1-3. (a) Kitatyi kyāshilwile Zekadia bupolofeto, le bantu ba Yehova bādi mu ngikadilo’ka? (b) Mwanda waka Yehova wāsoñenye bantu bandi bajokele kwadi?

MUVUNGO utumbuka, mwana-mukaji umo ushikete munda mwa kintu, bana-bakaji babidi nabo balelemba mu luvula na mapapa pamo bwa mapapa a tulongominda. Bino bibadilwa mu bimonwa bisangaja byāmwene Zekadia. (Zekadia 5:1, 7-9) Mwanda waka Yehova wāpele mupolofeto wandi bino bimonwa bitulumuja? Mu kine kitatyi’kya, le bene Isalela bādi mu ngikadilo’ka? Ne i muswelo’ka otubwanya kumwena dyalelo mu bino bimonwa?

² Mwādi mu mwaka wa 537 Kidishitu Kaile, kadi bantu ba Yehova bādi basangale bininge. Bālongele myaka 70 bu bamisungi mu Babiloni, inoko pano abalekelelwa! Bādi basangedile kujokela ku Yelusalema kukobakulula tempelo ne kutōtela’mo Yehova. Mwaka umo pa kupita’po, kala bene Isalela baāla kyalwilo kya tempelo. Bantu bādi basangale bininge, o mwanda batulwile mawi bininge “kadi ne lupotopoto lwaivwanika kulampe  kwine.” (Ezela 3:10-13) Inoko kulwibwa kwa uno mwingilo wa lūbako kwādi kwendelela’nka kumeso. Penepo bene Isalela bātyumukwa mutyima ne kuleka kūbaka tempelo. Ino, bata’ko mutyima ku kwiobakila mobo abo ne kudima madimi. Papita ne myaka dikumi ne isamba, ayo tempelo ya Yehova kupwa mpikila. Bantu ba Leza bādi basakilwa kivulujo kya kujokela kudi Yehova ne kuleka kuta mutyima bininge ku tumweno twa abo bene. Yehova wādi usaka bamutōte na bupyasakane ne bukankamane.

³ O mwanda mu mwaka wa 520, Yehova wātumine mupolofeto wandi Zekadia akwashe bantu bavuluke kine kyēbanyongolwedile Yehova mu bupika bwa Babiloni. I kisangaja’po kashā, mwanda dijina dya bu Zekadia dishintulula’mba “Yehova Wavuluka.” Nansha bene Isalela byobāidilwe byobya byēbalongēle Yehova, inoko aye kēbedilwepo. (Tanga Zekadia 1:3, 4.) Yehova wālaile kwibakwasha bajokeje mutōtelo utōka. Kadi wēbadyumwine amba uketabija butōtyi bwabo enka shi bamupa byobya bitabukile kunengela. Pano tubandaulei’ko bimonwa bya Zekadia, kya busamba ne kya busamba-bubidi. Tusa kwifunda’mo mwākankamikīle Yehova bene Isalela ne muswelo otubwanya kumwena dyalelo mu bino bimonwa bibidi.

4. Le i bika byāmwene Zekadia mu kimonwa kyandi kya busamba? Mwanda waka muvungo wādi mulembwe makila onso abidi? (Tala kifwatulo 1 ku ngalwilo.)

⁴ Shapita wa 5 wa Zekadia ushilula na kimonwa kya kintu kekyamwekele kashā. (Tanga Zekadia 5:1, 2.) Zekadia wāmwene muvungo utumbuka mu lwelele. Uno muvungo wādi na kintu kya mametele 9 mu bula ne mametele 4 ne kipindi mu bunkimbwa. Muvungo’wa wādi muputuke, ne musapu mulembe ponka. (Zekadia 5:3) Wādi musapu wa butyibi busumininwe. Mu kitatyi kya kala, bantu bādi balemba muvungo enka bukila bumo. Inoko uno musapu byo wādi wa mvubu o mwanda muvungo’wa wādi mulembe makila onso abidi.

5, 6. Lelo Yehova umonanga namani bwivi bwa miswelo yo-yonso?

