Kĩla ũthi ũvoonĩ ũla wĩ vo

Ũvoo Ũla wĩ Mbivilianĩ Nĩmũvĩndũe?

Ũvoo Ũla wĩ Mbivilianĩ Nĩmũvĩndũe?

 Aiee. Na kĩtumi nũndũ maandĩko ma tene ala monekete nĩmonanĩtye kana o na kau kwa myaka mingĩ Mbivilia yĩthĩĩtwe ĩyumĩĩwʼa syĩndũnĩ itonya kwanangĩka laisi, ũvoo wayo ũilye o ũndũ wailye tene.

Ũu nĩ kwasya vai mavĩtyo maaĩkĩka ũvoo wayo ũyumĩĩwʼa?

 Ũmũnthĩ ve kovi sya tene ngili mbingĩ sya maandĩko ma Mbivilia syonekete. Na amwe ma maandĩko asu me kĩvathũkanyʼo, kwonanyʼa kana ve mavĩtyo meekiwe yĩla maumĩĩawʼa. Ĩndĩ, mavĩtyo maingĩ katĩ wa asu ti manene mũno na kwoou maivĩndũĩte kĩla kyonanawʼa nĩ maandĩko asu. O na ũu wĩ o vo, amwe ma mavĩtyo asu nĩ manene na veonekana meekiwe nĩ andũ tene o mesĩ, mayenda kũvĩndũa ũvoo ũla wĩ Mbivilianĩ. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ilĩ:

  1.   Ĩandĩkonĩ ya 1 Yoana 5:7, Mbivilia imwe sya tene syĩ na ndeto ii: “Ĩtunĩ, Asa, Ndeto, na Veva Mũtheu: na me atatũ nĩ kĩndũ kĩmwe.” Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, maandĩko amwe ma kũĩkĩĩka nĩmonanĩtye kana ndeto isu iyaĩ vo maandĩkonĩ ma mbee ma Mbivilia. Syongelilwe ĩtina. a Na nũndũ wa ũu, Mbivilia imwe sya kũĩkĩĩka ũmũnthĩ nivetete ndeto isu.

  2.   Ĩsyĩtwa ya Ngai nĩyĩkwatĩkanaa mavinda ngili syĩana ũna maandĩkonĩ ma tene ma Mbivilia. Ĩndĩ, Mbivilia mbingĩ nivetete ĩsyĩtwa yĩu na vandũ vayo makekĩa masyĩtwa ma ũnene ta “Ngai” kana “Mwĩaĩi.”

Twĩsĩ ata kana vai mavĩtyo angĩ maingĩ matambĩte kwoneka?

 Ũmũnthĩ, ve kovi mbingĩ mũno sya maandĩko ma tene syonekete, na kwoou kũte ĩvinda yĩngĩ o na yĩva, nĩ laisi kũmanya kũla kwĩ mavĩtyo. b Kũsianĩsya maandĩko asu ma tene nĩkũĩkĩĩthĩtye kana ũmũnthĩ Mbivilia ndĩ na mavĩtyo?

  •   Aineenea ĩũlũ wa Maandĩko ma Kĩevelania (ala makothaa kwĩtwa “Ũtianĩo Mũkũũ”), mũsomi ũmwe wĩtawa William H. Green aisye: “No twasye tũte na nzika kana vaiĩ ĩvuku yĩngĩ yaaumĩĩwʼa nesa ta Maandĩko asu.”

  •   Ayĩelesya ĩũlũ wa Maandĩko ma Kĩkiliki ma Kĩklĩsto, kana “Ũtianĩo Mweũ,” mũsomi wa maũndũ ma Mbivilia wĩtawa F.  F.  Bruce aisye: “Twĩ na ũĩkĩĩthyo mũnene wa kana Maandĩko ma Ũtianĩo Mweũ nĩ ma wʼo kũte mavuku angĩ o na meva ma aandĩki ma tene, na vai mũndũ ũtonya kũkananĩsya ũndũ ũsu.”

