1-3. (a) Wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Ɛsɔ samaɣ kaawɛ alɩwaatʋ ndʋ Zekariya paɣzɩ nayʋ tʋmɩyɛ yɔ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa pɔzɩ ɛ-samaɣ se kapamɩ-ɩ nɛ ɛsa yaa kapɩsɩ ɛ-cɔlɔ?

TAKAYAƔ nakɛyɛ wɛɛ nɛ kakʋyʋʋ ɛsɔdaa, halʋ nɔɔyʋ wɛ kɩmaɣzʋʋ nakʋyʋ taa, nɛ halaa nabɛyɛ naalɛ ñɛwɛɛ nɛ pakʋyʋʋ helim taa nɛ pe-keŋ wɛ ɛzɩ kɩlɛɛŋ keŋ yɔ. Mbʋ Yehowa yeba nɛ Zekariya na yɔ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ. (Zek. 5:1, 7-9) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa lɩzɩ wɛtʋ ndʋ nɛ ɛwɩlɩ Zekariya? Wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Izrayɛɛlɩ piya kaawɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa? Mbʋ Zekariya mawa yɔ, ɛzɩma pɩwazɩɣ-ɖʋ sɔnɔ?

² Pɩnaɣ 537 P.P.Y. kaakɛnɩ Yehowa samaɣ taa leleŋ pɩnaɣ. Palabɩ pɩnzɩ 70 Babilɔɔnɩ lɛ, Ɛsɔ holi-wɛ yomiye taa nɛ papɩsɩ pɛ-tɛ. Pa-taa kaawɛ leleŋ siŋŋ se papɩsɩ Yeruzalɛm nɛ paɖaɣnɩ ɖʋʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ. Pɩtalɩ pɩnaɣ 536 P.P.Y lɛ, paatɛm sɩʋ templo tigiɖe. Alɩwaatʋ ndʋ “ɛyaa samaɣ mabɩ kubusi ɖoŋ, nɛ panɩɣ kɔkɔɖɛ ɖooo poliŋ.” (Ɛsd. 3:10-13) Ɛlɛ pitileɖi lɛ, koyindinaa paɣzɩ kaɖɩnʋʋ kpaaŋ maʋ tʋmɩyɛ nɖɩ paawɛɛ nɛ palakɩ yɔ. Piyeba nɛ pakatɩ kala sakɩyɛ nɛ pitibi-wɛ yɔɔɔ nɛ peyele kpaaŋ maʋ tʋmɩyɛ nɛ pɛ-ɛsa sɛɛnɩ pa-maɣmaɣ pa-ɖɩsɩ maʋ nɛ pa-hayɩm  ñɔɔzʋʋ. Yehowa kpaaŋ wɛɛ mbʋ nɛ pɩnzɩ hiu nɛ loɖo kɔɔ nɛ sɩɖɛɛ patɩtɩɩtɛmtɩ-kʋ maʋ. Pɩɩpɔzaa se pɔtɔzɩ Yehowa samaɣ se pɩwɛɛ se keyele ka-maɣmaɣ ka-kɛzɛɣa ñɩnʋʋ mbʋ nɛ kapa ɛsa nɛ Yehowa yaa kapɩsɩ Yehowa cɔlɔ. Yehowa kaasɔɔlaa se ɛ-samaɣ ɛpɩsɩ ɛ-cɔlɔ nɛ kaɖaɣnɩ paɣzʋʋ kɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma wena kalakaɣ nɛ laŋɩyɛ pilim nɛ abalɩtʋ yɔ.