⁵ Tanga Zekadia 5:3, 4. Bantu bonso bakeshintulwila ku meso a Leza pa mwanda wa bilongwa byabo. Kino kitala nakampata bantu ba Yehova, mwanda betyilwanga pa dijina dyandi. Bamusenswe kadi bayukile amba kwiba kufutulwijanga dijina dyandi. (Nkindi 30:8, 9) Bantu bamo balañanga’mba ke bibipo kwiba shi badi na bubinga bwendele’mo. Inoko nansha shi pekale pa bubinga’ka, muntu wiba ulombolanga’mba bilokoloko byandi bya lwiso bidi na mvubu kupita Yehova, dijina Dyandi ne bijila Byandi bine kumo.

⁶ Lelo ubajingulula byobya binena Zekadia 5:3, 4 amba mafingo akatwela “mu njibo ya ngivi” ne amba akekalanga “mu njibo yandi, ne kutukija’yo”? Nanshi Yehova ubwanya kusokwela patōka nonga-bibi udi mu bantu bandi ne kumutyibila mambo. Nansha ngivi byabwanya kufya bilongwa byandi ku bampulushi, bakulumpe bandi ba kaji, bakulumpe mu kipwilo, nansha ke ku bambutwile bandi, inoko kabwanyapo kufya’byo Yehova. Leza ukasokwela patōka bwivi bwa miswelo yo-yonso. (Bahebelu 4:13) Na bubine tusangelanga kwikala na bantu balonga bukomo bwa kwiendeja pampikwa budimbidimbi “mu byonso”!​—Bahebelu 13:18.

7. I muswelo’ka otubwanya kwepuka mafingo a mu muvungo utumbuka?

⁷ Bwivi bo-bonso i bubi ku meso a Yehova. Bine tudi na dyese dya kuyuka ne kukōkela misoñanya ya Yehova itala kiyampe ne kibi, ne kwiendeja mu muswelo keufutulwijapo dijina dyandi. Shi tulonge uno muswelo, nabya ketukatyibilwapo  butyibi na Yehova butala bantu bampikwa kumukōkela.

8-10. (a) Lelo mutyipo i bika? (b) Le i mutyipo’ka wātuninye kufikidija Mulopwe Zedekia?

⁸ Kadi, muvungo utumbuka wāletele musapu wa kidyumu ku boba batyipa bya “bubelabubela” mu dijina dya Leza. (Zekadia 5:4) Mutyipo i binenwa bibingija’mba kintu kampanda i kya bine nansha mulao musumininwe wa kulonga nansha kuleka kulonga kintu kampanda.

⁹ Kutyipa mu dijina dya Leza i mwanda musumininwe mpata. Tubayuka kino ku byobya byātene Zedekia, mulopwe wa mfulo wāludikīle mu Yelusalema. Zedekia wātyipile mutyipo mu dijina dya Yehova amba uketūla kudi mulopwe wa Babiloni. Inoko Zedekia kāfikidijepo mulao wandi. Pa kino, Yehova wānenene pangala pa Zedekia’mba, “Monka mu yoya ntanda ya mulopwe wamubikikile, kudi yewa waajilwile mutyipo, enka yewa waasambwile kipwano, nanshi umbukata mwa Babiloni ukafwanga.”​—Ezekyele 17:16.

¹⁰ Mulopwe Zedekia wātyipile mutyipo mu dijina dya Leza, kadi Yehova wādi umusakila afikidije’o. (2 Bilongwa 36:13) Inoko Zedekia wātuninye kufikidija mulao wandi, kakalombe’ko bukwashi ku Edipito mwanda wa kwinyongolola ku Babiloni. Nansha nankyo, Edipito kāmukweshepo.​—Ezekyele 17:11-15, 17, 18.

11, 12. (a) Le i mulao’ka wa mvubu mpata otulayanga? (b) Lelo kwipāna kwetu kudi na lupusa namani pa būmi bwetu bwa difuku ne difuku?

