1, 2. Okumona oixuna kulipi ovanhu tava mono kunena, nokwa ningifa vahapu va pule omapulo elipi?

KONIMA yoita inyanyalifa moshilongo shimwe sha dedelifwa koita, ovakwashiwana omayovi ovakainhu nounona ovo va li va dipawa ova li va pakwa mombila imwe inene oyo ya li ya dingililwa koumushiyakano. Okamushiyakano keshe oka li ke na eshangelo tali ti: “Omolwashike?” Omafimbo amwe, olo olo epulo olo hali kala liyahameka neenghono kuvahapu. Ovanhu ohava pula epulo olo va nyika oluhodi ngeenge oita, oiponga, omikifi ile ekaulonyanga tai dipaa ovaholike vavo ve he na etimba, tai hanauna po omaumbo avo ile tai etifa okumona oixuna kuhapu meenghedi donhumba ile dongadi. Ohava kala va hala okushiiva kutya omolwashike hava hangwa koiponga ya tya ngaho.

² Omolwashike Kalunga a efa okumona oixuna ku kale po? Ngeenge Jehova Kalunga omunaenghono adishe, omunahole, omunongo nomuyuki, omolwashike ounyuni u yadi outondwe nokuhenouyuki? Mbela owe lipula nale shi na sha noinima oyo pauhandimwe?

3, 4. (a) Oshike tashi ulike kutya inashi puka okupula kutya omolwashike Kalunga a efela okumona oixuna ku kale po? (b) Jehova oku udite ngahelipi shi na sha noukolokoshi nokumona oixuna?

³ Mbela osha puka okupula kutya omolwashike Kalunga a efa okumona oixuna ku kale po? Ovanhu vamwe ohava kala va tila  kutya okupula epulo la tya ngaho otashi ulike kutya kave na naanaa eitavelo ile kutya itava fimaneke Kalunga. Ndele ngeenge to lesha Ombibeli oto ka mona kutya ovanhu ovadiinini novatilikalunga ova li ve na omapulo a faafana. Pashihopaenenwa, omuprofeti Habakuk okwa li a pula Jehova a ti: “Oshike Ove ho talifa nge osho inashi yuka, ndele ndi nokutala eshunduko? Heeno, owii noukolokoshi u li koshipala shange. Ope nondubo neemhata.” — Habakuk 1:3.

⁴ Mbela Jehova okwa li a hanyena omuprofeti omudiinini Habakuk omolwokupula omapulo a tya ngaho? Hasho. Ponhele yaasho, Kalunga okwa kwatela momishangwa dOmbibeli da nwefwa mo eendjovo daHabakuk di li paushili. Kalunga okwa li yo e mu kwafela a kale neudeko la yela li na sha noinima noku kale neitavelo la kola. Jehova okwa hala yo oku ku ningila sha faafana. Dimbuluka, Ombibeli otai hongo kutya “Oye te mu file oshisho.” (1 Petrus 5:7) Kalunga oku tonde oukolokoshi nosho yo okumona oixuna oko hau etifa e dule omunhu keshe. (Jesaja 55:8, 9) Hano omolwashike nee pe na okumona oixuna kuhapu mounyuni?

5. Omatomheno elipi omafimbo amwe haa yandjwa shi na sha nokumona oixuna kwovanhu, ndele Ombibeli otai hongo shike?

⁵ Ovanhu vomalongelokalunga e lili noku lili ohava i kovawiliki nokovahongi vavo vomalongelokalunga va ka pule kutya  omolwashike pe na okumona oixuna kuhapu neenghono. Luhapu, ohava nyamukulwa kutya okumona oixuna oku li ehalo laKalunga nonokutya okwa nuna nalenale oinima aishe oyo tai ka ningwa, mwa kwatelwa oiningwanima inyikifa oluhodi. Vahapu ova lombwelwa kutya eenghatu daKalunga itadi dulu okuyelifwa ile kutya oye ha etifa efyo lovanhu — nolounona nokuli — opo a dule oku ka kala navo meulu. Ndele ngaashi we lihonga, Jehova Kalunga iha etifa owii nandenande. Ombibeli otai ti: “Kalunga oku li kokule nouhenakalunga, nOmunamapangelo aeshe [oku] li kokule nowii!” — Job 34:10.

