Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bakadifila ne muoyo mujima mu Taïwan

Bakadifila ne muoyo mujima mu Taïwan

KUKADI bidimu bitue ku bitanu bidi muanetu Choong Keon ne mukajende Julie (badi ne bidimu bipite pa 30) benza mudimu wa bumpanda-njila bua pa tshibidilu mu Sydney mu ditunga dia Australie. Choong Keon udi wamba ne: “Katuvua tuenza mudimu dituku dijima to, kadi tuvua ne nsombelu muimpe. Kapepe ka muaba utuvua kavua kimpe ne nsombelu uvua mupepele. Tuvua basue kuikala anu pabuipi ne dîku dietu ne balunda betu.” Nansha nanku, kondo ka muoyo ka Choong Keon ne Julie kavua kabapisha. Bua tshinyi? Bavua bamanye ne: nsombelu wabu uvua mua kubapesha mpunga wa kuenzela Yehowa mudimu wa bungi, kadi bavua belakana bua kuakaja amue malu avua akengela.

Kadi mu mpungilu wa mu 2009, bakateleja muyuki uvua mubalenge bikole. Ngamba-malu wakambila aba bavua ne mushindu wa kuvudija mudimu wabu ne: “Elayibi meji: muendeshi wa mashinyi udi mua kutuma mashinyi ende ku dia balume anyi ku dia bakaji anu wowu enda aya. Bia muomumue, Yezu udi mua kutuleja mua kuvudija mudimu wetu, anu tuetu tuenda tuya, mbuena kuamba ne: tudienzeja bua kukumbaja bipatshila bietu.” * Bana betu babidi aba bakumvua anu bu ne: ngamba-malu uvua ubamba bobu. Anu mu yeye mpungilu au, bakela kabidi muanetu mukuabu ne mukajende bavua bamisionere ne benza mudimu mu Taïwan nkonko. Bakakula bua masanka adibu nawu mu mudimu wa buambi ne bakatamba kuleja ne: kutshivua anu dijinga dia bungi mu ditunga adi. Choong Keon ne Julie bakumvua kabidi anu bu ne: bavua babambila bobu.

Julie udi wamba ne: “Panyima pa mpungilu au, tuakasambila Yehowa bua atupeshe dikima dia kuenza malu adi akengedibua bua kuya mu Taïwan. Kadi tuvua ne buôwa. Tuvua tudiumvua anu bu tuvua tusua kusambuka dijiba dile dia mâyi bua musangu wa kumpala.” Mvese uvua mubambuluishe bua kusambuka uvua Muambi 11:4 udi wamba ne: ‘Udi utangila bu mudi lupepele luenza kena ukuna bintu; udi utangila bu mudi matutu enda kena upuola.’ Choong Keon udi wamba ne: “Tuakangata dipangadika dia ‘kutangila’ ne kutuadija ‘kukuna ne kupuola.’” Bakasambila, kusambila misangu ne misangu, kubala miyuki ya bamisionere, kufundilangana ku Enternete ne aba bakavua baye mu Taïwan, kupanyishabu mashinyi abu ne bia mu nzubu ne ngondo isatu pashishe kufikabu mu Taïwan.

MASANKA ADI MU MUDIMU WA BUAMBI

Bana betu ba balume ne ba bakaji bapite pa 100 bafumine mu matunga makuabu badi mpindieu benza mudimu mu Taïwan, miaba idibu dijinga dikole ne bamanyishi ba Bukalenge. Mbafumine mu Australie, Canada, Corée, Espagne, États-Unis, France, Grande-Bretagne, Japon, ne badi ne bidimu kutuadijila ku 21 too ne ku 73. Munkatshi muabu mudi bana betu ba bakaji batshidi bajike bapite pa 50. Ntshinyi tshivua tshiambuluishe bana betu ba tshisumi aba bua kuyabu kuyisha mu ditunga dienyi? Tumonayi.

