Meya ya ka yengamala masimba e Ndzimu a no shinga, masimba. (Mika 3:8; Luka 1:35) Ndzimu u no tumila meya iye ne ku lingisanya mu ndawo ku shingakadza kuda kukwe.​—Pisalema 104:30; 139:7.

 Mu Baibili dama “meya” lo shanduligwa mu dama le Chihebera ruʹach ne le Chigiriki pneuʹma. Ka njinji, matama iyawa a no dwa meya ye Ndzimu ino shinga, meya yaka yengemala. (Genesisi 1:2) Ne kwa ka jalo, Baibili kakale i no shingisa matama iyawa ne hwisiso dzingwe:

•   Ku fema.​—Habakuke 2:19; Zumbunulo 13:15.

•   Phepo.​—Genesisi 8:1; Johani 3:8.

•   Masimiba, kene mafemo ano chidza mu zwichili zose.​—Jobe 34:14, 15.

•   Mazwibato e nthu kene meya iye​—Palo 14:24.

•   Bathu be chimeya, ku shanganyila Ndzimu ne baengele.​—1 Boshe 22:21; Johani 4:24.

 Cheneso yose iyeyi ina hwisiso ye chingwe chi si nga bongwe ne bathu ngono bhelelo la khona li boneka. Ne zila i no fanana meya ye Ndzimu “ino nga phepo a i to boneka, a i to batika ngono ya ka sima.”​—An Expository Dictionary of New Testament Words, by W. E. Vine.

 Baibili kakale ino dana meya ye Ndzimu se “maboko” kene “zwinyala” zwizwe. (Pisalema 8:3; 19:1; Luka 11:20; fanidzanya na Matewu 12:28.) Koga se nlume we mbezhi u no shingisa maboko a we ne zwinyala ku thama shingo uwe, Ndzimu na iye waka shingisa meya iye ku thama zwino tobela:

•   Lubumbo.​—Pisalema 33:6; Izaya 66:1, 2.

•   Baibili.​—2 Pita 1:20, 21.

•   Majenamiso a ka thamiwa ne balanda babe be ntolo ne ku rera kwabo ne majatu​—Luka 4:18; Mishingo 1:8; 1 Bakorinta 12:4-11.

•   Michelo (zwizwalo) yaka naka ino lakidziwa ne bano nhwa.​—Bagalatiya 5:22, 23.

Meya ya ka yengamala ha te nthu

 Ku dana meya iye se “maboko”, “zwinyala” kene “mufemo,” Baibili ino lakidza kuti meya yaka yengamala ha te nthu. (Ekezodo 15:8, 10) Maboko e mbezhi ha nga shinge kuzhe kwe nkumbulo ne mbili; ne zila ino fanana, meya yaka yengemala ino shinga koga ha i tumigwa. (Luka 11:13) Baibili kakale i no fanidzanya meya ye Ndzimu ne vula ngono i no i amanya ne zwithu zwi no nga kugalamoyo ne luzibo. Ku fanidzanya kose ikoku ko lakidza kuti meya yaka yengemala hate nthu.​—Izaya 44:3; Mishingo 6:5; 2 Bakorinta 6:6.

 Baibili ina mazina a Jehova Ndzimu ne le nkololo uwe Jesu Kirisiti ne kwaka jalo ha kuna pa ino pa meya ya ka yengemala zina. (Izaya 42:8; Luka 1:31) Ha nfila bugalimoyo Sitifani e lakidziwa ne jenamiso mbono we kudzimu, wa ka bona bathu babili, isini ba li batatu. Baibili i kati: “Ali zhele Meya yaka yengemala, kalinga kudzimu kabona tjedza tje Ndzimu na Jesu ali mile ku luboko gwe luji gwe Ndzimu.” (Mishingo 7:55) Meya yaka yengemala ya ka be ili masimba e Ndzimu ano shinga, a ka batsha Sitifani ku bona mbono.

