ANIL asilaki makasi nyonso. Azwaki mosala ya sika mpo ezalaki ya lokumu mpe ya mbongo mingi. Kasi, akómaki kosala tii na butu makasi, ezala na bawikende; na bantango mosusu azalaki kosala bangonga koleka 80 na pɔsɔ. Alobi boye: “Makambo oyo ezalaki koleka na esika ya mosala ezalaki mabe mpenza, mpe misala nyonso ezalaki na motó na ngai. Namilobelaki boye: ‘Likambo nini namilukeli? Soki nakobi kaka boye, nakokufa.’” Makasi ya Anil ekómaki kosila nokinoki.

Makasi oyo esilaka moto na esika ya mosala ezali kaka kolɛmba nzoto te, eleki kutu mitungisi oyo moto nyonso azalaka na yango na mosala na ye ya mokolo na mokolo. Emonanaka na kolɛmba makasi oyo esilaka te, komitungisa mingi mpe komona ete ozali lisusu kokoka mosala te. Baoyo bakómaka bongo, makanisi na bango ezalaka lisusu na mosala te, mposa ya kosala esilaka bango mpe basalaka lisusu mosala malamu te. Baankɛtɛ emonisi mpe ete kosila makasi ndenge wana ebimiselaka moto bamaladi ndenge na ndenge.

Makambo nini esilisaka moto makasi? Mbala mingi ezalaka mpo na mosala oyo eleki ndelo. Mpo na mikakatano ya nkita, bapatrɔ mosusu basɛngaka basali na bango básalaka bangonga mingi, kasi ntango mosusu ezalaka mpo na mbongo moke. Baaparɛyi ya mikolo oyo ezali kosala ete bato mosusu básalaka ntango nyonso; ekómi mpasi báyeba kokesenisa ntango ya mosala ná ya makambo mosusu. Bato mosusu basilaka makasi mpo bamonaka ete kozwa mosala ekómá mpasi, bamosusu bayebaka te bábanda na mosala nini mpe básuka na oyo wapi, to mpe bamonaka ete bazali kosalela bango makambo na bosembo te. Longola yango, kozanga koyeba mosala nini kotya na esika ya liboso mpe kozanga koyokana na baninga ya mosala esilisaka mpe moto makasi.

Moto ye moko akoki kosala ete makasi nyonso esila ye. Mpo na koluka kokóma moto monene mpe kozwa mbongo mingi, bato mosusu balukaka kosala misala ebele. Bato ya ndenge wana bakómaka na misala koleka ndelo mpe yango esalaka ete makasi ekóma kosila bango.

Soki mosala oyo osalaka esilisaka yo makasi, okoki kosala nini? Toboyi te, ekoki kozala mpasi kobongola makambo soki omoni ete makambo oyo okanaki te ekangi yo na motambo. Ata bongo, talá makambo minei oyo ekoki kosalisa yo obima na motambo yango. Okomona makambo mingi ya kosala koleka ndenge ozali kokanisa.

Nini ezali na ntina mingi mpo na yo? Na ntembe te, bato mingi batyaka boyokani ya libota mpe kozala na sante ya malamu na esika ya liboso na liste na bango. Yango nde makambo oyo ezalaka mpasi kokokisa soki moto asili makasi.

Koyeba makambo ya kotya na esika ya liboso ekosalisa yo omibongisa mpo na kozwa bikateli oyo ezalaka mpasi kozwa mpe koboya kotingama na likambo moko boye. Na ndakisa, okoki komona ete mosala na yo ezali kosilisa yo makasi. Kasi okoki kokanisa boye: ‘Nakokoka kotika mosala oyo te to kotika kosala mingi; nazali na mposa ya mbongo!’ Toboyi te, moto nyonso azalaka na mposa ya mbongo, kasi okondima kobungisa makambo oyo ozwaka na valɛrɛ mingi kaka mpo na mbongo?

Kebá ete bato mosusu bátya yo mbamba olanda makambo oyo bango batyaka na esika ya liboso. Na ntembe te, makambo oyo patrɔ na yo atyaka na esika ya liboso ná oyo ya yo ekeseni. Bato mosusu bakoki kopona kotya mosala na esika ya liboso na bomoi na bango, kasi yango elingi koloba te ete yo mpe osengeli kosala bongo.