Laura

Laura, muanetu wa bakaji mujike mufumine mu Canada udi mpanda-njila ku Ouest kua Taïwan. Kadi bidimu bitue ku 10 kumpala, kavua nangananga musue kuyisha to. Laura udi wamba ne: “Mvua nya mu buambi anu bualu bantu batu baya.” Kadi balunda bende ba mu Canada bakamulomba bua baye kuyisha mu Mexique bua ngondo umue. Udi wamba ne: “Bivua wanyi musangu wa kumpala wa kuyisha mêba a bungi, kadi biakansankisha bikole.”

Bualu buvua busankisha Laura ebu buakamusaka bua kuela meji a kuya mu tshisumbu tshia muakulu muenyi tshia mu Canada. Wakadifundisha mu kalasa ka kulonga muakulu wa tshiena Chine, kuenzaye mudimu ne kasumbu ka tshiena Chine, kudifundila tshipatshila tshia kuya mu Taïwan tshiakakumbajaye mu ngondo wa 9 wa 2008. Laura udi wamba ne: “Ngakenza bu tshidimu tshijima bua meme kuibidilangana muaba mupiamupia umvua, kadi mpindieu tshitshitu nansha ngela meji a kupingana mu Canada to.” Laura udi udiumvua bishi bua mudimu wa buambi? Udi wamba ne: “Ndi munange kuyisha bikole mpindieu. Kakuena tshintu tshidi mua kunsankisha kupita kumona mudi balongi ba Bible bashintulula nsombelu wabu padibu bafika ku dimanya Yehowa to. Kuyisha mu Taïwan nkumpeteshe mushindu wa kulabula disanka dinene edi misangu ne misangu.”

MUA KUPITA NE LUTATU LUA MUAKULU

Brian ne Michelle

Brian ne Michelle, bena dibaka badi ne bidimu bipite pa 30 badi bafumine mu États-Unis bavua baye mu Taïwan kukadi bidimu bipite pa 8. Ku ntuadijilu bavua bamona ne: mudimu wabu wa buambi kawuvua wa nsongo to. Kadi misionere mukuabu uvua mumonamone malu wakabambila ne: “Nansha nuenu bapeshe muntu trakte tshianana, nuvuluke ne: bidi mua kuikala pamuapa musangu wa kumpala udi muntu au upeta mukenji udi utangila Yehowa. Nanku nukadi benze mudimu munene wa diyisha.” Mubelu eu wakambuluisha Brian ne Michelle bikole bua kubenga kutshioka. Muanetu mukuabu wakabambila ne: “Bua nuenu kubenga kuteketa mu mikolo, kanutangidi dilubuluka dienu dia dilonga tshiena Chine dia ku dituku ku dituku to, kadi nuditangidile ku mpuilu ne mpuilu.” Bushuwa, bakaya kumpala ne badi mpindieu bampanda-njila badi benza mudimu wabu bimpe.

Ntshinyi tshidi mua kukusaka bua kulonga muakulu muenyi? Teta kuya kumona ditunga diudi musue kuenzela mudimu. Ubuele mu bisangilu, wibidilangane ne bana betu ba muaba au, ne uyishe nabu. Brian udi wamba ne: “Paudi umona mudi bantu ba bungi bitaba mukenji wa Bukalenge ne umona dinanga dikole dia bena Kristo nebe, nebikusake bua kuitaba ntatu idi ifumina ku dienza mudimu mu ditunga dikuabu.”

NETUAMBE TSHINYI BUA MUDIMU WA BIANZA?

Kristin ne Michelle

Ba bungi badi baye muaba udibu dijinga dikole ne bamanyishi mu Taïwan, mbakokeshe bua kudiambuila bujitu buabu padibu balongesha Anglais eku bikale bampanda-njila. Kristin ne Michelle badi bapana minyinyi ya mu mâyi. Kristin udi wamba ne: “Tshivua muanji kuenza mudimu wa nunku mukuabu musangu to, kadi mudimu eu mmumpeteshe mushindu wa meme kushala mu ditunga.” Mu bungi bua matuku, Kristin wakapeta bantu bavua basumba bintu biende pa tshibidilu. Mudimu eu udi kawuyi umuangata dituku dijima udi umupetesha mushindu wa kujikija majinga ende ne a mukajende, ubashila kabidi dîba dikumbane dia kuenza mudimu udi ne mushinga mukole, tuambe ne: mudimu wa bumpanda-njila, wa kuloba bantu.