³ Pʋyɔɔ Yehowa lɩzɩ nayʋ Zekariya pɩnaɣ 520 P.P.Y. taa se ɛtɔzɩ samaɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ poholi-kɛ nɛ Babilɔɔnɩ yɔ, ɖɩ-yɔɔ. Zekariya hɩɖɛ tɔbʋʋ lɛ se “Yehowa tɔzaa” nɛ hɩɖɛ nɖɩ ɖɩpɩzaɣ se ɖɩsɩnɩ Izrayɛɛlɩ piya nɛ sɩtɔzɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ sakɩyɛ yɔɔ. Paa sɩɩsɔ Yehowa ñʋʋ yabɩtʋ lakasɩ yɔɔ yɔ, Yehowa ñɛwɛɛ nɛ ɛtɔzʋʋ sɩ-yɔɔ. (Kalɩ Zekariya 1:3, 4.) Ɛkpazɩ si-tisuu ɖoŋ nɛ sɔɔlɩm nɛ eheyi-sɩ se ɛkaɣ-sɩ sɩnʋʋ nɛ sɩɖaɣnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ tigiɖe sɩʋ; ɛlɛ eheyi-sɩ ɖɔɖɔ kpayɩ kpayɩ se mba paasɛɣ-ɩ nɛ pa-laŋɩyɛ pilim yɔ, ɛɛkaɣ huuzuu ɛsa pa-lakasɩ yɔɔ. Yele nɛ ɖɩna ɛzɩma Yehowa tɩŋnɩ Zekariya natʋ loɖo nɛ lʋbɛ ndʋ yɔɔ nɛ eseɣti ɛ-samaɣ se kaɖaɣnɩ wɛʋ kpekpeka yɔ. Pɩtasɩ lɛ, lɔŋ weyi tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ sɔnɔ?

4. (a) Ɛbɛ pawɩlɩ Zekariya ɛ-natʋ loɖo ñɩndʋ taa? (b) Nɛ pamaʋ tɔm takayaɣ yɔɔ ceemenje yɔ, pɩwɩlɩɣ suwe? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ 1.)

⁴ Zekariya ñʋʋ 5 ñɩŋgʋ paɣzɩnɩ piti natʋ natʋyʋ. (Kalɩ Zekariya 5:1, 2.) Zekariya na takayaɣ kikpiyaɣ nakɛyɛ wɛɛ nɛ kakʋyʋʋ helim taa. Ka-ɖaɣlɩkɩŋ talɩ ɛzɩ mɛtanaa 9 nɛ ka-walanzɩ ñatalɩ ɛzɩ mɛtanaa 4 nɛ hɔɔlʋʋ mbʋ yɔ! Poposi-kɛ ɛzɩ nɔɔyʋ caɣ-kɛ kalʋʋ yɔ. Paama nɩŋgbaaŋ hɔm tɔm ka-taa nɛ ka-wayɩ. (Zek. 5:3) Ðoŋ ɖoŋ lɛ pataamaɣ tɔm takayaɣ kikpiyaɣ taa nɛ pɛkpɛndɩnɩ ka-wayɩ; ye mbʋ pamaʋ kanɛ ka-taa nɛ ka-wayɩ tɔm yɔ, pɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ aleɣya tɔm wɛnɩ ka-taa.

5, 6. Suwe Yehowa maɣzɩɣ mɩlɩm, paa pɩtɩɩkɛ mbʋ lɛ pɩ-yɔɔ?

⁵ Kalɩ Zekariya 5:3, 4. Paa Yehowa ɛkaɣ ɛyaa kpeekpe tɔm hʋnʋʋ yɔ, ɛkaɣ samaɣ ŋga payaɣ-kɛ nɛ ɛ-hɩɖɛ yɔ tɔm hʋnʋʋ nɛ pɩkpaɖɩ. Mba pɔsɔɔlɩ Yehowa yɔ panawa se mɩlɩm, paa pɩtɩɩkɛ mbʋ yɔ, ‘pɩwɛɛkɩɣ pɛ-Ɛsɔ hɩɖɛ’. (Adu. 30:8, 9) Paa ɛbɛ kaaseɣti ɛyʋ nɛ ɛmɩlɩ, yaa paa ɛmaɣzɩɣ se wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛwɛɛ yɔ, kɩlabɩm nabʋyʋ fɛyɩ nɛ pɩtasɩnɩ mɩlɩm kɔyɔ, ɛfɛyɩnɩ toovenim mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɖɛzɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-sɔɔlɩm labʋ nɔɔ nɛ eyele nɛ tomnaɣ yɔɔ wondu mʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa nɛ pɩkpaɖɩ pɩtɩŋa. Enim Ɛsɔ paɣtʋ nɛ ɛtɩña Yehowa nɛ ɛ-hɩɖɛ.

