Kala ye Lukwikilu Lwasikila Muna Kintinu
“Lukwikilu, i lusikidisu lua mana mesiwang’e vuvu.”—AYIBERE 11:1.
1, 2. Adieyi dilenda siamisa vuvu kieto vo muna Kintinu, ekani dia Nzambi mu kuma kia wantu dilungana? Ekuma? (Tala fwaniswa va ntandu.)
WAU vo tu Mbangi za Yave, tusamunanga yo vema kwawonso vo Kintinu kia Nzambi kaka kifokola e mpasi zeto. Kansi, nga tuna kikilu ye ziku vo e Kintinu kiakieleka ye muna Kintinu kiaki mulunganena kani dia Nzambi? Ekuma tufwete kadila ye lukwikilu lwasikila muna Kintinu?—Ayibere 11:1.
2 Muna Kintinu kia Masia kani dia Yave mu kuma kia ntoto dilungana. E wisa kia Yave kia yala i nkubilwa yasikila ya Kintinu kiaki. Nani i Ntinu a Kintinu kiaki? Aki nani beyala yo Ntinu? Aki nani ye nki kikala kuna nsi a wisa kia atinu awaya? Yave wasikidisa mambu mama mamfunu ma Kintinu muna makangu kakanga. E makangu mama i nsilu kasia o Yave yovo Yesu Kristu wa Mwan’andi. Muna fimpanga makangu mama tutoma bakula una kani dia Yave dilunganena ye kuma tulenda kadila ye ziku vo Kintinu kiakieleka kikilu.—Tanga Efeso 2:12.
3. Adieyi tubadika mu longi diadi ye muna longi dilanda?
3 Muna Nkand’a Nzambi, muna ye makangu sambanu mena ngwizani ye Kintinu kia Masia kiyalwa kwa Kristu Yesu nze, (1) ekangu dia Abarayama, (2) ekangu dia Nsiku, (3) ekangu dia Davidi (4) ekangu dia kinganga nze Mankezedeke, (5) ekangu diampa ye (6) ekangu dia Kintinu. Yambula twabadika una konso ekangu dinina e ngwizani ye Kintinu ye una disadisila mu lungisa kani dia Nzambi mu kuma kia ntoto yo wantu.—Tala e babu “ Una Nzambi Kelungisila Kani Diandi”
NSILU USONGANGA UNA ULUNGANENA KANI DIA NZAMBI
4. Nze una wasonama mun’Etuku, nkia nzengo kabaka o Yave mu kuma kia wantu?
4 Yave wakubika o ntoto kimana wazingilwa kwa wantu. I bosi, Yave wabaka nzengo vo: (1) Kavanga wantu muna mpw’andi. (2) Wantu bakitula e nza se paradiso yo zadisa yo ye wan’au ansongi. (3) Wantu ke badie bundu ko kia nti a zayila wete yo bi. (Etuku 1:26, 28; 2:16, 17) E mambu tatu mama masonganga e kani dia Nzambi mu kuma kia wantu yo ntoto. Kansi, ekuma Nzambi kakangila makangu?
5, 6. (a) Aweyi Satana kavava kakidila luzolo lwa Nzambi kimana lwa lembi lungana? (b) Adieyi Yave kavanga mu kuma kia ukolami muna Edene?
5 Satana watelamena Nzambi kumosi ye kani diandi. Watonta lemvo wa wantu kwa Nzambi muna vukumuna Eva kadia e bundu kia nti wa zayila wete yo bi. (Etuku 3:1-5; Lusengomono 12:9) Muna mpila yayi, watelamena e wisa kia Nzambi kia yala e vangwa yandi. I bosi, Satana wavova vo wantu muna loko besambidilanga Nzambi.—Yobi 1:9-11; 2:4, 5.
