Ges-y sẽn be pʋgẽ wã

A Zeova yaa ãnda?

A Zeova yaa ãnda?

Biiblã sẽn yete

 A Zeova n yaa Wẽnnaam sɩd-sɩdã. Yẽ n kɩt tɩ b gʋls Biiblã. Sẽn paase, yẽ n naan bũmba fãa. (Vẽnegre 4:11) No-rɛɛs a Abrahaam ne a Moyiiz ra tũud-a lame wa a Zeezi me sẽn da tũud-a wã. (Sɩngre 24:27; Yikri 15:1, 2; Zã 20:17) A pa buud a yembr bal neb Wẽnnaam ye. A yaa dũniyã gill fãa neb Wẽnnaam.—Yɩɩn-sõamyã 47:3.

 B wilga Biiblã pʋgẽ tɩ Wẽnnaam yʋ-peellã yaa a Zeova. (Yikri 3:15; Yɩɩn-sõamyã 83:18, MN) Yʋ-kãng yaa Ebre gom-bila, t’a võorã yaa: “Yɩ.” La bãngdb wʋsg wilgame tɩ yʋ-kãng võor yaa “A kɩtdame tɩ yɩ.” Yʋ-kãngã võor zemsa ne a Zeova sẽn yaa a soabã, bala yaa yẽ la Naandã, la soab ning sẽn pids a raabã. (Ezayi 55:10, 11) Biiblã leb n sõngda tõnd tɩ d bãng soab ning yʋʋr sẽn yaa a Zeova wã, sẽn yɩɩd fãa a nonglmã sẽn yaa kãseng a zʋg-sõma a taabã fãa sʋkã.—Yikri 34:5-7; Luk 6:35; 1 Zã 4:8.

 Yʋʋr ning sẽn yaa Zeova wã yaa Wẽnnaam yʋʋrã ne Ebre b sẽn lebg ne Moore. Ne Ebre wã, b gʋls-a-la ne gʋls-biis a naase יהוה (YHWH), tɩ b boond ne farend tɩ tetragram. D pa mi b sẽn da boond Wẽnnaam yʋʋrã to-to ne pĩnd wẽndẽ Ebre buud-gomdã takɩ ye. La pipi Biibl b sẽn lebg ne ãngilind n ning Wẽnnaam yʋʋrã sẽn yaa a Zeova wã a pʋgẽ yɩɩ Biibl ning a William Tyndale sẽn lebg yʋʋmd 1530 wã. a

Bõe yĩng tɩ d pa mi b sẽn da pʋt Wẽnnaam yʋʋrã to-to ne pĩnd wendẽ Ebre wã?

 Pĩnd wendẽ Ebre buud-gomdã pa tar gʋls-biis nins b sẽn boond ne farend tɩ voyelle dãmbã ye. B sẽn tar a soabã yaa gʋls-biis nins b sẽn boond ne farend tɩ consonne dãmbã bala. Ned sẽn wʋmd Ebre buud-gomdã sã n wa karemd gomd b sẽn gʋls ne consonne dãmbã bala, a bãngd n paasa gʋls-biis nins b sẽn boond tɩ voyelle dambã tɩ sakd kelgre. La b sẽn wa n gʋls Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã n sa wã, Zʋɩf-rãmb kẽer da yetame tɩ pa zems tɩ b pʋd Wẽnnaam yʋ-peellã ye. La woto yaa tẽeb ziri. B sã n da wa zẽk b koɛɛg n karemd Biiblã zĩig ning tɩ Wẽnnaam yʋ-peellã be be, b ledgd-a-la ne “Soaala” bɩ “Wẽnnaam.” Kaoosg zugẽ, tẽeb ziri kãngã wa n yelga zĩigã fãa, tɩ kɩt tɩ nebã wa pa le mi b sẽn da pʋt Wẽnnaam yʋ-peellã to-to pĩnd wẽndẽ wã ye. b

 Neb kẽer yetame tɩ b ra boonda Wẽnnaam yʋ-peellã tɩ “Yaave,” tɩ sãnda yet bũmb a taab yʋʋrã boolg wɛɛngẽ. Seb-pindim sẽn yaa Maan-kʋʋr sebrã babg b sẽn lebg ne Gɛrk la b yã mog-kɩɩngã pʋgẽ. A pʋgẽ wã, b ra lebga Wẽnnaam yʋ-peellã tɩ Iyao. Pĩnd wẽndẽ Gɛrkã seb-gʋlsdb kẽer me wilgame tɩ Wẽnnaam yʋ-peellã boolg tog n da yaa Iyae, Iyabe ne Iyaoue. La bũmb pa wilgd tɩ yaa woto la b ra boond Wẽnnaam yʋ-peellã ne pĩnd wendẽ Ebre wã ye. c

Neb kẽer sẽn yete, Wẽnnaam yʋʋrã sẽn be Biiblã pʋgẽ wã wɛɛngẽ

 B sẽn yete: Biibl nins pʋsẽ b sẽn lebg Wẽnnaam yʋʋrã tɩ Zeova wã yaa bãmb meng n paase.