⁶ Zekariya 5:3, 4 heyiɣ-ɖʋ se: “Nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ . . . [kaɣ] wobu mɩlʋ ɖɩɣa taa . . . nɛ kakaɣ caɣʋ ɛ-ɖɩɣa hɛkʋ taa nɛ kañaɣ-kɛ.” Paa pɩtɩɩkɛ ɖasɩ yaa pɛ yɔ, nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩɖɩɣ Yehowa nʋmɔʋ se ɛhɔ kɩwɛɛkɩm laɖaa nɩŋgbaaŋ. Paa ɖɩmɛlɩyɛ nɖɩ ɖɩ-taa kɩwɛɛkɩm laɖʋ nɔɔyʋ ɛwɛ Yehowa samaɣ taa yɔ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛna-ɩ nɛ ekuli ɛ-lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔɔ. Paa nɔɔyʋ ɛmɩlɩɣ tɛndɛŋa tɛɛ nɛ komina lone taa caɣyaa, tʋmlaɖaa lalaa, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa, yaa lʋlɩyaa ɩɩnaɣ-ɩ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛmɛsɩ ɛ-mɩlɩm mbʋ Yehowa. Yehowa yɔɔdɩ kpayɩ se pɩtɩŋa pɩwɛ ndaakpeɖe ɛ-ɛsɩndaa. (Ebr. 4:13) Pʋyɔɔ lɛ ɖa-taa wɛ leleŋ siŋŋ se ɖɩwɛ ɛyaa mba pañakɩ pana se pɔɖɔ “ɖɔnɛ kɩbanɖɛ pɩtɩŋa pɩ-taa” yɔ, pɛ-hɛkʋ taa.—Ebr. 13:18.

7. Nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ lɔʋ tɔm ndʋ tɩwɛ takayaɣ kikpiyaɣ yɔɔ yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ tɩtaakɔɔ ɖɔ-yɔɔ?

⁷ Mɩlɩm nabʋyʋ fɛyɩ se pɩkɛdɩnɩ Yehowa. Pɩkɛnɩ-ɖʋ hɩɖɛ ɖʋʋ se ɖɩcaɣ wezuu nɛ pɩla nɔɔ kʋyʋmaɣ nɛ Yehowa paɣtʋ kila nɛ ɖɔ-ɖɔnɛ etaapisi ɛ-hɩɖɛ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa. Ye ɖɩñakɩ pana nɛ ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩɩkɛɣ ñʋʋ taa ɖoŋ tɩnaa mba pamaɣnɩ Yehowa paɣtʋ yɔɔ yɔ nɛ Yehowa ɛɛkaɣ ɖa-nɩŋgbaaŋ hɔm.

8-10. (a) Ɛbɛ payaɣ ɖuutu? (b) Suwe Wiyaʋ Zidikiya ɖuwaa nɛ ekizi nɛ ɛtɩɖɔ pɩ-yɔɔ?

⁸ Mba ‘poɖuki cɛtɩm ɖuutu Ɛsɔ hɩɖɛ taa yɔ,’ mba paama takayaɣ kikpiyaɣ yɔɔ tɔm lɛɛtʋ. (Zek. 5:4) Ðuutu kɛnɩ tɔm ndʋ ɛyʋ nɔɔyʋ yɔɔdʋʋ nɛ ɛñɩɣ niye tɔm natʋyʋ yɔɔ se tɩkɛ toovenim yɔ, yaa pɩkɛ tamaɣ ŋga ɛyʋ lakɩ nɛ ɛtɛ ɛ-taa se ɛkaɣ labʋ nabʋyʋ yaa se ɛɛkaɣ-pʋ labʋ yɔ.