6 Adieyi Yave kadi vanga mu kuma kia diambu diadi? Wafwana fwasa akolami awaya. Kansi, kele vo kabafwasa, e kani diandi dia zadisa o ntoto yo wan’a Adami yo Eva ke diadi lungana ko. Yave wabaka nzengo za lembi fwasa akolami awaya. Kansi, wayika ungunza wamfunu, nsilu kasia muna Edene. O nsilu wau usonganga e ziku vo mambu mawonso ma nsilu mia Nzambi mu kuma kia ntoto yo wantu melungana.—Tanga Etuku 3:15.
O nsilu muna Edene usonganga e ziku vo mambu mawonso ma nsilu mia Nzambi mu kuma kia ntoto yo wantu lungana melunganae
7. O nsilu muna Edene adieyi usonganga mu kuma kia nioka ye mbongo andi?
7 Muna nsilu kasia Nzambi muna Edene, wavana tumbu kia lufwa kwa nioka ye mbongo andi, i sia vo, Nkadi Ampemba wa Satana ye awana bekuyisianga kuna sambu diandi mu telamena wisa kia Nzambi kia yala. Nzambi wavana e wisa kwa mbongo a nkento mu fwasa akolami awaya. Muna kuma kiaki, o nsilu wasiwa muna Edene usonganga vo Satana ye mpasi zawonso bemonanga wantu mu kuma kia ukolami wandi zifokoka. O nsilu wau wasonga mpe una divangamena.
8. Adieyi tuzeye mu kuma kia nkento ye mbongo andi?
8 Nani i mbongo a nkento? E mbongo ifwete kala muntu a kimwanda. Ekuma? E kuma kadi e mbongo yayi isinga ‘fwasa’ Satana, una vo vangwa kia mwanda. (Ayibere 2:14) Muna kuma kiaki, o nkento ona owuta e mbongo yayi kafwete kala mpe nkento a kimwanda. E kolo e mbongo a nioka yawokelanga, o nkento ye mbongo andi ke yazayakananga ko mu tezo kia mvu 4.000 tuka kiasilwa nsilu muna Edene. Muna mvu miami miawonso, Yave wakanga makangu mayingi masengomona e mbongo yo songa una Nzambi kadi singikila e mfwilu miatuka muna ukolami wa Satana.
EKANGU DISENGOMWENE E MBONGO
9. Nki i kangu dia Abarayama? Nkia ntangwa diayantika?
9 Vava vavioka tezo kia mvu 2.000 tuka kiasilwa nsilu muna Edene, Yave wavovesa Abarayama vo kasisa e nzo andi muna mbanza Ure yo kwenda kuna nsi a Kenani. (Mavangu 7:2, 3) Nzambi wamvovesa vo: “Katuk’omu nsi aku, y’omu yitu yaku, y’omu nzo es’aku, wiza kuna nsi ikusonga: ikukitula se zula kiayingi, ikusambula, yo tundisa nkumbu aku: okala u nsambu: nsambul’ana bekusambula, on’okusiba ikunsiba: omo ngeye makanda mawonso ma nza i mesambwilwa.” (Etuku 12:1-3) O nsilu a Nzambi kwa Abarayama uyikilwanga vo ekangu dia Abarayama. Ka tuzeye ko e lumbu kiasikididi kina Yave kakanga ekangu diadi yo Abarayama. Kansi, tuzeye wo vo ekangu diayantika muna mvu wa 1943 vitila Kristu, vava Abarayama ona wakala ye kimbuta kia mvu 75, kasisa nsi a Karani yo sauka Nzadi a Uferate.
10. (a) Aweyi Abarayama kasongela vo lukwikilu lwasikila kakala lwau muna nsilu mia Nzambi? (b) Nkia mambu Yave kasengomona malembe-malembe mu kuma kia mbongo a nkento?