¹¹ Kupityila ku byobya byātene Zedekia, tubefunde amba Yehova wivwananga milao yetu yonso yotulaya. Pa kumusangaja, tufwaninwe kwiifikidija. (Ñimbo ya Mitōto 76:11) Mulao wa mvubu mpata otubwanya kulaya i wa kwipāna kwetu kudi Yehova. Potwipānanga batwe bene kwadi, tumulayanga’mba tukamwingidila mu  būmi bwetu bonso nansha shi tubatanwa mu ngikadilo’ka.

¹² I muswelo’ka otubwanya kufikidija mulao wetu kudi Yehova? Tutanwanga na matompo makatampe ne matyetye “mo bukila, mo bukila.” Tulombolanga mwikadile kipwano kyetu na Yehova pa muswelo otwiakomena. (Ñimbo ya Mitōto 61:8) Kimfwa, le ukalonga namani shi muntu wa ku kaji nansha wa ku masomo waanza kukuselembeja? Le ukapela kiponka na ponka ne kulombola’mba usakanga kukōkela Yehova? (Nkindi 23:26) Nansha le ukalonga namani shi abe bunka ye mutōtyi wa Yehova mu kyenu kisaka? Lelo ulombanga Yehova akukwashe wiendeje nyeke mu muswelo mufwaninwe ku bene Kidishitu? Nansha ke podi mu ngikadilo’ka, le ufwijanga’ko Yehova pa buswe ne bwendeji bwandi? Lelo wi mwitūdile’ko kitatyi kya kutanga Bible difuku ne difuku? Na bubine, twalaile kulonga bino bintu potwepēne kudi Yehova. Shi tukōkela Yehova ne kumupa byobya bitabukile kunengela, nabya tulombolanga’mba tumusenswe ne amba twi bantu bandi. Butōtyi o mwikadilo wetu wa mu būmi. Kadi byotukōkele Yehova, o mwanda i mwitulaye bintu biyampe mu mafuku āya kumeso.​—Kupituluka 10:12, 13.

13. I bika byotwefunda ku kimonwa kya busamba kya Zekadia?

¹³ Kimonwa kya busamba kya Zekadia kitukwasha twivwanije amba shi tusenswe Yehova, nabya ketukebepo nansha kutunya kufikidija byobya byotulaya. Kadi tubefunde kupityila ku kino kimonwa’mba nansha bene Isalela byobālongele bilubo bivule, inoko Yehova wāfikidije mulao wandi kobadi kadi kāelelepo bantu bandi. Wāivwanije amba badi mu ngikadilo mikomo, mwanda bantu bonso bādi bebajokolokele i enka balwana nabo. Yehova witufundijanga kupityila ku kimfwa kyandi amba, tufwaninwe kufikidija byonso byotulaya. Kadi tukulupilei amba uketukwasha twibifikidije. Muswelo umo bidi witukwashanga Yehova i wa kwitupa lukulupilo lwa mu mafuku āya kumeso. Panopano ponka, usa kutalula’ko bibi byonso pano pa ntanda. Ubwanya kutanga myanda itala luno lukulupilo mu kimonwa kya Zekadia kya busamba-bubidi.

14, 15. (a) Le i bika byāmwene Zekadia mu kimonwa kya busamba-bubidi? (Tala kifwatulo 2 ku ngalwilo.) (b) Le mwana-mukaji wādi mu kintu i ani? Mwanda waka mwikeulu wāpūtyile ku kintu’kwa?

¹⁴ Zekadia pa kupwa kumona muvungo utumbuka, mwikeulu wāmusapwidile amba: “Ino pano namino tulula meso obe.” Penepa Zekadia wāmona kintu kimo kitwa bu “efa.” (Tanga Zekadia 5:5-8.) Kintu’kya kyādi na mpūto mijokoloke ya fweta. Pāputwilwe ku kino kintu, Zekadia wāmona “mwana-mukaji ushikete munda.” Mwikeulu wāshintulwila Zekadia amba uno mwana-mukaji ushikete munda mwa kino kintu i ‘Bubi.’ Fwatakanya’po bidi mwāzakedile Zekadia pa kumona mwana-mukaji’wa kasake kutamba’mo! Inoko mwikeulu wājokejeja mwana-mukaji’wa monka bukidibukidi ne kupūta’ko mpūto ilema. Le kino kishintulula bika?

