Skip to content

Skip to table of contents

Baibel ese Iuda Taudia Edia Mauri Dalana Babulonia Dekenai Ia Herevalaia, A?

Baibel ese Iuda Taudia Edia Mauri Dalana Babulonia Dekenai Ia Herevalaia, A?

 Lagani 2,600 bamona gunanai, Iuda taudia be Babulonia dekenai idia abia lao, bona lagani 70 lalonai unuseni idia noho. Baibel ia gwau, Dirava ese Iuda taudia edia noho dalana Babulonia dekenai ia perovetalaia: “Ruma umui haginia bona do umui noholaia. Uma umui karaia bona edia anina do umui ania. Umui headava bona natudia memero bona kekeni do umui havaraia, . . . Bona umui lau siaia lao tano ena siti totona maino do umui tahua.” (Ieremia 29:1, 4-7) Iuda taudia dekenai unai ia vara, a?

 Tahua gaukara idia karaia taudia ese raro nadi amo idia karaia gaudia 100 mai kahana be idaunegai Babulonia o ena kahirakahira gabuna dekenai idia davaria. Unai gaudia ese idia hahedinaraia Iuda taudia be maino ai Babulonia henunai idia noho, to edia kastom bona tomadiho karadia idia badinaia. Idia davaria gaudia be hegeregere, idia karaia rent gwauhamata, bisinesi projek gaudia, moni ena rekodi bona rekodi ma haida, unai ibounai be 572 ia lao 477 B.C.E amo. Referens ta ia gwau unai “toretore gaudia” ese Babulonia ai idia noho Iuda taudia “edia mauri dalana ia hahedinaraia, uma gabu idia karaia bona ruma idia haginia, takisi moni idia henia bona king ena hesiai gaukara idia karaia.”

Iuda taoni ena nadi palakana ta ai ia noho toretore

 Danu idia gogoa mai anina bada gaudia ese ia hahedinaraia Iuda taudia edia komiuniti ladana, Al Yahudu, o Judahtown ia noho. Raro nadi ai Iuda famili edia uru foa edia ladadia be Heberu toretore ai idia torea. Unai raro nadi idia do davaria lasi neganai, diba bada taudia be Babulonia ai idia noho Iuda taudia edia mauri idia diba namonamo lasi. Dr. Filip Vukosavović, ia be Israel Antiquities Authority ena memba ta, ia gwau: “Inai gaudia ai duahia amo unai taudia ai dibaia namonamo, edia ladadia, edeseni idia noho, edena negai idia noho, bona idia karaia gaudia.”

Babulonia dekenai idia abia lao Iuda taudia be unuseniai mauri idia moalelaia

 Babulonia dekenai idia abia lao Iuda taudia be igui hesiai taudia bamona idia noho lasi, edia noho gabuna bona dahaka idia ura karaia idia abia hidi diba. Vukosavović ia gwau: idia be “Al-Yahudu lalonai sibona idia noho lasi, to siti momo dekenai noho.” Idia haida be gaukara idauidau karaia dalana idia dibaia, bona gabeai idia giroa lou neganai, unai diba idia gaukaralaia Ierusalema idia haginia lou totona. (Nehemia 3:8, 31, 32) Al-Yahudu tablet, unai be raro amo idia karaia nadi palakadia ai idia noho toretore ese ia hamomokania, herevana Iuda taudia be Babulonia ai idia noho laganidia idia ore, to idia momo idia ura Babulonia dekenai do idia noho. Dirava ena Hereva ese ia hahedinaraia bamona, Iuda taudia be maino ai Babulonia dekenai idia noho.