10 Nkumbu miayingi Yave kavutukila nsilu andi kwa Abarayama. Konso ntangwa kavutukilanga wo, wakudikilanga mambu makaka. (Etuku 13:15-17; 17:1-8, 16) Lukwikilu lwa Abarayama muna nsilu mia Nzambi lwasikila kikilu lwakala yamu tezo kia tambulwila vana mwan’andi anzolwa se kimenga. Muna kuma kiaki, Yave wasiamisa ekangu muna songa e ziku vo nsilu miandi lungana milungana. (Tanga Etuku 22:15-18; Ayibere 11:17, 18.) Vava ekangu dia Abarayama diayantika, malembe-malembe Yave wasengomona mambu mamfunu mu kuma kia mbongo a nkento. Wasengomona vo e mbongo mu kanda dia Abarayama ikwizila, wantu ayingi bekala muna mbongo yayi, besala se atinu, befwasa mbeni zawonso za Nzambi yo twasa nsambu kwa wantu ayingi.
11, 12. Aweyi Bibila kisongelanga vo nsilu mia kangu dia Abarayama milungana emvimba mu nkumbu anzole? Nkia nluta dikututwasila?
11 E nsilu mia kangu dia Abarayama, entete mialungana vava mbongo ya Abarayama yavwa e Nsi a Nsilu. Kansi, e Bibila kisonganga vo ekangu diadi nsambu zayingi ditwasa. (Ngalatia 4:22-25) Paulu wa ntumwa wasasila vo Yesu Kristu i kîkwa kiantete muna mbongo ya Abarayama. E yîkwa yakaka i 144.000 ma Akristu akuswa. (Ngalatia 3:16, 29; Lusengomono 5:9, 10; 14:1, 4) O nkento oyikwanga muna nsilu wasiwa muna Edene i ndambu a nkubik’a Nzambi kuna zulu. O nkento ndioyo oyikilwanga vo “Yerusaleme ezulu.” Vangwa ya mianda yakwikizi bena mu Yerusaleme yayi. (Ngalatia 4:26, 31) Nze una Nzambi kasila nsilu mun’ekangu dia Abarayama, e mbongo a nkento nluta miakwele mvu itwasa kwa wantu.
12 Ekangu dia Abarayama diasikidisa Kintinu kia zulu yo ziula e nzila kimana o Ntinu ye awana keyala yau bavwa Kintinu kiaki. (Ayibere 6:13-18) Kolo kwa dizingila ekangu diadi? E sono kia Etuku 17:7 kiyikilanga dio vo “ekangu dia mvu ya mvu.” Ekangu diadi dikala yavana Kintinu kifwasa mbeni za Nzambi yo sambula makanda mawonso ova ntoto. (1 Korinto 15:23-26) Kansi, e nluta mia kangu diadi miakwele mvu. Ekangu dia Nzambi yo Abarayama disonganga vo e kani dia Yave dia ‘zadisa e nza’ ye wantu ansongi dilungana.—Etuku 1:28.
EKANGU DISONGANGA E ZIKU VO KINTINU KIAKWELE MVU
13, 14. Ekangu dia Davidi nkia ziku disonganga?
13 O nsilu wasiwa muna Edene ye kangu dia Abarayama dikutulonganga vo unsongi i nkubilw’a luyalu lwa Yave. Muna kuma kiaki, Kintinu kia Masia kina Nzambi kasikidisa kina mpe yo nkubilwa muna unsongi wau. (Nkunga 89:14) Nga e Kintinu kia Masia kisinga yiviswa? Nga luyalu lwakaka lusinga vinga vana fulu kia Kintinu kiaki? Ekangu diakaka disonganga vo ediadi ke disinga vangama ko.
Luyalu lwa Masia ke lusinga yiviswa ko, e nsambu za luyalu lwalu zakwele mvue
14 Yave wasia nsilu kwa Davidi wa Ntinu a Isaele yankulu. O nsilu wau uyikilwanga vo ekangu dia Davidi. (Tanga 2 Samuele 7:12, 16.) Yave wasia nsilu vo Masia okala mosi muna mbongo a Davidi. (Luka 1:30-33) Muna mpila yayi, Yave wayika mambu makaka masikididi mu kuma kia luvila kewutukila o Masia. Yave wavova vo e mbongo a Davidi ikala yo ‘nswa’ wa kala se Ntinu a Kintinu kia Masia. (Yezekele 21:25-27) E kintinu kia Davidi kiyala yakwele mvu, kadi Yesu wa mbongo a Davidi ‘okala yakwele mvu, e kunda kiandi nze ntangwa.’ (Nkunga 89:34-37) Tuna ye ziku vo luyalu lwa Masia ke lusinga yiviswa ko, e nsambu za luyalu lwalu zakwele mvu.