⁹ Ye ɛyʋ nɔɔyʋ eɖuu Yehowa hɩɖɛ taa yɔ, pɩtɩkɛ aleɣya tɔm. Mbʋ pɩɩtalɩ Zidikiya yɔ pɩñɩkɩɣ niye tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Zidikiya kaakɛnɩ Wiyaʋ kɛdɛzaɣ ñɩnʋ weyi ɛtɔɔ kewiyitu Yeruzalɛm yɔ. Eeɖuu Yehowa hɩɖɛ taa se eluzuu ɛ-tɩ Babilɔɔnɩ wiyaʋ tɛɛ. Ɛlɛ ɛtɩɖɔ tɔm ndʋ eɖuwaa yɔ tɩ-yɔɔ. Ɛbɛ lɩ-ɩ pɩ-taa? Yehowa hɔm ɛ-nɩŋgbaaŋ. Yehowa heyi-i se ɛzɩma ‘enim ɖuutu ndʋ eɖuuni Babilɔɔnɩ wiyaʋ yɔ’ pʋyɔɔ lɛ “Babilɔɔnɩ ɛjaɖɛ hɛkʋ taa ɛkaɣ sɩbʋ.”—Ezek. 17:16.

¹⁰ Pɩɩkɛnɩ kɩjɛyʋʋ se Wiyaʋ Zidikiya ɛɖɔ ɖuutu ndʋ ɛlabɩ Yehowa hɩɖɛ taa yɔ, tɩ-yɔɔ. (4 Aw. 36:13) Ɛlɛ ɛpɩsɩ nɛ ɛɖʋ ɛgbɛyɛ nɛ Ejipiti se pɩsa nɛ ɛlɩɩ Babilɔɔnɩ wiyaʋ yomiye taa, ɛlɛ falaa.—Ezek. 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Ðuutu ndʋ ɖɩlabɩ payɩ yɔ tɩ-taa lɛ, ndʋ kpaɖaa? (b) Nʋmɔŋ weyi yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩɖɔ ɖuutu ndʋ ɖɩlaba nɛ ɖɩha ɖa-tɩ Ɛsɔ yɔ, tɩ-yɔɔ paa ɖooye?

¹¹ Yehowa welisiɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛnɩɣ ɖuutu ndʋ ɖɩlakɩ yɔ. Ðuutu ndʋ tɩtɩkɛ aleɣya tɔm ɛ-ɛsɩndaa nɛ ɛñɩnɩɣ se ɖɩɖɔ tɩ-yɔɔ pʋcɔ nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ. (Kɩg. 30:3) Ðuutu ndʋ ɖɩlaba nɛ ɖɩkpaɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩha Yehowa yɔ, ndʋ kpaɖɩnɩ ɖuutu tɩŋa payɩ. Ðiheyi Yehowa ɖuutu ndʋ tɩ-taa se paa pɩlakɩ ɛzɩma yɔ, ɛ-sɔɔlɩm ɖɩlakɩ.