6. Omolwashike ovanhu vahapu hava ningi epuko lokupa Kalunga oushima omolwokumona oixuna oko ku li mounyuni?

⁶ Mbela ou shii kutya omolwashike ovanhu hava ningi epuko lokupa Kalunga oushima shi na sha nokumona oixuna keshe oko ku li mounyuni? Peemhito dihapu, ohava pe Kalunga Omunaenghono adishe oushima molwaashi otava diladila kutya oye ta pangele lelalela ounyuni ou. Kave shii oshili ya yela noya fimana oyo tai hongwa kOmbibeli. Owe lihonga shi na sha noshili oyo mEtukulwa eti-3 lembo eli. Omupangeli wolela wounyuni ou oSatana Ondiaboli.

7, 8. (a) Ounyuni otau ulike ngahelipi oikala ya fa yomupangeli wao? (b) Okuhawanenena kwovanhu nosho yo “efimbo nombadilila” ohai etifa ngahelipi okumona oixuna?

⁷ Ombibeli oya yelifa nawa ya ti: ‘Ounyuni aushe ou li mepangelo lomunawii.’ (1 Johannes 5:19) Ngeenge to diladila shi na sha naasho, mbela kashi li pandunge okwiitavela kutya osho shi li ngaho? Ounyuni ou ou na oikala ya fa yoshishitwa shopamhepo ihashi monika osho tashi “hongaula ounyuni aushe.” (Ehololo 12:9) Satana oku li omutondadi, omukengeleledi nomukwanyanya. Onghee hano, ounyuni oo u li koshi yenwefemo laye, ou yadi outondwe, oukengeleledi nosho yo onyanya. Osho oshi li etomheno limwe eshi pe na okumona oixuna kuhapu.

⁸ Etomheno etivali molwaashi pe na okumona oixuna kuhapu ololo kutya, ovanhu inava wanenena nove li ovalunde okudja kounashibofa womoshikunino shaEden, ngaashi sha kundafanwa mEtukulwa eti-3. Ovanhu ovalunde ohava kala va hala okupangela ovanhu vakwao, naasho ohashi etifa oita, omafininiko nosho yo okumona oixuna. (Omuudifi 4:1; 8:9) Etomheno etitatu molwaashi  pe na okumona oixuna ‘omolwefimbo nombadilila’ oyo hai hange aveshe. (Omuudifi 9:11, NW) Mounyuni ou u he na Jehova e li Omupangeli omwaameni, ovanhu otava dulu okumona oixuna molwaashi ohava kala ponhele ya puka pefimbo la puka.

9. Ongahelipi hatu dulu okukala noushili kutya Jehova oku na etomheno liwa eshi a efa okumona oixuna ku twikile?

⁹ Otashi tu hekeleke okushiiva kutya Kalunga haye ha etifa okumona oixuna. Haye ha etifa oita, ekaulonyanga, omafininiko ile nokuli oiponga yopaushitwe oyo hai ningifa ovanhu va mone oixuna. Ndele otwa pumbwa okushiiva kutya: Omolwashike Jehova a efela okumona oixuna kwoludi keshe ku kale po? Ngeenge oye Omunaenghono adishe, oku na eenghono oku ku kelela. Ndele omolwashike nee ine shi ninga? Kalunga omunahole oo tu shii oku na etomheno liwa eshi a efa okumona oixuna ku kale po. — 1 Johannes 4:8.

10. Satana okwa tula shike momalimbililo, nokwe shi ninga ngahelipi?

¹⁰ Opo tu mone kutya omolwashike Kalunga a efela okumona oixuna ku kale po, otwa pumbwa okudimbuluka osho sha ningilwe po eshi okumona oixuna kwa hovela. Eshi Satana a ningifa Adam naEva va ha dulike kuJehova, opa li pa holoka omhata ya fimana. Satana ka li a shonga eenghono daJehova. Na Satana oku shi shii nokuli kutya eenghono daJehova inadi ngabekwa. Ponhele yaasho, Satana okwa tula momalimbililo oufemba wokupangela waJehova. Mokupopya kutya Kalunga omunaipupulu oo ta anyene ovapangelwa vaye ouwa, Satana okwe mu lundila kutya oku li omupangeli mwii. (Genesis 3:2-5) Satana okwa li a hala okutya kutya ovanhu otava ka kala ve li nawa nope he na epangelo laKalunga. Kungaha, okwa shonga ounamapangelo waJehova, oufemba waye wokupangela.

