جاراتىلىس عاجايىپتارى
شىرىشتى ۇلۋدىڭ جابىسقاق جەلىمى
وتا كەزىندە قولدانىلاتىن جانە دەنەنىڭ جاراسىن جازۋعا سەپتىگىن تيگىزەتىن مەديسينالىق جەلىمدەر قاجەت ەكەنىن حيرۋرگتاردىڭ تۇسىنگەنىنە ٴبىرتالاي ۋاقىت بولدى. قازىرگى جەلىمدەردىڭ كوبىسى اعزانىڭ ىشكى ورگاندارىنا قولدانۋعا كەلمەيدى. ويتكەنى ولار ۋىتتى، جاققان كەزدە قاتىپ قالادى، ونىڭ ۇستىنە، ىلعال تىندەرگە جابىسپايدى. ۇلۋدىڭ a شىرىشىن زەرتتەۋ بارىسىندا عالىمدار وسى ماسەلەنىڭ شەشىمىن تاپتى.
كوڭىل قويارلىق جايتتار. شىرىشتى ۇلۋ وزىنە قاۋىپ تونگەنىن سەزسە، دەنەسىنەن شىرىش بولەدى. بۇل شىرىشتىڭ جابىسقاقتىعى سونشا — جاندىكتى ىلعال جاپىراققا قاتتى جابىستىرىپ تاستايدى. وسى قورعانىس مەحانيزمى ۇلۋدى قاۋىپتەن ساقتايدى، ال دەنەسىن ٴسال دە بولسا قيمىلداتۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى.
زەرتتەۋشىلەر شىرىشتى تالداپ، ونىڭ تابيعي جەلىم رەتىندە تيىمدىلىگىن ارتتىراتىن بىرنەشە جايتتى انىقتادى. مىسالى، شىرىش حيميالىق بايلانىستاردى دا، ەلەكتروستاتيكالىق تارتىلىستى دا پايدالانادى. ول ۇلۋ جابىسقان بەتكە ەنىپ كەتەدى، ال قانداي دا ٴبىر قىسىم تۇسكەندە يكەمدى بولىپ قالا بەرەدى. زەرتتەۋشىلەر قاسيەتى جاعىنان ۇلۋدىڭ شىرىشىنا ۇقسايتىن زات ويلاپ تاۋىپ، جەلىم جاسادى. بۇل جەلىم قازىرگى مەديسينالىق جەلىمدەرگە قاراعاندا الدەقايدا مىقتى، ٵرى اعزانىڭ ىشكى ورگاندارىنا جابىسا الادى. ٴبىر عالىمنىڭ ايتۋىنشا، «شەمىرشەك سۇيەككە قالاي جابىسسا، بۇل دا اعزا مۇشەلەرىنە سولاي جابىسادى».
ماماندار بۇل جەلىم ٵربىر وتا جاساۋشىنىڭ قۇرال-سايمانىنىڭ ىشىنەن تابىلىپ، جىپتەر مەن قىسقىشتاردىڭ ورنىن باسادى دەگەن ويدا. ونى شەمىرشەكتى قالپىنا كەلتىرۋ ٷشىن نە مەديسينالىق زاتتاردى اعزانىڭ قاجەتتى جەرىنە بەكىتۋ ٷشىن قولدانۋعا بولادى. سىناق جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسى بۇل جەلىمنىڭ شوشقانىڭ جۇرەگىندەگى تەسىكتى بىتەۋدە، سونداي-اق ەگەۋقۇيرىقتاردىڭ باۋىرىنداعى تەسىكتەردى جاماۋدا وتە ٴتيىمدى ەكەنىن دالەلدەدى.
عالىمدار تابيعات الەمىن زەرتتەۋ ارقىلى ٴبىز ٴجيى كەزىگەتىن ماسەلەلەردىڭ ادەمى شەشىمىن تاۋىپ جاتادى. «باستىسى — بۇل شەشىمدى قاي جەردەن ىزدەۋ كەرەكتىگىن ٴبىلۋ، ال ونى كورگەندە جاقسى يدەيا ەكەنىن مويىنداۋ»،— دەيدى سينتەتيكالىق جەلىمدەردى ويلاپ تاپقان ينستيتۋتتىڭ ديرەكتورى دونالد ينگبەر.
ٴسىز قالاي ويلايسىز؟ شىرىشتى ۇلۋدىڭ تابيعي جەلىمى ەۆوليۋسيا بارىسىندا پايدا بولدى ما؟ الدە بۇل جاراتۋشىنىڭ جاسامپازدىعى ما؟
a بۇل شىرىشتى ۇلۋدىڭ عىلىمي اتاۋى Arion subfuscu.
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
كىتاپتار مەن كىتاپشالار
«تىرشىلىك وزدىگىنەن پايدا بولدى ما؟»
تىرشىلىكتىڭ قالاي باستاۋ العانىنا قاتىستى كىمنىڭ سوزىنە سەنەتىنىڭىز وتە ماڭىزدى.