Enda ku bidi'mo

Enda ku kifunka

Lelo Wadi Uyukile Kala?

Lelo Wadi Uyukile Kala?

Lelo Wadi Uyukile Kala?

Mwanda Waka Bible Ukwatañanya Butōtyi bwa Bala, Leza wa Bubela, na Busekese bwa Pwilai Kuno?

Bala, leza wa Bene Kenani wādi bidi leza wa bumeni. Batōtyi bandi bādi bakulupile amba Bala ye mwine uletanga bumeni mu madimi ne kuvudija bimunanwa. O mwanda kukwatañana na dibuku Manners and Customs in the Bible (Mikadilo ne Bibidiji Binenenwe mu Bible), “buladi ne tukishi twa mwabo byādi bilongwa mwanda wa kukankamika bumeni bwa ntanda ne kutonona Bala, leza mulobo ne mukajandi Ashela bekale kusambakena pamo, amba mwangulo ne ñombe ya bimunanwa bivule bininge.”

Bene Kenani bādi bakulupile amba Bala wādi wikokelanga kulampe na ntanda mu bushipo pādi pamunekenya Mote, leza wa mulanga ne lufu. Inoko shi buyo bubashilula, bādi bakulupile amba Bala wamone monka bukomo ne kujokeja munamuna mivulevule ne būmi. Bene Kenani bādi basoba masobo a pwilai kuno mu kino kitatyi kya mwaka. Kino kyo kilombola mwanda waka Bene Isalela bālamete ku Bala-Peole bēkujije mu “kulāla busekese ne bana-bakaji ba Moabu.”—Umbadilo 25:1-3.

Yesu wādi usaka kunena bika pa kutela basonekeji ne Bafadiseo amba badi bwa “bibundu bya kushinwinwa tō”?

Yesu wādi utopeka basonekeji ne Bafadiseo amba i banzazangi na kwibanena’mba: “Mudyingakene pamo na bibundu bya kushinwinwa tō, pano peulu mwipamwene payampe, nanshi momwa munda muyūle bikupa bya bafu ne bubi bonso.” (Mateo 23:27) Bayuda bādi na kibidiji kya kulombola padi mabwe a ku bibundu na kwiashinga mpemba, ku mfulo kwa buyo, mu mafuku 15 a Adala, kweji ubadikila Pashika. Na bubine mvula wādi ufundula mpemba ishingilwe’ko.

Kukwatañana na dibuku The Jewish Encyclopedia, kutūla kiyukeno pa bibundu kwādi kukinga “bañenda bavule bene bādi bāpityila mu dishinda mu kitatyi kya masobo a Pashika” ku kwisubija. Kijila kisonekelwe mu Umbadilo 19:16 kinena amba yense utenga umbidi mufwe, kikupa kya muntu, nansha kibundu wadi ufwaninwe kusubila mafuku asamba-abidi. Bisela bya disubi byādi bikankaja Bene Isalela kutōta mutōtelo utōka, shi bitupu nabya ufwaninwe kwipaibwa. (Levi 15:31) Yesu wāingidije kino kyelekejo mafuku abala-anga kumeso kwa Pashika; nanshi bemvwaniki bandi badi bakivulukile kushinwinwa kobādi bakitamba mu kushinwina bibundu. Shi ke pano, Yesu wādi usaka kunena amba muswelo umweka bano balwana ba bipwilo ke muswelopo obadi binebine, kadi kwikala nabo kusubijanga muntu ku mushipiditu.

[Kifwatulo pa paje 10]

Kibumbwa kya Dīma kya Bala-wa-mapeni, mu Myaka Katwa 14/13 K.K.K.

[Kutambile Kifwatulo]

Musée du Louvre, Paris