¹² Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɔ ɖuutu ndʋ ɖɩlaba nɛ ɖɩkpaɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩha Ɛsɔ yɔ, tɩ-yɔɔ? Pɩwɛɛ se ɖɩtɛ ɖa-taa nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ takɩm cikpem nɛ sɔsɔm taa nɛ ɖɩwɩlɩ se lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩkpaɣaa se ɖɩsaŋ Yehowa paa ɖooye  yɔ, ɖiileɣyiɣni-ɖɩ. (Keɣa 60:9) Ðɩkpaɣ se nɔɔyʋ cɛbɛlɩɣnɩ-ɖʋ ɖa-tʋmɩyɛ taa yaa ɖo-sukuli taa. Ðɩkpakɩɣ wɛtʋ ndʋ se tɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ se ɖɩwɩlɩ Yehowa ɖa-ñamtʋ nɛ pɩwɩlɩ se ‘ɖɛ-ɛsa pamnɩ ɛ-nʋmɔŋ’ nɛ ɖikizi lakasɩ nzɩ yaa we? (Adu. 23:26) Ðɩkpaɣ ɖɔɖɔ se ɖɔ-hɔʋ taa ñɩma lalaa tɩkɛ Yehowa sɛyaa. Ðɩtɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ paa ɖooye, paa mba pɛ-hɛkʋ taa ɖɩwɛɛ yɔ paalakɩ mbʋ yɔ? Ðɩtɩmɩɣnɩ ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ paa ɖooye nɛ ɖɩsɛɣ-ɩ sɔɔlɩm mbʋ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ nɛ ɛzɩma ɛhɔm-ɖʋ nɛ ɛkɔnɩ e-Kewiyitu tɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ? Ðɩñɩnɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩkalɩɣ Bibl paa ɖooye? Ðiiheyi Yehowa ɖo-ɖuutu taa se ɖɩkaɣ labʋ mbʋ. Ye mbʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ ɛzɩ ɖɩɩyɔɔdʋʋ ɖo-ɖuutu taa yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩñaŋ Yehowa. Ye ɖɩwɛ kpekpeka ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma labʋ taa yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ toovenim taa lɛ, ɖɩkpaɣ ɖa-tɩ nɛ ɖɩha-ɩ. Ðɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tɩkɛ sɔnzɩ pʋyʋ yem, ɛlɛ pɩkɛ mbʋ pitukuuni ɖe-wezuu caɣʋ kpeekpe yɔ. Ye ɖɩcaɣ wezuu ɛzɩ ɖiiɖuu Yehowa ɛsɩndaa yɔ, ɖa-maɣmaɣ piɖeɣna. Ðe-siɣsiɣ wɛtʋ yekina nɛ piɖeni-ɖʋ camɩyɛ cee wayɩ.—Wp. 10:12, 13.

13. Ɛbɛ Zekariya natʋ loɖo ñɩndʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹³ Zekariya natʋ loɖo ñɩndʋ sɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna se mba pɔsɔɔlɩ Yehowa yɔ pɩtɩpɔzɩ se pamɩlɩ nabʋyʋ, yaa poɖuu cɛtɩm ɖuutu. Ðɩnawa ɖɔɖɔ se paa Izrayɛɛlɩ piya kaawɛnɩ ɛjandʋ yɔ, sɩ-tɔm tɩnɩɩ Yehowa nɛ ɛlɔ-sɩ. Ɛɛnɩ sɩ-tɔm taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, koyindinaa mba paacɔ-sɩ nɛ pata yɔ, pɔkɔŋnaɣ sɩ-yɔɔ kala ndɩ ndɩ. Yehowa kaaheyi-sɩ tɔm ndʋ yɔ ɛɖɔm tɩ-yɔɔ nɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩɖɔŋ ɖɔ-tɔm yɔɔ. Lidaʋ ŋgʋ ɛha-ɖʋ se pɩkazɩ pazɩ ɛkaɣ ɖɩzʋʋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa tɛtʋ kpeekpe yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔ ɖɔ-tɔm yɔɔ. Mbʋ Zekariya tasɩ naʋ yɔ, pɩñɩkɩɣ niye lidaʋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ.

14, 15. (a) Ɛbɛ Zekariya na ɛ-natʋ lʋbɛ ñɩndʋ taa? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ 2.) (b) Ɛbɛ halʋ weyi ɛwɛ kɩmaɣzʋʋ taa yɔ ɛsɩŋnaa? (c) Nɛ ɛbɛ yɔɔ posuli ɛ-yɔɔ kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ kɩ-taa?