EKANGU DIA KINGANGA
15-17. Mun’owu wa kangu dia kinganga nze Mankesedeke, nkia kiyekwa kiakaka kavewa o mbongo? Ekuma?
15 Ekangu dia Abarayama ye kangu dia Davidi disonganga e ziku vo e mbongo a nkento iyala se ntinu. Kansi, muna twasa e nsambu kwa wantu awonso, e mbongo mayingi ifwete vanga, ke kala kaka ntinu ko. Kafwete kala mpe se nganga. Kadi nganga kaka wadi tambika kimenga kiavuwanga o mfunu kimana wantu bavevolwa muna sumu yo kota muna kanda dia selo ya Yave yakwikizi kuna zulu ye ova ntoto. Muna songa e ziku vo e mbongo ikala se nganga, Yave wakanga kangu diakaka, ekangu dia kinganga nze Mankesedeke.
16 Muna Davidi wa Ntinu, Nzambi wasengomona vo yandi kibeni okanga ekangu yo Yesu. Mambu mole mena mun’ekangu diadi: diantete, Yesu ‘ovwanda vana koko kwalunene kwa [Nzambi]’ yo vewa o nswa wa sunda mbeni zandi zawonso. Diazole, Yesu okala se ‘nganga yakwele mvu nze Mankezedeke.’ (Tanga Nkunga 110:1, 2, 4.) Kansi, ekuma Yesu kekadila se nganga ‘nze Mankesedeke’? Vitila mbongo ya Abarayama yakota muna Nsi a Nsilu, Mankesedeke ntinu a mbanza Saleme ye “ngang’a Nzambi ampungu” kakala. (Ayibere 7:1-3) Yave yandi kibeni wankusa se ntinu ye nganga. Vitila Yesu keza, Mankesedeke kaka wakala ntinu ye nganga. Wau vo ke vena diaka muntu ko wakala ntinu ye nganga vitila yovo kuna nima Mankesedeke, ediadi dina nze yandi una se ‘nganga yakwele mvu.’
Muna kangu dia kinganga nze Mankesedeke, Yesu wasolwa kwa Nzambi mu kala se ngangae
17 Muna kangu diadi, Yesu wasolwa kwa Nzambi mu kala se nganga. Yesu okala ‘nganga yakwele mvu, nze Mankesedeke.’ (Ayibere 5:4-6) Ekangu diadi ditoma songanga e ziku vo Yave osadila Kintinu kia Masia mu lungisa kani diandi mu kuma kia wantu yo ntoto.
KINTINU KIASIKIDISWA MUNA MAKANGU
18, 19. (a) Aweyi makangu tubadikidi menena ngwizani ye Kintinu? (b) Adieyi tubadika muna longi dilanda?
18 Muna tini iviokele, tulongokele una konso kangu dinina e ngwizani ye Kintinu kia Masia ye una Kintinu kiaki kiasikidisilwa muna nsiku. O nsilu wasiwa muna Edene i ziku kisonganga vo Yave osadila mbongo a nkento mu lungisa kani diandi mu kuma kia ntoto yo wantu. Ekangu dia Abarayama diayika ona wadi kala i mbongo ye salu kadi sala.
19 Ekangu dia Davidi diyikanga mambu makaka ma luvila lwa Masia. Ekangu diadi divananga mpe Yesu e wisa kia yala e nza yakwele mvu. Ekangu dia kinganga nze Mankesedeke disonganga e ziku vo e mbongo ikala se nganga. Kansi, Yesu ke kala yandi mosi ko mu sadisa wantu mu kituka se alunga. Vena ye akaka ana besolwanga mu kala se atinu ye anganga. Akweyi betukanga? Tubadika diambu diadi muna longi dilanda.