11. Omolwashike Jehova ina hanauna po meendelelo ovanashibofa muEden?

¹¹ Adam naEva ova li va tukulila Jehova oshibofa. Doshili, ova li va hala okutya: “Inatu pumbwa Jehova a kale Omupangeli wetu. Ohatu dulu okutokola kufye vene osho shi li mondjila naasho sha puka.” Ongahelipi Jehova a li ta dulu okuxulifa po omhata oyo? Ongahelipi kwa li ta dulu okuhonga oishitwa aishe inaendunge  kutya ovanashibofa ovo ova li va puka nonokutya onghedi yaye yokupangela oyo shili ya denga mbada? Omunhu otashi dulika a tye kutya Kalunga okwa li ashike e na okuhanauna po ovanashibofa ovo ndele ta shitulula vali ovanhu vamwe. Ndele Jehova okwa hangwa a popya nale elalakano laye li na sha nokuyadifa edu noludalo laAdam naEva, nokwa li a hala va kale meduparadisa. (Genesis 1:28) Jehova oha wanifa alushe omalalakano aye. (Jesaja 55:10, 11) Kakele kaasho, okutaataa mo ovanashibofa ovo muEden kasha li tashi ka kandula po omhata oyo ya holoka po i na sha noufemba waJehova wokupangela.

12, 13. Yelifa kutya omolwashike Jehova a efela Satana a ninge omupangeli wounyuni ou, nomolwashike a efela ovanhu ve lipangele vo vene.

¹² Natu konakoneni efaneko tali landula. Natu tye nee ngeno omuhongifikola ota hongo ovanafikola nghee ve na okumona enyamukulo kepulo lonhumba lidjuu li na sha nomwaalu. Omunafikola omunaendunge ndele omunashibofa ota ti kutya onghedi yomuhongifikola yokukonga enyamukulo kepulo olo lidjuu oya puka. Opo a ulike kutya omuhongifikola ke shii sha, omunafikola omunashibofa ota ti kutya ye oku shii onghedi ixwepo i na sha nokumona enyamukulo lepulo olo lidjuu. Ovanafikola vamwe ova diladila kutya omunafikola oo omunashibofa oku li mondjila, ndele tava ningi yo ovanashibofa. Omuhongifikola oku na  okuninga po shike mbela? Ngeenge okwa taataa mo omunashibofa mongulu, ovanafikola vakwao otave ke linyenga ngahelipi? Mbela itava ka itavela kutya omunafikola mukwao nosho yo ovo ve li kombinga yaye ove li mondjila? Ovanafikola aveshe vakwao mongulu oyo otashi dulika va kale ve he na vali efimaneko lokufimaneka omuhongifikola oo, tava diladila kutya okwa tila a monike kutya okwa puka. Ndele opo omhata i kandulwe po, omuhongifikola okwa efa omunafikola omunashibofa a ulikile ongudu nghee ta dulu okumona enyamukulo kepulo olo lidjuu.

¹³ Jehova okwa ninga sha faafana naasho omuhongifikola oo a ninga. Dimbuluka kutya ovanashibofa ovo vomuEden havo aveke va li va kwatelwa mo. Ovaengeli omamiliyona ova li ve wete osho sha li tashi ningwa po. (Job 38:7; Daniel 7:10) Onghedi omo Jehova kwa li ta ka ungaunga nounashibofa oo okwa li tai ka kuma neenghono ovaengeli aveshe ovo, nohauxuuninwa oishitwa aishe inaendunge. Jehova okwa ninga po shike shi na sha naasho? Okwa efa Satana a ulike nghee ta dulu okupangela ovanhu. Kalunga okwa efa yo ovanhu ve lipangele vo vene koshi yewiliko laSatana.

