Zazi lene munyalani, nemuezize buitamo. Buitamo bo, neli buitamo bwa kamita, nemuezize katulo yetiile yakuli mukazwelapili kupilisana ni bakumina ni kutatalulanga hamoho matata emukatalimana ni ona mwa bupilo.

Kono lilimo halinze liya, kusa lumelelana, kutahisize butata mwa linyalo lamina. Kana musaikutwa kuli buitamo bwamina ku bakumina busatiile?

Buitamo haki butata, kono ki tatululo kwa butata. Batu babañata kacenu bakakanyanga zakueza buitamo. Babañwi banga kuli buitamo ki nto yetahiseza mutu kuba mutanga wa katulo yemaswe. Kono munge kuli buitamo ki ankora yesileleza linyalo lamina. Bo Megan basali babanyezwi batalusa kuli: “Bunde bwa buitamo ki bwakuli, hamunani mifilifili mwa linyalo lamina, munani buikolwiso bwakuli bakumina habana kuhana linyalo.” * Kuba ni buikolwiso bwa kuli linyalo lamina halina kufela, niha musa lumelelani mwa miinelo yemiñwi, kwakona kumifa kolo yakutatulula matata amina.—Mubone mbokisi yeli: “ Buitamo ni Busepahali.”

Sisupo sabutokwa: Haiba munani matata mwa linyalo lamina, ye ki nako yakuli mutiise buitamo bwamina, kufita kukakanya ka za teñi. Mukona kueza cwalo ka mukwa ufi?

Munyakisise mubonelo wamina. “Kuba mwa linyalo bupilo bwamina kaufela.” Kana pulelo yeo imitahiseza kuikutwa kusilelezwa kamba kuikutwa kuba mwa kakwaci? Hamubanga ni butata, kana nto yapili yemunahananga ki kusiya bakumina? Kuli mutiise buitamo bwamina, ki kwabutokwa kuli munge linyalo kuba nto yeinelela.—Sikuka sa Bibele: Mateu 19:6.

Munyakisise bupilo bwamina bwa kwamulaho. Mubonelo wamina wa buitamo, wakona kukuezwa ki lika zene baezize bashemi bamina. Bo Lea, basali babanyezwi batalusa kuli: “Bashemi baka nebakauhani inze nisali mwanana, mi niikalezwi kuli lika zeneezahezi kubona mwendi linisiile inze ninani mubonelo osika luka ka za buitamo.” Muikolwise kuli mwakona kueza lika zeshutana mwa linyalo lamina. Hamusika tameha kukutela mafosisa ene baezize bashemi bamina!—Sikuka sa Bibele: Magalata 6:4, 5.

Munyakisise lipulelo zamina. Ka nako yemufapahani ni bakumina, muambukange kubulela lipulelo zekatisa kuli kwapili muinyaze, zecwale ka yakuli: “Nikamisiya!” kamba “Nikabata mutu yakaitebuha na!” Lipulelo zecwalo halitiisi buitamo, mi mwa sibaka sakuli mutatulule butata bo mutalimana ni bona ka nako yeo, lipulelo zecwalo litahisa feela kuli kwa mafelelezo mukale kuitwahaka. Mwa sibaka sakuitusisa lipulelo zemaswe, mwendi mwakona kubulela kuli: “Kubonahala kuli kaufelaa luna lufilikani. Lukona kueza cwañi kuli lutatulule butata bo?”—Sikuka sa Bibele: Liproverbia 12:18.

Mueze ‘lika zebonisa kuli muitamile ku bakumina.’ Mubeye siswaniso sa bakumina fatafule yemubelenga kwa musebezi wamina. Hamuli ni babañwi, mubulele lika zende zeezahala mwa linyalo lamina. Muitomele sikonkwani sakulizezanga bakumina foni zazi ni zazi, haiba bainzi kusili. Kamita mubulelange kuli “luna,” mi muitusisange lipulelo zakuli, “na ni bo musalaa ka” kamba “na ni bo muunaa ka.” Ka kueza cwalo, mukabonisa babañwi kuli muitamile ku bakumina, mi ni mina mukaikolwisa kuli muitamile.

Mulikanyise batu babakondisize mwa linyalo labona. Mulikanyise batu babahulu ili babakonile kutalimana hande ni matata amwa manyalo abona. Mubabuze kuli: “Munga cwañi buitamo, mi buitamo bumitusize cwañi mwa linyalo lamina?” Bibele ibulela kuli: “Sipi i shemuna sipi, ni cwalo mutu u shemunana ni ya latana ni yena.” (Liproverbia 27:17) Ka kunahana sikuka seo, mukaeza hande kulatelela kelezo yebamifa batu babakondisize mwa manyalo abona.