¹⁴ Zekariya tɛm naʋ takayaɣ kikpiyaɣ ŋga kakʋyaɣ helim taa yɔ lɛ, Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ heyi-i se ‘ɛkʋsɩ ɛ-ɛsa nɛ ɛna.’ Ɛzɩ ɛkʋsɩ ɛ-ɛsa lɛ, ɛbɛ ɛna natʋ lʋbɛ ñɩndʋ taa? Ɛna caɖaɣ nakɛyɛ kaakɛnɩ kɩmaɣzʋʋ nakʋyʋ. (Kalɩ Zekariya 5:5-8.) Kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ ɛnawa yɔ kɩɩmaɣnaa nɛ kɩwɛɛnɩ sulaɣ. Pokuli sulaɣ lɛ, Zekariya na ‘halʋ nɔɔyʋ kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ kɩ-taa.’ Peeɖe tiyiyu lɩzɩ-ɩ pɩ-taa se halʋ weyi ɛwɛ kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, ɛsɩŋnɩ “kañatʋ” yaa kɩdɛkɛdɩm. Maɣzɩ nɛ ŋna sɔɔndʋ ndʋ tɩɩkpa Zekariya alɩwaatʋ ndʋ ɛnaɣaɣ se halʋ ɛnʋ ɛwɛɛ nɛ ɛñakɩ pana se ɛlɩɩ kɩmaɣzʋʋ taa yɔ! Ɛlɛ halʋ ɛnʋ ɛtɩpɩzɩ nɛ ɛlɩɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tiyiyu pɩsɩnɩ-ɩ kɩmaɣzʋʋ taa nɛ esuli sulaɣ yuŋ ñɩŋga ŋga ɛ-yɔɔ. Tɔm tʋnɛ tɩ-tɔbʋʋ lɛ suwe?

¹⁵ Zekariya natʋ hɔɔlʋʋ kʋnɛ, kɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa ɛɛkaɣ nʋmɔʋ haʋ se kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ ɛwɛɛ ɛ-samaɣ taa. Ye kɩdɛkɛdɩm lakasɩ nasɩyɩ ɩwɛɛ yɔ, ɛkaɣ-sɩ naʋ nɛ ɛla mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ lɔŋ nɛ sɩsɩɩ tɩnaɣ. (1 Kɔr. 5:13) Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ tiyiyu ñɩɣ niye alɩwaatʋ ndʋ ɛpɩsɩnɩ sulaɣ yuŋ ñɩŋga nɛ esuli kɩmaɣzʋʋ yɔɔ yɔ.

16. (a) Kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ kɩ-taa kañatʋ kaawɛɛ yɔ, ɛbɛ pɩtɛmnɩ-kʋ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ 3.) (b) Le halaa mba paawɛnɩ keŋ yɔ, pakpaɣ “kañatʋ” yaa kɩdɛkɛdɩm nɛ powona?

¹⁶ Zekariya na halʋ kɩmaɣzʋʋ taa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛna halaa lalaa naalɛ, paawɛnɩ keŋ sɔsɔŋ ɛzɩ kɩlɛɛʋ keŋ yɔ. (Kalɩ Zekariya 5:9-11.) Halaa panɛ paawɛ ndɩ nɛ kajalaɣ ñɩnʋ. Palabɩnɩ pe-keŋ sɔsɔŋ ɛnʋ tʋmɩyɛ nɛ pakpaɣnɩ kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ kɩ-taa halʋ kajalaɣ ñɩnʋ ɛɛwɛɛ yɔ. Halʋ ɛnʋ ɛsɩŋnɩ “Kañatʋ” yaa Kɩdɛkɛdɩm. Ɛzɩ le powokini-i? Powoni-i “Siineyaarɩ tɛtʋ taa” pʋ-tɔbʋʋ lɛ se Babilɔɔnɩ tɛtʋ taa. Ɛbɛ yɔɔ powokini kɩmaɣzʋʋ ŋgʋ Babilɔɔnɩ?

17, 18. (a) Ɛbɛ yɔɔ Siineyaarɩ kaakɛnɩ lone nɖɩ ɖɩ-taa pɩmʋnaa se powoni “kañatʋ” yaa kɩdɛkɛdɩm nɛ pasɩɩ yɔ? (b) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖa-taa paa anɩ ɛtɛ ɛ-taa se ɛlakɩ?