14. Omauwa elipi taa ka dja mokutokola kwaJehova okweefa ovanhu ve lipangele vo vene?

¹⁴ Omuhongifikola womefaneko letu okwa li e shi shii kutya omunafikola omunashibofa nosho yo ovo va ama kombinga yaye ova puka. Ndele okwa li yo e shi shii kutya oku va pa omhito va kendabale okushilipaleka epopyo lavo okwa li tashi ka etela ongudu aishe ouwa. Ngeenge ovanashibofa va nyengwa, ovanafikola aveshe ovanashili ova li tava ka mona kutya omuhongifikola oye aeke a wana okuwilika ongudu yovahongwa. Ova li tava ka uda ko kutya omolwashike omuhongifikola konima yefimbo a ka taataa mo omunafikola keshe omunashibofa mongulu. Sha faafana, Jehova oku shi shii kutya ovanhu novaengeli aveshe ovo ve na omitima da yuka ova li tava ka mona ouwa mokumona kutya Satana nosho yo ovanashibofa vakwao ova dopa okupangela nawa nonokutya ovanhu itava dulu okulipangela vo vene. Ova li tave ke lihonga oushili wa fimanenena, ngaashi Jeremia wonale a ti: “Akutu, Omwene, ondi shi shii nokutya, ondjila yomunhu ihai kala mepangelo laye mwene, ile mepangelo lomulumenhu, nhumbi ta ende, nhumbi ta yukifa eenghatu daye.” — Jeremia 10:23.

15, 16. (a) Omolwashike Jehova a efela okumona oixuna ku twikile efimbo lile? (b) Omolwashike Jehova ina kelela oinima ngaashi ekaulonyanga linyanyalifi?

¹⁵ Ndele mbela omolwashike Jehova a efela okumona oixuna ku kale po efimbo lile? Nomolwashike ina kelela oinima ii iha ningwe? Diladila koinima ivali oyo omuhongifikola womefaneko letu a li ina ninga. Shotete, ina kelela omunafikola omunashibofa a yelife onghedi yaye yokunyamukula epulo. Oshitivali, omuhongifikola ina kwafela omunashibofa a shilipaleke epopyo laye. Sha faafana, diladila shi na sha noinima ivali oyo Jehova a tokola okuhaninga. Shotete, ina kelela Satana nosho yo ovo va ama kombinga yaye va kendabale okuulika kutya ove li mondjila. Nomolwaasho okwa li e na okweefa pa pite efimbo la wana. Momukokomoko womido omayovi dondjokonona yovanhu, ovanhu ova hetekela onghedi keshe yokulipangela, sha hala kutya, omaludi aeshe omapangelo opanhu. Ovanhu ova ninga omaxumokomesho onhumba mounongononi nosho yo moinima imwe, ndele okuhenouyuki, oluhepo, ekaulonyanga nosho yo oita oya kwata moiti neenghono. Onghee hano, okupangela kwopanhu oku liwetikile kutya itaku dulu okupondola.

¹⁶ Oshitivali, Jehova ina kwafela Satana mokupangela ounyuni ou. Pashihopaenenwa, ngeno Kalunga okwa kelelele ekaulonyanga linyanyalifa, mbela ngeno kungaho ita yambidida ovanashibofa? Mbela ngeno Kalunga ina diladilifa ovanhu kutya otashi dulika ovanhu tava dulu okulipangela nope he na oilanduliko ya nyika oshiponga? Ngeno Jehova okwa katukile monghedi ya tya ngaho, ngeno okwe li ninga omuyambididi woipupulu. Ndelenee ‘Kalunga iha dulu okufufya.’ — Ovaheberi 6:18.

17, 18. Jehova ota ka ninga po shike shi na sha nowii aushe oo wa etifwa kokupangela kwopanhu nosho yo kenwefemo laSatana?