Mpo omitungisaka mingi te mpe ozwaka ntango mpo na makambo oyo ozwaka mpenza na valɛrɛ, okoki kotika kosala bangonga mingi, okoki kosɛnga patrɔ na yo apesa yo misala mingi te to okoki kotala soki esengeli ozwa mosala mosusu. Ata soki okani kosala nini, na ntembe te, ekosɛnga otalela mwa moke lolenge na yo ya kosalela mbongo mpe kobongola makambo mosusu na bomoi na yo. Kosala bongo ezali mpasi te ndenge okoki kokanisa.

Na bamboka mingi, bakompanyi oyo etɛkaka mpe esombaka biloko emonisaka ete mpo moto azala na esengo, esɛngi azala na mbongo mpe biloko mingi. Kasi, ezalaka mpenza bongo te. Bomoi oyo ezangi mindɔndɔ ekoki kopesa moto bonsomi mingi mpe esengo. Mpo bomoi na yo ekóma ndenge wana, kosombaka bisombasomba te mpe bombaká mbongo. Kokɔtaka banyongo mingi te to futáká banyongo. Mpo na kosala mbongwana wana, sololá na bato ya libota na yo mpe luká lisalisi na bango.

Soki ozali na programɛ ya mosala oyo eleki ndelo to makambo mosusu ezali kosila te epai osalaka, sololá na patrɔ na yo. Soki mwaye ezali, monisá ye solisyo oyo ekosepelisa yo mpe ye. Monisá ye mpenza ete olingi mosala wana mpe yebisá ye oyo okolinga kosala; kasi zalá polele mpe kondima te oyo okokoka kosala te.

Salelá bososoli mpe yebá ete makambo ekoleka te kaka ndenge okanisi. Soki olingi kosala mingi te, patrɔ na yo akoki kokitisa salɛrɛ na yo. Tyá na makanisi ete okoki kobungisa mosala mpe yebá oyo okosala na nsima. Kobosana te ete ntango ozali naino na mosala, ozali na libaku mingi ya kozwa mosala mosusu.

Ata soki boyokani na patrɔ na yo mpe bosali programɛ ya malamu ya mosala, akoki lisusu kotya yo mpanzi likoló mpo osala mosala mingi. Nini ekoki kosalisa yo okangama na ekateli na yo? Kokisáká makambo boyokanaki. Kosala bongo ekoki kopesa yo makasi ya kosɛnga patrɔ na yo akokisa mpe maloba na ye, ata mpe alekisa ndelo te na programɛ ya mosala oyo boyokanaki.

Ata soki mosala na yo ezali na mikakatano makasi mpenza te, mwa mitungisi ekozanga te, okoki kosala na bato ya mitó mpasi mpe kokutana na makambo mosusu oyo ekosepelisa yo te. Na yango, zwáká ntango ya kopema malamu mpe kozwa mwa mopɛpɛ na ndenge oyo ebongi. Yebá ete mpo yo ná libota na yo bózwa mwa mopɛpɛ mpe bósepela, esɛngi kaka te bóbimisa mbongo ebele.

Salá boninga ná bato mosusu oyo bosalaka na bango te mpe tyeláká bango likebi mpe boyá kolobela mingi yo moko mpe misala oyo osalaka. Mpo na nini? Buku Okopesa mbongo to okondima kokufa? elobi boye: “Ndenge ozali ezali na ntina mingi koleka oyo osalaka mpo na mbongo.” Soki oyebani libosoliboso mpo na mosala na yo to mpo na valɛrɛ oyo yango epesaka yo, boye, ekozala mpasi omona oyo mosala yango ezali kosala na bomoi na yo.

Okoki kobongola makambo mosusu mpo olonga likambo yango? Ɛɛ. Anil, oyo tolobelaki na ebandeli ya lisolo oyo asalaki bongo. Alobi boye: “Nasololaki na patrɔ na ngai ya kala mpe nasɛngaki ye soki akondima kozongisa ngai na mosala, mpe andimaki. Nazalaki kobanga kokutana na baninga na ngai ya kala mpo nayebisaki bango ete nakei na mosala oyo ekofuta ngai mbongo mingi. Atako salɛrɛ na ngai ekitaki makasi, nazwaki kimya na makanisi mpe nazwaki ntango mingi ya kolekisa ná bato ya libota na ngai mpe ya kosala makambo mosusu oyo nazwaka mpenza na valɛrɛ.”