  •   Nake Sir Frederic Kenyon, ũla wĩsĩ mũno maũndũ makonetye maandĩko ma tene ma Mbivilia aisye kana “mũndũ no ose Mbivilia yonthe na akaweta ate na wia na nzika kana kĩla ũkwete nĩ Ndeto ya Ngai ya wʼo, na ĩte na mavĩtyo manene o na kau yĩthĩĩtwe ĩyumĩĩwʼa ĩvinda kũthi yĩla yĩngĩ.”

Ve maũndũ angĩ mekũtũĩkĩĩthya kana Mbivilia yaumĩĩiwʼe nesa vate mavĩtyo?

  •   Ayuti vamwe na Aklĩsto ala maumĩĩisye Mbivilia mayaaveta Maandĩkonĩ ngewa ila ieleetye mavĩtyo manene ala andũ ma Ngai meekie. c (Motalo 20:12; 2 Samueli 11:2-4; Akalatia 2:11-14) O ta ũu, nĩmaumĩĩisye maandĩko ala monanĩtye ũndũ Mbaĩ ya Isilaeli yeethĩiwe ĩte mbĩwi, na ala mavuanĩtye momanyĩsyo amwe ma andũ mate ma wʼo. (Osea 4:2; Malaki 2:8, 9; Mathayo 23:8, 9; 1 Yoana 5:21) Kwa kumĩĩsya ngewa isu nesa, andũ asu moonanisye kana nĩmakwĩkwatwʼa na nĩmanengete ndaĩa Ndeto ya Ngai ntheu.

  •   Nĩ ũndũ ũkwosana na kĩlĩko kwasya kana, ethĩwa Ngai nĩwaveveee andũ maandĩke Mbivilia, no nginya aĩkĩĩthye ũvoo wayo nĩwaumĩĩwʼa vate mavĩtyo. d (Isaia 40:8; 1 Vetelo 1:24, 25) O na eka ũu, amĩandĩkĩthisye ĩtethye andũ ma ĩvinda ya tene na ma ũmũnthĩ. (1 Akolintho 10:11) Na nĩkyo Mbivilia yaĩtye, “maũndũ onthe ala maandĩkiwe tene maandĩkiwe kwondũ wa kũtũmanyĩsya, nĩ kana kwĩsĩla wũmĩĩsyo witũ na ũkiakisyo ũla wĩ Maandĩkonĩ tũtonye kwĩthĩwa na wĩkwatyo.”—Alomi 15:4.

  •   Yesũ na aatĩĩi make nĩmawetie maũndũ me Maandĩkonĩ ma Kĩevelania, na mayĩka ũu mayaaonanyʼa kana me na nzika maũndũ asu nĩ ma wʼo.—Luka 4:16-21; Meko ma Atũmwa 17:1-3.

a Ndeto isu iikwatĩkanaa nthĩnĩ wa maandĩko ma Codex Sinaiticus, Codex Alexandrinus, Vatican Manuscript 1209, Mbivilianĩ ya tene ya Latin Vulgate, Philoxenian-Harclean Syriac Version, kana Syriac Peshitta.

b Kwa ngelekanyʼo, kovi sya tene mbee wa 5,000 sya Maandĩko ma Kĩkiliki, kana ala makothaa kwĩtwa Ũtianĩo Mweũ, nĩsyonekete.

c Mbivilia ndyonanĩtye kana andũ ala Ngai ũtũmĩaa nĩ andũ matavĩtya. Vandũ va ũu yaĩtye kana “vati mũndũ ũtavĩtasya.”—1 Asumbĩ 8:46.

d Mbivilia yonanĩtye kana o na kau Ngai ndaatavĩĩsya aandĩki ma Mbivilia kĩla mekũandĩka ndeto kwa ndeto, nĩwatongoeisye mosũanĩo moo.—2 Timotheo 3:16, 17; 2 Vetelo 1:21.