¹⁷ Ndele ongahelipi shi na sha nowii aushe oo wa kala tau ningwa momukokomoko wefimbo alishe lounashibofa oo wa tukululilwa Kalunga? Otu na okudimbuluka kutya Jehova omunaenghono adishe. Onghee hano, ota dulu okuxulifa po oilanduliko yokumona oixuna kwovanhu nosho ta ka ninga. Ngaashi twe lihonga nale, okunyonwa kwopulaneta yetu otaku ka xulifwa po  ndele tai ningi Oparadisa. Oidjemo youlunde otai ka kufwa po okupitila meitavelo lovanhu mekuliloyambo laJesus, naavo va fya otava ka alulilwa momwenyo okupitila menyumuko. Kalunga ota ka longifa Jesus “a hanaune po oilonga yaSatana.” (1 Johannes 3:8) Jehova ota ka ninga naanaa aishe oyo pefimbo la wapala. Otwa hafa eshi ina katuka meendelelo, omolwaashi onheni yaye oye tu pa omhito tu lihonge oshili noku mu longela. (2 Petrus 3:9, 10) Lwopokati opo, Kalunga okwa kala ta kongo neenghono ovo va hala shili oku mu longela noku va kwafela ve lididimikile okumona oixuna keshe oko taku dulu oku va hanga mounyuni ou u yadi omaupyakadi. — Johannes 4:23; 1 Ovakorinto 10:13.

¹⁸ Vamwe otashi dulika ve lipule kutya: Mbela ngeno okumona oixuna kwoludi keshe okwa kelelwa, ngeno Kalunga okwa shitile Adam naEva monghedi oyo ya li tai dulu oku va imba va ha tukule oshibofa? Opo u mone enyamukulo kepulo olo, owa pumbwa okudimbuluka oshali i na ondilo oyo Jehova e ku pa.

19. Oshali i na ondilo ilipi Jehova e tu pa, nomolwashike tu na okukala twe i lenga?

¹⁹ Ngaashi twe shi mona mEtukulwa eti-5, ovanhu ova shitwa ve na emanguluko lokuninga omatokolo. Mbela owa dimina kutya oyo oshali i na ondilo? Kalunga okwa shita oinamwenyo ihapuhapu, noinamwenyo ya tya ngaho ohai ningi oinima she likolelela kounongo wopaushitwe. (Omayeletumbulo 30:24, NW) Ovanhu ova longa omashina oo haa longo she likolelela kokushitelwa kwao. Mbela ngeno otwa hafa ngoo, ngeno Kalunga okwe tu shitile tu li ngaho? Hasho, otwa hafa okukala tu na emanguluko lokuninga omatokolo kutya otwa hala okukala ovanhu va tya ngahelipi, okukala nonghedi yokukalamwenyo ya tya ngahelipi nosho yo kutya otwa  hala okupanga oukaume novanhu va tya ngahelipi nosho tuu. Otwa hafa okukala nemanguluko lonhumba, na Kalunga okwa hala tu kale nemanguluko la tya ngaho.

20, 21. Ongahelipi hatu dulu okulongifa oshali yemanguluko lokuninga omatokolo monghedi ya denga mbada, nomolwashike tu na okukala twa hala okuninga ngaho?

²⁰ Jehova ina hokwa oilonga oyo tai longwa kefininiko. (2 Ovakorinto 9:7) Oku shi faneka: Shilipi tashi ka hafifa unene omudali — okaana oko taka ti “ondi ku hole” molwaashi ka lombwelwa ke shi ninge ile ongeenge ta ke shi popi tashi di komutima? Hano epulo la fimana ololo kutya: Oto ka longifa ngahelipi emanguluko lokuninga omatokolo olo Jehova e ku pa? Satana nosho yo Adam naEva ova longifa nai filufilu emanguluko lokuninga omatokolo. Ova ekelashi Jehova Kalunga. Ove oto ka ninga po shike?

²¹ Ou na omhito okulongifa oshali ikumwifi yemanguluko lokuninga omatokolo monghedi ya denga mbada. Oto dulu okulimbwanga mumwe nomamiliyona ovanhu ovo va ama kombinga yaJehova. Ohave mu hafifa mokuulika kutya Satana omunaipupulu nonokutya ke fi omupangeli muwa nandenande. (Omayeletumbulo 27:11) Naave oto dulu oku shi ninga mokuhoolola onghedi yokukalamwenyo ya yuka. Osho otashi ka yelifwa metukulwa tali landula.