“SANKA BUA LUENDU”

William ne Jennifer, bena dibaka badi bafumine mu États-Unis badi mu Taïwan kukadi bidimu bitue ku 7. William udi wamba ne: “Kulonga muakulu, kuenza mudimu wa bumpanda-njila, kuenza midimu ya mu tshisumbu ne kukeba makuta bua kukumbaja majinga etu, mmalu atu imue misangu atshiokesha.” Ntshinyi tshidi tshibambuluishe bua kuenza malu aa onso ne kuikala ne disanka? Mbadifundile bipatshila bidibu mua kukumbaja. Tshilejilu, kabena bipatshila malu adibu kabayi mua kukumbaja padibu balonga tshiena Chine to, kabena bateketa mu mikolo padibu kabayi balubuluka lukasa nansha.

William ne Jennifer

William udi uvuluka tshivua mutangidi wa tshijengu mukuabu mumuambile musangu kansanga ne: “Sanka bua luendu, kadi ki mbua difika to.” Mbuena kuamba ne: tuetu badifundile tshipatshila kampanda, tudi ne bua kusanka bua malu atudi benze bua kutshikumbaja. William udi wamba ne: Kutumikila mubelu au kuakamuambuluisha yeye ne mukajende bua kushintulula malu, bua kuteleja mibelu ya bana betu bavua ne majitu ba muaba uvuabu, ne bua kuakaja mushindu wa kuenza malu bua bobu kuyisha bimpe mu ditunga dipiadipia. Udi wamba kabidi ne: “Biakatuambuluisha kabidi bua kuikala ne tshikondo kampanda tshia kuanyisha bulenga bua mu tshidiila mutuvua tuenzela mudimu.”

Anu bu William ne Jennifer, Megan, muanetu wa bakaji utshidi mujike udi mufumine mu États-Unis udi ‘wanyisha bikole mudimu wende’ padiye uditatshisha bua kukumbaja tshipatshila tshiende tshia kuakula muakulu wa tshiena Chine bimpe menemene. Lumingu luonso udi uya ne kasumbu ka bamanyishi badi bayisha muaba muimpe, bu mudi ku tshitudilu tshia mazuwa tshia Kaohsiung, tshitudilu tshinene tshia mu Taïwan. Megan utu uyisha lumu luimpe ku mazuwa ne ku mazuwa ne uyisha balobi ba mishipa badi bafumine mu Bangladesh, mu Inde, mu Indonésie, mu Philippines, mu Thaïlande ne mu Vanuatu. Megan udi wamba ne: “Bu mutu balobi mu tshitudilu bua mêba makese patupu, tudi tutuadija kulonga nabu Bible anu muaba au. Bua kubayisha bonso, ntu misangu ya bungi ndonga ne bantu banayi anyi batanu musangu umue. Kadi ntshinyi tshidiye wenza bua dilonga diende dia tshiena Chine? Udi wamba ne: “Ndi musue kulonga muakulu eu ne lukasa, kadi ndi mvuluka mubelu uvua muanetu wa balume kampanda mumpeshe wa ne: ‘Enza tshiudi mukumbane bua kuenza, ne Yehowa neambuluishe bua malu makuabu.’”

Megan

NSOMBELU MUIMPE, MUPEPELE NE WA DISANKA

Kumpala kua Cathy udi mufumine mu Grande-Bretagne kuyaye ku ba bende, wakanji kukeba bua kumanya midimu idi muanetu wa bakaji utshidi mujike mua kuenza bimpe mu ditunga dikuabu. Wakaleja Yehowa bualu buende mu disambila, pashishe wakafundila Betele ya mu matunga makuabu, webeja bua kumanya njiwu idi muanetu wa bakaji utshidi mujike mua kupeta. Pashishe wakakonkonona ne ntema malu avuabu bamuandamune mu mikanda yende, kumonaye ne: Taïwan ke muaba muimpe uvuaye mua kuya.