 ¹⁷ Zekariya alɩwaatʋ taa Izrayɛɛlɩ piya kaanawa se Siineyaarɩ kaakɛnɩ lone nɖɩ ɖɩmʋnaa se powoni kɩdɛkɛdɩm nɛ pasɩɩ ɖɩ-taa yɔ. Zekariya nɛ Yuuda ñɩma lalaa paanawa se alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, kɩdɛkɛdɩm lakasɩ kaawɛɛ Babilɔɔnɩ tɛtʋ taa siŋŋ. Kʋzɔɔtʋ nɛ sɩɩnaa latʋ tɛtʋ ndʋ, tɩ-taa paapaɣlaa nɛ pɩɩpɔzaa se palʋkɩnɩ sɩɩnaa latʋ lɩmaɣza paa ɖooye. Zekariya natʋ tʋnɛ tɩɩhɛzɩ pa-laŋa siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tiyeba nɛ pa-taa tɛzɩ tɛm se Yehowa kaɣ yebu nɛ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ wɛɛ kele kele!

¹⁸ Ɛlɛ natʋ ndʋ tɩtɔzɩ Yuuda ñɩma ɖɔɖɔ se pɩkɛnɩ-wɛ kɩjɛyʋʋ se peyele nɛ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ wɛɛ kele kele. Pɩfɛyɩ se kɩdɛkɛdɩm ɛwɛɛ Yehowa samaɣ taa, nɛ Yehowa ɛɛkaɣ nʋmɔʋ haʋ ɖɔɖɔ se pɩla mbʋ. Yehowa hɔm-ɖʋ nɛ ɛkɔnɩ ɛ-ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩwɛ kele kele yɔ ɖɩ-taa nɛ ɛkandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ nɛ sɔɔlɩm nɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ kɩjɛyʋʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ kele kele tam. Ye mbʋ ŋkaɣ yebu nɛ ‘ña-ɖɩɣa’ wɛɛ kele kele? Kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ fɛyɩnɩ lone fezuu taa paradisuu taa.

19. Natʋ ndʋ Yehowa wɩlɩ Zekariya yɔ, tɩwɩlɩɣ-ɖʋ suwe sɔnɔ?

¹⁹ Yehowa tɩŋnɩ Zekariya natʋ loɖo nɛ lʋbɛ ñɩndʋ yɔɔ nɛ ɛpaɣ mba pɛwɛɛ nɛ palakɩ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ lakasɩ nɛ paalɛɣzɩɣ yɔ; nɛ ɛtɔzɩ-wɛ ɖɔɖɔ se ɛɛkaɣ haʋ nʋmɔʋ se kɩdɛkɛdɩm lakasɩ ɩwɛɛ ɛ-samaɣ taa. Yehowa sɛyaa mba pɛwɛnɩ laŋa kɩbana yɔ, pɩwɛɛ se papaɖɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ pɛtɛ pa-taa. Ða-caa kʋsɔɔlʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛtɩŋnɩ natʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se ye ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe se ɖɩkɛnɩ ɛyaa mba pɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ-ɩ yɔ, ɛɛkaɣ ɖɔ-yɔɔ lɔʋ nɔɔ kɩdɛkɛdaɣ nɛ pɩkɔnɩ-ɖʋ sɩm. Ɛlɛ ɛ-taa kaɣ-ɖʋ labʋ nɛ leleŋ nɛ ɛwazɩ-ɖʋ. Ye ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩlʋ nɛ ɖɩwɛɛ kele kele kɩdɛkɛdɩm ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa yɔ, ɖa-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ kpiɖuu kaaʋ. Ðɩɩpɩtɩɣ se Yehowa kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩwa. Ɛlɛ kɩdɛkɛdɩm lakasɩ ɖeke suni ɛjaɖɛ yɔɔ, ye mbʋ ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa tɛma se toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kaɣ wɛʋ tam? Kʋñɔŋ sɔsɔʋ wɛɛ nɛ kɩñɔtʋʋ, ye mbʋ ɛbɛ yɔɔ ɖɩɩpɩtɩɣ kaaʋ se Yehowa kaɣ kandɩyʋʋ ɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ? Ðɩkaɣ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ cosuu ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa.