Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Kiebhi ki u Tena ku Kolokota se u di Xisa ni Kaza Diê

Kiebhi ki u Tena ku Kolokota se u di Xisa ni Kaza Diê

“Nga luuala kiavulu. Eie uala kiambote ku muenhu, maji ki u sasumuka, o muenhu uê ua lunguluka, ki uala dingi ni kima.”—MARKU, * ua di xisa ni kaza diê, muvu umoxi kiá.

“Muadi uami ua kexile ni muhatu uéngi ua kexile mu kitala kia mon’etu ua muhatu. Kioso ki tua di xisa, sumbala nga divuile kiambote, maji nga divuile ué kia iibha ni ku di mona kala ki ngi kexile ni valolo.”—EMMELINE, ua di xisa ni kaza diê 17 dia mivu kiá.

Saí athu a di xisa ni kaza diâ, phala ku kala kiambote ku muenhu, maji a mukuá a mesena ku kala ni kaza diâ, maji ka tena ku bhangesa kaza diâ ku kala kubhata. Maji né kiki, athu avulu a di xisa, a mona kuila o muenhu u bhonza dingi, m’ukulu ndenge. Kienhiki, se ua di xisa ni kaza diê kindala, nange u mona kuila kiki maka a beta o ku bhonza. Mukonda dia kiki, o ku di longa ihi i longa o Bibidia mu maka enhá, i tena ku kuatekesa ku dibhana kiambote ni ibhidi ijila mu ku di xisa ni kaza diê.

KIBHIDI 1: IXINGANEKU IA IIBHA.

O ibhidi ijila mu ku kamba kitadi, ni ku sasa o tuana, o ku divua ubheka, ki tena ku bhanga kia iibha ku muthu, maji o ibhidi íii ki iene mu tunda ni lusolo ku muxima. O muhatu uexile psicóloga, uafú kiá, Judith Wallerstein, ua mono kuma, saí athu kioso kia di xisa ni kaza diâ, a divua hanji kia iibha ku muxima ni kuzuela kuila o muenhu kingulungumba, “u luualesa, ni ku bhangesa o muthu ku divua ubheka.”

IHI I UA TOKALA O KU BHANGA

  • Kudila mukonda dia kima kia texika. Eie nange u kala ni ngunzu ia kaza diê. Né muene se ki mua kexile ni ukamba uambote mudienu, nange u dila mukonda ki ua zediua kala ki ua mesenene o ku kala mu ukaza uê. (Jisabhu 5:18) Ku kale ni jisonhi ja “kudila.”—Ndongixi 3:1, 4.

  • Kana ku kala ubheka. Sumbala ua bhingi ku kala ubheka phala kudila, o ku kala kiavulu ubheka ki unjimu kana. (Jisabhu 18:1) Zuela ni makamba mê, maka a suínisa, mukonda o ku di tata kiavulu mukonda dia kaza diê dia ku xisa, né muene se eie ua lungu, ku tena ku bhangesa akuenu ku ku lenga. Se ua mu banza ku bhanga kima ku muenhu uê, kioso ki u di xisa ni kaza diê, kima kiambote ku sota muthu u ua mu dielela kiavulu phala ku ku kuatekesa.

  • Langa o muenhu uê. O ku di xisa, ku bhekela maka avulu ni ndolo ku mutué. Kala ni ukexilu uambote ua kudia, bhanga ikalakalu phala o mukutu uê ki u zoze ni ku zeka ithangana ia soko.—Efezo 5:29.

  • O ima i ku bhangesa ku banza o muthu uexile kaza diê u i texi, maji bhaka o madukumendu u uejiia kuila, ua-nda a bhindamena ku hádia. Se o jifoto ja ukaza ji ku bhekela kikote ku muxima, bhaka-ju mu kaxa phala an’ê ku hádia.

  • Ditune o ibanzelu ia iibha. Olga, muhatu ua di xisa ni muadi uê mukonda dia ku ta phánda, uambe: “Nga mateka o ku dibhudisa: ‘Maji ihi ia mono ku muhatu ua te nau phánda?’” Maji mu ku bhita thembu, Olga ua mono kuila, o ku banza kia iibha izuua ioso mu maka “ku katesa o muxima.”—Jisabhu 18:14.

    Avulu a mona kuila, o ku soneka o ibanzelu iâ, i a kuatekesa ku tendela kiambote o maka ni ku tululukisa o mixima iâ. Se u bhanga kiki, sota ku bhingana o ibanzelu ia iibha ni ibanzelu iambote. (Efezo 4:23) Tala ifika iiadi:

    Kibanzelu kia iibha: Eme nga bhangesa kaza diami ku ta phánda.

    Kibanzelu kiambote: K’eme nga bhangesa kaza diami ku ta phánda.

    Kibanzelu kia iibha: Nga zange ngó o thembu iami mu ku kazala ni diiala dia iibha.

    Kibanzelu kiambote: Nga-nda beta ku sanguluka se ngi tala ku pholo, kana kudima.

  • Kana ku ta o muxima uê ku ibanzelu ia iibha. Makamba ni jindandu a tena ku ku tangela ima i tena ku ku katesa o muxima, nange a zuela: ‘Muéne ué kexile muhatu uambote phala eie,’ mba ‘Nzambi ua zembe o ku di xisa.’ * Mukonda dia kiki, Nzambi u tu dimuna: “Muxima ué kana ku u ta mu kuivuidila ngó ioso i zuela athu.” (Ndongixi 7:21) Martina, ua di xisa ni kaza diê mivu iiadi kiá, uambe: “Mu veji dia ku kala mu xinganeka mu izuelu i ku katesa o muxima, tala o ima kala ki tala Nzambi. O ibanzelu ia Nzambi ia tundu o ibanzelu ia athu.”—Izaia 55:8, 9.

  • Samba kua Nzambi. Muéne u suínisa o abhezi’ê ‘ku takula o hele iâ ioso kua muéne,’ bhenge-bhenge kia kala ni muxima ua toloka.—1 Phetele 5:7.

FIKISA HANJI: Soneka o velusu ja Bibidia i ua uabhela dingi, ni ku ji tula bhu kididi bhu u tena ku ji tala ithangana ioso. Athu avulu a di xisa ni kaza diâ ene mu katula mbote iavulu mu velusu jiji: Jisálamu 27:10; 34:18; Izaia 41:10; ni Loma 8:38, 39.

Ehela o Mak’â Nzambi ku ku kuatekesa ku dibhana ni maka mê

KIBHIDI 2: O UKAMBA NI KAZA DIÊ DIO KULU.

Juliana, muhatu uexile dikaza mu 11 dia mivu, uambe: “Nga diondela muadi uami phala ki tu di xise. Maji kioso muéne kia tundu kubhata, nga mu kuatela njinda ni muhatu ua kexile mu tunga nê.” Athu avulu a di xisa, a kuatela njinda iavulu ia kaza diê dio kulu mu mivu iavulu. Maji né kiki, ene a tokala ku kala ni ukamba, bhenge-bhenge se ala ni tuana.

IHI I UA TOKALA O KU BHANGA

  • Londekesa ku xila mu ukamba uenu ni kaza diê dio kulu. Zuele-nu ngó o ima ia tokala, ki mu laleke kiavulu. Athu avulu a mono kuila o ku di zukama kuku, ku kuatekesa o athu ku kala mu paze.—Loma 12:18.

  • Kana kuzuela ima i bhekela jinvunda. Bhenge-bhenge kioso kia mu ku xinga, o Bibidia i tu dimuna: “Muthu uoso mu ku zuela kuê maka uia ni ku a fikisa, ió muene o njimu.” (Jisabhu 17:27) Se u mona kuila, ki mua mu di kunda dingi kiambote, u tena kuzuela: “Nga mesena ku banza mu ima i ua zuela ni kuzuela n’eie ola iéngi.”

  • Kana ku funga o maka mê ni maka u ua kexile ni kaza diê dio kulu, kála maka alungu ni kitadi, ku saka mba ima ia mukuá.

FIKISA HANJI: Mu kithangana kia mukuá ki u zuela ni kaza diê dio kulu, tonginina kiambote se nanhi mudienu ua mu kala ni njinda mba ua mu sota jinvunda. Se ku bhinga, bhinga kithangana phala ku banza mba bhinga phala mu di zuelese mu mutelembe ua kafuetele.—Jisabhu 17:14.

KIBHIDI 3: KU KUATEKESA O ANA.

Madiia u lembalala ihi ia bhiti kioso kia di xisa ni muadi uê, muéne uambe: “Mon’ami ua muhatu ua kexile mu dila ithangana ioso, ni ku di susina mu hama. Sumbala mon’ami ua dianga ua muhatu, ua kexile mu sueka o ndolo ia mu kexile ku muxima, maji nga kexile mu mona kuila ene kiiadi a luualele kiavulu.” Nange u mona kuila ki uala ni kithangana ni nguzu phala ku kuatekesa an’ê kioso ene kia bhindamena.

IHI I UA TOKALA O KU BHANGA

  • Suínisa an’ê kuzuela n’eie ia lungu ni ima ia banza ku muxima uâ, né muene se kiki ki bhinga kuzuela “ni lusolo sé ku xinganeka dingi.”—Jobe 6: 2, 3.

  • Bhanga o kikalakalu kiê. Sumbala u mesena kikuatekesu, o mon’ê nange uala polondo phala ku kuatekesa, ki kima kiambote ku bhinga mon’ê ku ku kuatekesa ku dibhana ni maka u ua mu bhita nau. (1 Kolindo 13:11) Kana ku kuata ku di fuetela ni mon’ê o ima ia ku kala ku muxima, mba ku mu bhangesa ku kala mukunji ua ima bhu kaxi kê ni kaza diê dio kulu.

  • Kuatekesa mon’ê ku kula ni kilunji. Kima kiambote ku kala ni kithangana kia ku zelesa kiambote ni ku langa o inzo, maji o kima kia beta o kota, o ku di longa o ima mu nzumbi mu ku di longa o Bibidia mu ubhezelu ku muiji.—Matendelelu 6:6-9.

FIKISA HANJI: Mu semana íii, sola kithangana phala kuzuela ku tuana tuê kuila eie ua a zolo kiavulu, ni kuila ki ene a mi bhangesa o ku di xisa. Tambuijila o ibhuidisu ia bhanga ene.

Eie u tena ku kolokota se u di xisa ni kaza diê. Melissa, uexile dikaza mu 16 dia mivu, u zuela: “Kioso ki nga di xisa ni muadi uami, nga banze, ‘ki ngi mesenene kuila muenhu uami u kale kiki.’” Maji lelu muéne ua sanguluka dingi sumbala ni ibhidi iê. Muéne u suluka: “Mu kueha ku xinganeka mu ima ia bhiti kiá, nga zediua dingi.”

^ kax. 2 Saí majina a a lungulula.

^ kax. 18 Nzambi ua zembe o ku di xisa mukonda dia kima kioso-kioso. Maji se muthu umoxi mu ukaza u ta phánda, Nzambi uehela o muthu ua mukuá ku sola se ua-nda loloka kaza diê mba kana. (Malakiia 2:16; Matesu 19:9) Tala o diambu: O Conceito da Bíblia—Que tipo de divórcio Deus odeia? ku Despertai! ia 8 ia Kauana ua muvu ua 1994, a ka bhange ku Jimbangi ja Jihova.

DIBHUDISE . . .

  • O kuila ngene mu kala ni kithangana kia ku dila mukonda dia ku di xisa ni kaza diami?

  • Kiebhi ki ngi tena ku katula o njinda i nga kuatela kaza diami dio kulu?