Mu 2004, pavua Cathy ne bidimu 31 wakaya mu Taïwan, muvuaye ne nsombelu mupepele. Udi wamba ne: “Ngakebeja bana betu miaba mimpe imvua mua kusumba bimuma ne bisekiseki ku mushinga mutekete. Mibelu yabu yakangambuluisha bua kulama bimpe makuta anyi.” Tshiakamuambuluisha bua kuikala ne nsombelu mupepele ntshinyi? Cathy udi wamba ne: “Ntu nsambila Yehowa misangu ya bungi bua angambuluishe bua kusanka ne biakudia bikese bindi ndia ne bilamba bia mushinga mukese bindi mvuala. Ndi mumone ne: Yehowa udi wandamuna masambila anyi padiye undongesha bua kumanya majinga anyi ne bua kusanka ne bindi nabi. Ndi nsanka ne nsombelu undi nende bualu udi ungambuluisha bua kudifila mu malu a mu nyuma.”

Cathy

Kadi Cathy udi ne nsombelu mupepele ne kabidi wa disanka. Udi wamba ne: “Ndi nyisha miaba idi bantu ba bungi bitaba lumu luimpe. Edi ke disanka dilelela!” Pavua Cathy mufike mu Taïwan, mu tshimenga tshivuaye mutuadijile kuenza mudimu bu mpanda-njila muvua anu bisumbu bibidi bia tshiena Chine, kadi lelu mudi bisumbu 7. Udi wamba ne: “Pandi mumone ne anyi abidi didiunda edi dia dikema, ne muenze panyi mudimu eu wa dinowa, bidi binsankisha dituku dionso.”

“BAVUA NANYI PANYI DIJINGA!”

Ntshinyi tshiakenzekela Choong Keon ne Julie batudi batele ku ntuadijilu kua tshiena-bualu etshi? Ku ntuadijilu Choong Keon uvua umona ne: uvua ne mushinga mukese mu tshisumbu bu muvuaye kayi wakula tshiena Chine bimpe. Bana betu ba mu tshisumbu bavua bobu bamumona mushindu mukuabu. Choong Keon udi wamba ne: “Pavuabu bakosolole tshisumbu tshietu mu bisumbu bibidi, bakampesha majitu makuabu bu musadidi wa mudimu. Dîba adi, ngakumvua bushuwa ne: mvua ngenza mudimu muaba uvua dijinga dinene.” Udi utua mimuemue wamba ne: “Bivua binsankisha bikole bualu bavua nanyi panyi dijinga.” Lelu, ukadi mukulu. Julie udi wamba pende ne: “Tudi tudimona ne mushinga ne tumvua disanka dituvua katuyi banji kumvua. Tuvua balue bua kuambuluisha, kadi tudi tumona ne: kuenza mudimu muimpe eu nkutuambuluishe tuetu. Tudi tuela Yehowa tuasakidila bua mudiye mutuanyishile bua kuenza mudimu muaba eu.”

Mu matunga a bungi, batshidi dijinga ne banowi ba bungi ba mu nyuma. Ukadiku mujikije kalasa ne udiebeja tshiudi mua kuenza mu nsombelu webe anyi? Udiku mujike ne ukeba bua bulongolodi bua Yehowa buenze nebe mudimu anyi? Udiku musue bua dîku diebe dipete malu mimpe a kuvuluka mu mudimu wa Yehowa anyi? Ukadiku muangate pansio ne mumonamone malu a bungi audi mua kuambila bakuabu anyi? Ikala mujadike ne: masanka a bungi mmakuindile wewe muangate dipangadika dia kuvudija mudimu webe bua kuenza mudimu muaba udibu dijinga dinene dia bamanyishi ba Bukalenge bua Nzambi.