Mosesimik al­lak­kani siul­ler­ni al­las­simavoq Faraop peq­qus­sutigigaa sin­nat­tuni nas­suiar­neqar­nias­sam­mat tigusaq hebræeriusoq, Josefi, piaar­ner­paamik im­minut sas­sar­tin­neqas­sasoq. Tamatuma nalaani Josefi ukior­paalun­ni par­naarus­saaq­qareer­poq. Josefi Faraomit piaar­ner­paamik aggeq­quneqaraluarluni ‘un­ngiaq­qaar­poq’ [1990]. (1 Mosesi 39:20-23; 41:1, 14) Al­lat­tup Egyptenimiut ileq­quinik ilisiman­nin­nera pisumik soqutaar­pasin­ngitsumik al­laatigin­nin­neranit erser­poq.

Itsaq inuiaqatigiit, aam­ma hebræerit, umeqar­tar­nerat nalingin­naavoq. ‘Itsarli Egyptenimiut Kangiani inuiaqatigiin­ni kisiar­taal­lutik umeqar­neq akerleraat,’ taama McClintock aam­ma Strong al­lap­put. – Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

Taamaal­laat un­ngiar­toqar­tar­pa? Atuagas­siami Biblical Archaeology Review-imi al­las­simavoq imaas­sin­naasoq Egyptenimiut ileq­qui naaper­torlugit angut Faraomut sas­saleraangami naalaf­fim­mut sas­sar­nis­saminut piareersar­tar­nermisut piareersar­tar­tus­saasoq. Taamaas­simap­pat Josefip nutsani timiminilu meq­qut tamaasa piiarsimas­savai.

Taamaat­tariaqan­ngilaq. Apustilip Paulusip isumas­sarsisitaal­luni al­lak­kamini juutit il­luatungiat­tut grækerit taasar­pai, grækerit taamaalil­lutik inun­nut juutiun­ngitsunut tamanut as­sersuutaaler­tar­put. (Romamiut 1:16; 10:12) Grækerit oqaasii grækeril­lu kulturiat sumiif­fin­ni Paulusip oqaluus­sif­figisaani atugaanerujus­suat qular­nan­ngitsumik tamatumun­nga pis­sutaasut ilagisimagunar­paat.

Itsaq kik­kut grækerisut isigineqar­tar­pat? As­sersuutigalugu ukiuni 300-k­kun­ni Kr.in.si. oqalugiar­tar­tup Athenimiup Isokratesip grækerit kulturiata nunarsuarmut tamarmut siam­marsimanera tul­luusimaarluni eq­qar­tor­paa. Tamatuma kingunerisaanik maluginiaq­quaa “grækerisut taaneqar­tar­tut Grækenlandimi inun­ngorsimasuunatik tas­saam­mata uagut ilin­niar­titaanitsin­nik tunineqarsimasut”. Taamaat­tumik, taman­na qulak­keerlugu ilisimasin­naan­ngik­kaluarlugu, Timotheusip angutaa juutiun­ngitsoq al­lal­lu Paulusip grækerisut taasai kulturik­kut, inun­nguutsimik­kuun­ngitsoq, grækeriusimasin­naap­put. – Apustilit Suliaat 16:1.