Ve nyũnyi ĩmwe nene yĩkalaa vakuvĩ na ũkanga yĩtawa gannet. Yatwʼa kwĩlekya yĩ kĩsevenĩ nĩ kana yĩthike kĩwʼũnĩ, ĩtheeaa na mĩtũkĩ mũno ũkethĩa no ta ĩsembete kĩlomita 190 kwa ĩsaa. Ĩyũka kũlika kĩwʼũnĩ, no ta ĩkimaa kĩwʼũ na vinya ũthonokete kũndũ 20 kwa vinya ũla kĩndũ kĩ na ũito wayo kyaĩle kũkima nthĩ nawʼo kĩvalũkĩte kuma vala yeelekelya. Yo yũmĩĩasya ata kũkima kĩwʼũ ĩtheeete na vinya wĩana ũu na ĩiendeea kwĩka ũu ĩngĩ na ĩngĩ?

 Kwasũanĩa ũndũ ũũ: Nyũnyi ĩsu ĩyũka kũkima kĩwʼũ, nĩtũlaa nthwau syayo na ĩtina na ĩitambũũka vyũ nginya ũyĩthĩa ĩilye ta ĩangi. O na nĩvwʼĩkaa metho mayo na kĩndũ kĩilye ta kĩtambaa nĩ kana ĩmasũvĩe. Na eka ũu, nĩyĩvuvĩĩaa ngingo na kĩthũi nĩ kana ĩsũvĩe mamutha ala me mwĩĩ nthĩnĩ maikaũmĩe yakima kĩwʼũ.

 Nyũnyi ĩsu ĩyũka kwĩsovelya kĩwʼũnĩ, ĩtambũũkasya ngingo, mũtwe, na mũnuka wayo vyũ ũkethĩa ĩvwʼana ta mũtĩ mwasũvye ũkaumya mũthya nesa. Nũndũ wa ũu wĩthĩaa ti laisi kũmilana na ĩyĩũmĩsya ngingo yakima kĩwʼũ. Ĩvenyʼa na ĩsalukya yalika kĩwʼũnĩ oou, metho mayo methĩawa mavĩndũkie ũkethĩa no mone nesa kĩwʼũnĩ.

 Ĩndĩ yo ĩtonya kwĩthika kĩwʼũnĩ ũliku wĩana ata? Yeethika, no ĩtheee ũliku wa mita 11 (vuti 36) ĩtanesa kũkũna kĩwʼũ na nthwau syayo kana maaũ mayo ala methĩawa mailye ta ma mbata. Vinya ũla yĩĩĩthikĩte nawʼo wathela nĩyĩthĩawa ĩtonya kũkũna kĩwʼũ na nthwau na maaũ na ĩiendeea kũtheea. Ve ũkunĩkĩli ũwetete kana nyũnyi imwe sya mũthemba ũsu nĩsyonekete syĩthikĩte ũliku wa mbee wa mita 25 (vuti 82) ũkanganĩ. Nyũnyi ĩsu yamina kwĩthika, yũkĩlaa na ĩũlũ o na ĩteũtũmĩa vinya nginya ĩilela na ĩndĩ ĩyĩũlũka ĩithi.

 Ĩloele ũndũ gannet yĩthikaa

 Asomi nĩmaseũvĩtye lomboti iilye ta gannet nĩ kana itũmĩawe kwovosya andũ kĩwʼũnĩ. Lomboti isu iseũvĩtwʼe wĩthĩe nitonya kũũlũka, kwĩthika kĩwʼũnĩ, kũkĩla nginya ilele, na iyĩũlũka ĩngĩ. Ĩndĩ yĩla maitatĩthasya, lomboti ĩmwe nĩyatũlĩkangile mavinda kauta nũndũ wa kũkima kĩwʼũ na vinya. Moona ũu maisye kana veonekana lomboti syoo “ii na ũtonyi mũseo wa kũkima kĩwʼũ na vinya ta gannet.”

 We wĩona ata? Nyũnyi ĩsu yĩtawa gannet yĩ ũtonyi ũsu wa mwanya wa kwĩthika, yeekie kwĩyumĩlya-ĩ, kana yeekie kũmbwa?