Ovanhu ovo ve na elihumbato liwa ohava kala ve shii okutongola pokati kouwa nowii. Oshinima osho shi li mondjila, ile sha puka kuvo, inashi likolelela kwaasho ve udite pefimbo opo. Ndele ohava wilikwa komafinamhango mwaasho tava ningi, nonande vamwe kave wete osho tava ningi.

Ounona ohava udu ouyelele muhapu woipupulu u na sha naasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka, ngaashi keefikola, meemusika odo hava pwilikine, ile meemuvi nokeeTV odo hava tale. Enwefemo la tya ngaho, ohali kumu eitavelo lavo li na sha naasho shi li mondjila nosho yo osho sha puka.

Osho oshi li eshongo la kwata moiti kovanyasha. Embo limwe ledina Beyond the Big Talk ola ti: “Pefimbo olo ovanyasha ova pumbwa okushiiva kutya ovanhu vahapu otave ke va fininika ve lihumbate monghedi yonhumba, ile yongadi, opo va hokiwe kuvakwao. Ove na yo okulihonga okuninga omatokolo aasho shi li mondjila, nokuli nonande ookaume kavo inava panda omatokolo avo.” Osho otashi ulike kutya ovadali ova pumbwa okuhonga ounona vavo oinima oyo, ofimbo inava ya mepupi lokamukondapweyu.

Honga osho shi li mondjila, naasho sha puka

EFINAMHANGO LOPAMBIIBELI: ‘Ovo va kula, eendunge davo dokuyoolola oda deulwa, opo va dule okutongola ouwa nowii.’ — Ovaheberi 5:14.

• Longifa oitya oyo ya yelifa oinima kutya oi li mondjila, ile oya puka. Popya to longifa eenghalo da kwalukeshe nokudivilika eyooloko ngaashi: “Eshi oshi li paushili; eshi kashi li paushili. “Eshi otashi ulike oudiinini; eshi okuhe na oudiinini.” “Eshi osho pahole; ofimbo eshi kashi li pahole.” Mokweendela ko kwefimbo, okaana koye otaka ka shiiva osho shi li mondjila, ke na okuninga, naasho sha puka, shihe na okuningwa.

• Yelifa kutya omolwashike oshinima shonhumba shi li mondjila, ile sha puka. Pashihopaenenwa, oto dulu okupula omapulo ngaashi: Omolwashike sha fimana okukala omunashili? Ongahelipi okupopya oipupulu haku teya po oukaume? Omolwashike sha puka okuvaka? Okutomhafana pandunge to longifa omautumbulilo mahokwifa ohashi kwafele okaana koye ka kale ke shii okutongola pokati kaasho shiwa naasho shii.

• Divilika ouwa oo hau di mokukala neenghedi diwa. Oto dulu okupopya kutya: “Ngeenge owa kala omunashili, ovanhu vakweni otave ke ku lineekela,” ile “ngeenge ou na onghenda, ovanhu otava ka kala ve ku hokwa.”

Shilipaleka kutya oukwaneumbo aushe ou na eenghedi.

EFINAMHANGO LOPAMBIIBELI: “Kaleni nokulikonakona mu tale kutya nye ovanhu va tya ngahelipi.” — 2 Ovakorinto 13:5.

• Oukwaneumbo woye nau kale u na elihumbato liwa, opo u dule okupopya wa manguluka kutya:

  •  “Moukwaneumbo wetu ihamu popiwa oipupulu.”

  • “Ihatu denge ovanhu vakwetu, ile tu va hanyaukile.”

  • “Ihatu popile mowii ovanhu vakwetu, ile tu va tuke.”

Okaana koye otaka ka mona kutya okukala nelihumbato liwa kaku fi ashike eemhango odo di na okushikulwa, ndele oukwaneumbo owa hala yo okushiivikila hau tula moilonga omifikamhango.

• Kala ho kundafana lwoikando nokaana koye shi na sha nomifikamhango doukwaneumbo weni. Longifa oiningwanima yakeshe fiku, opo u honge okaana koye. Oto dulu okuyelekanifa elihumbato loye naalo hali ulikwa meeTV, ile keefikola. Pula okaana koye omapulo ngaashi: “Oshike ngeno wa ninga po?” “Ongahelipi ngeno oukwaneumbo wetu wa ungaunga nasho?”

Va pameka va kale va tokola toko okulonga ouwa.

EFINAMHANGO LOPAMBIIBELI: “Kaleni mu na eliudo liwa.” — 1 Petrus 3:16.

• Va pandula omolwelihumbato liwa. Ngeenge okaana koye ka katuka pandunge moshinima shonhumba, ka pandula noku ka yelifila kutya omolwashike we ka pandula. Pashihopaenenwa, oto dulu okutya: “Ou li omunashili. Ondi ku uditile etumba.” Ngeenge okaana koye oka holola epuko lonhumba olo ka ninga, fimbo ino ka pukulula, ka pandula tashi di komutima eshi ka popya oshili.

• Ka kwafela ka henuke elihumbato lii. Kwafela ounona voye va tambule ko oshinakuwanifwa sheenghatu davo. Ounona nava shiive kutya oshike va ninga sha puka nanghee elihumbato lavo la yooloka ko kwaalo loukwaneumbo wavo. Ovadali vamwe ihava lombwele ounona vavo kutya ova ninga epuko, molwaashi inava hala oku va teya omukumo. Ashike ngeenge ovadali ova yelifile ovana kutya omolwashike osho va ninga sha puka, otava ka deula eliudo lavo notashi ke va kwafela vaha nyone monakwiiwa.