¹⁵ Kino kimonwa kitupa kikulupiji kya amba Yehova katalengapo nansha dimo bubi kilomo-nyeka mu bantu bandi. Shi Yehova wamone bubi, upelakananga kwibufundula. (1 Kodinda 5:13) Mwikeulu wālombwele kino na kupūta bukidibukidi mpūto ilema ku kintu’kwa.

16. (a) Le kintu’kya kyālongelwe namani? (Tala kifwatulo 3 ku ngalwilo.) (b) Le bana-bakaji ba mapapa bākekitūdile kwepi?

¹⁶ Kupwa, Zekadia wāmona bana-bakaji babidi badi na mapapa pamo bwa mapapa a tulongominda. (Tanga Zekadia 5:9-11.) Bano bana-bakaji bādi beshile bininge na mwana-mukaji mubi wādi mu kintu’wa. Bātekwine kintu kyādi’mo ‘Bubi’  ne kutumbuka nakyo kupityila ku mapapa abo a bukomo. Le bākekitūdile kwepi? Bākekitūdile ku “ntanda ya Shinadi,” ke Babiloni kadi. Mwanda waka bākekitūdile’ko?

17, 18. (a) Mwanda waka Babiloni kyādi ‘kifuko kifwaninwe’ kya kukatūla’mo ‘Bubi’? (b) Le ubasumininwa kulonga bika?

¹⁷ Bene Isalela ba mu mafuku a Zekadia ye bano bāivwanije kine kyādi kikadile Babiloni bu kifuko kifwaninwe kukatūla’mo ‘Bubi.’ Bādi bayukile amba i kibundi kibi mwine mwādi muyudile busekese ne butōtyi bwa bubela. Zekadia ne Bayuda bakwabo bāshikete’mo bādi bekonda difuku ne difuku pa kukomena lupusa lubi lwa bajentaila. O mwanda kino kimonwa kyēbakulupije amba Yehova ukalama butōki bwa mutōtelo wandi.

¹⁸ Kadi kino kimonwa kyāvulwije Bayuda amba nabo bādi na kiselwa kya kulama butōki bwa butōtyi bwabo. Bubi kebubwanyapo kadi kebufwaninwepo kutalwa kilomo-nyeka mu bantu ba Leza. Dyalelo, Yehova i mwitukokele mu bulongolodi bwandi butōka, mwine motwimwena buswe ne bulami bwandi. Batwe bonso tudi na kiselwa kya kukwasha’ko pa kulama butōki bwa buno bulongolodi. Bubi kebufwaninwepo nansha dimo kutanwa mu bantu ba Yehova.

19. Le bimonwa bisangaja bya Zekadia bitufundija bika dyalelo?

¹⁹ Kimonwa kya Zekadia kya busamba ne kya busamba-bubidi, i bimonwa bya kidyumu kisumininwe ku bantu bonso balonga bibi. Yehova kakalekapo nansha dimo bubi bwendelele. Byotudi bengidi bandi, o mwanda tufwaninwe kushikwa bubi. Bino bimonwa bitukulupija’mba shi tulonge bukomo bwetu bonso mwanda wa kusangaja Tata wetu wa buswe, nabya kaketufingepo mafingo, ino uketwesela ne kwitukinga. Nansha byobibwanya kumweka bu bikomo kushala nyeke bampikwa disubi mu ino ntanda mibi, ino na bukwashi bwa Yehova tukanekenya! Penepa i muswelo’ka otubwanya kukulupila’mba mutōtelo wa bine ukekala’ko nyeke? Ne pano potwenda tufwena ku kyamalwa kikatampe, le tubayuka namani amba Yehova ukakinga bulongolodi bwandi? Tukesambila pa bino bipangujo mu kishinte kilonda’ko.