 Nkumbulo u si iwo: “Holy Ghost,” kene meya ya ka yengemala, i nthu kakale i pithu che Ndzimu Katatu (Trinity), sekwa kwa ka kwagwa muna 1 Johani 5:7, 8 ku yenda ne Baibili ye “King James version”.

 Malebeswa: Baibili ye King James version muna 1 Johani 5:7, 8 i no shanganyila matama “kudzimu, Tate, Dama ne Holy Ghost ngono butatu igogu gu ngompela. Ngono kuna batatu ba no pa bufakazi (butendeki) mushango.” Ne kwa ka jalo bashakisisi ba no bona kuti matama iya wa ha azo kwagwa na mpositolo Johani ngono ne zila i yeyo ha te e Baibili. Professor Bruce M. Metzger wa ka kwala eti: “Ne kuti matama iyawa ha te e malebeswa ha ana fanilo ne zila i no hwika ye ku be mu New Testament.”​—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

 Nkumbulo u si iwo: Baibili ino tola meya yaka yengemala se nthu, ngono ichechi cho lakidza kuti i nthu.

 Malebeswa: Hwalo zwibaka zwingwe dzo dana meya ya ka yengemala se nthu, ngono ichechi a chi to lakidza kuti meya ya ka yengemala i nthu. Baibili ino dana buchechendu, lufu ne chibi se nthu. (Zwiani 1:20; Baroma 5:17, 21) Ku lakidzila, buchechendu go legwa guna “mishingo” ne “bana,” ngono chibi chi no fanisanyiwa se chi no kwebela, bulaya ne ku thama zila dzose dze chiba.​—Matewu 11:19; Luka 7:35; Baroma 7:8, 11.

 Ne zila ino fanana ha mpositolo Johani e leba matama a Jesu, waka tola meya yaka yengemala se “Mbhatshi” (paraclete) uno pa bufakazi, tungamila, lebeleka, u no hwa, andamisa, kudza ne amuchila. Wa ka shingisa bumbiko ye chilume ye mazina a no nga “u” kene “i ye” ha e leba nekwe “Mbhatshi” (Johani 16:7-15) Ne kwa ka jalo, wa ka thama e jalo ne kuti dama le Chigiriki li no dwa “mbhatshi” (pa·raʹkle·tos) i dama le chilume ngono lo shaka zina le chilume ku yenda ne milayo ye ndebo ye Chigiriki. Ha Johani e dana meya ya ka yengemala e shingisa dama li singa shalule bulume kene bukadzi (neuter noun) pneuʹma, wa ka shingisa dama: “iyo.”​—Johani 14:16, 17.

 Nkumbulo u si iwo: Ku dubikwa mu zina le meya ya ka yengemala ko lakidza kuti i nthu.

 Malebeswa: Mu zwibaka zwingwe Baibili ino shingisa “zina” ku milila masimba kene ndaulo. (Ditironomi 18:5, 19-22; Esta 8:10) Ichechi cho fanana sekwa lino shingisiwa mu Ikhuwa ku yi: “mu zina le nlayo” chi si nga dwe kuti nlayo i nthu. Nthu u no dubikiwa mu zina le meya yaka yengemala u no amuchila kuti u na mazimba ne gobe mu ku shingikadza kuda kwe Ndzimu.​—Matewu 28:19.

 Nkumbulo u si iwo: Baapositolo ba Jesu ne bangwe badiyiwana babe be kutanga ba ka be be duma kuti meya yaka yengemala i nthu.

 Malebeswa: Baibili ha i to leba chingwe chaka jalo, kose ne hisitiri haito jalo. The Encyclopædia Britannica ikati: “Cheneso i noti Meya ya ka Yengemala i Nthu . . . ya ka zhisiwa ne Council of Constantinople ne gole le ad 381.” Kwa ka kwa pinda makole a no pinda 250 shule kwe lufu gwe mpositolo we bupelo.