi ako nga gingiyahan ini sang Dios.

Ano ang nakabulig sa imo nga mahangpan ang ginatudlo sang Biblia?

Gintanyagan ako sang isa sa mga Saksi ni Jehova nga magtuon sang Biblia upod sa iya. Didto ko natun-an kon ngaa gintugutan sang Dios ang pag-antos. Natun-an ko man ang ginasiling sang Biblia nga katuyuan sang Dios nga ‘lamunon sing dayon ang kamatayon.’ (Isaias 25:8) Mahapos lang para sa aton Manunuga nga himuon nga perpekto ang pagpanghikot sang aton lawas agod magkabuhi kita sing walay katapusan.

Paano mo ginagamit ang imo ihibalo sa Biblia sa pagbulig sa iban?

Bueno, nangin Saksi ni Jehova ako sang 1995, kag sugod sadto ginasugid ko na sa iban ang akon natun-an sa Biblia. Halimbawa, nasubuan gid ang upod ko sa obra sang naghikog ang iya utod. Ang iya relihion nagtudlo sa iya nga wala ginapatawad sang Dios ang mga naghikog. Pero ginpakita ko sa iya sa Biblia ang paglaum nga pagkabanhaw. (Juan 5:28, 29) Nalugpayan gid sia sang matun-an niya nga nagaulikid gid ang Manunuga sa aton. Sa mga tion nga kaangay sini, para sa akon ang pagpaambit sang mga kamatuoran sa Biblia mas makalilipay sangsa pagtuon ko sa siensia!