 Sɩdã: Wẽnnaam yʋʋrã b sẽn lebg ne Ebre gʋls-biis a naasã, tɩ b boond tɩ tetragram ne farendã bee Biiblã pʋgẽ sẽn ta naoor 7000. d Biibl wʋsg pʋsẽ, b yãka Wẽnnaam yʋ-peellã n ledg ne yʋy a taaba, wala makre “Soaala.”

 B sẽn yete: Pa tɩlɛ tɩ Wẽnnaam sẽn-toe-a-fãa wã tall yʋ-peell ye.

 Sɩdã: Wẽnnaam mengã kɩtame tɩ neb nins a sẽn vẽneg tɩ b gʋls Biiblã gʋls a yʋ-peellã naoor tusa Biiblã pʋgẽ. La a ratame tɩ neb nins sẽn tũud-a wã pʋt a yʋ-peellã. (Ezayi 42:8; Zowɛll 3:5; Malaki 3:16; Rom dãmbã 10:13) Wẽnnaam pʋd n ninga ziri no-rɛɛsdbã taale, b sẽn da rat t’a nin-buiidã yĩm a yʋʋrã yĩnga.—Zeremi 23:27.

 B sẽn yete: Sẽn zems ne Zʋɩf-rambã rog-n-mikã, Wẽnnaam yʋʋrã pa segd n zĩnd Biiblã pʋgẽ ye.

 Sɩdã: Yaa sɩd tɩ Zʋɩf-rãmb kẽer sẽn da yaa seb-gʋlsdb ra pa sakd n pʋt Wẽnnaam yʋ-peellã ye. La b pa yãk yʋ-kãng Biibl-dãmb nins b sẽn lebgã pʋsẽ ye. Sẽn yaa a soab fãa, Wẽnnaam pa rat tɩ d tũ ninsaalb rog-n-migs sẽn pa zems ne yẽnda noyã ye.—Matiye 15:1-3.

 B sẽn yete: B pa segd n gʋls Wẽnnaam yʋ-peellã Biiblã pʋgẽ ye. Bala d pa mi b sẽn da boond yʋ-kãng to-to takɩ ne pĩnd wẽndẽ Ebre wã ye.

 Sɩdã: B sẽn yet woto wã wilgdame tɩ Wẽnnaam ratame tɩ buud toɛy-toɛyã neb sẽn na n boond a yʋʋrã to-to wã yɩ yembre. Biiblã yaool n wilgame tɩ buud toɛy-toɛyã neb sẽn da tũud Wẽnnaam pĩnd wẽndẽ wã sẽn da boond nebã yʋy to-to wã pa yembr ye.

 Wala makre, tõe tɩ ra yaa woto ne bʋ-kaood a Zozoe yʋʋrã. A ra yaa Israyɛll neda. Pipi kiris-neb nins sẽn da gomd Ebre wã tog n da boonda a yʋʋrã tɩ Yehosoua, tɩ sẽn da gomd-b Gɛrkã ra boond tɩ Iyesous. La Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Gɛrkã pʋgẽ, yaa b sẽn boond a Zozoe yʋʋrã to-to ne Ebre wã n be be, tɩ wilgdẽ tɩ kiris-nebã ra boonda nebã yʋy b buud-gomdã pʋgẽ wa b sẽn da minim n boond to-to wã.—Tʋʋma 7:45; Ebre-rãmbã 4:8.

 D tõe n yeela woto me, Wẽnnaam yʋ-peellã lebgrã wɛɛngẽ. Pa Wẽnnaam yʋ-peellã sẽn tog n boond to-to wã n tar yõod n yɩɩd ye. Yaa b sẽn segd n ning-a zĩig ning a sẽn segd n zĩnd Biiblã pʋgẽ wã.

a A Tyndale sẽn lebg Biiblã pipi sɛb a nu wã, a lebga Wẽnnaam yʋʋrã beenẽ tɩ “Iehouah.” Kaoosg zugẽ, b sẽn gomd ãngilindã to-to wã wa n toeemame, kɩt tɩ tɩ b sẽn da boond Wẽnnaam yʋʋrã me toeeme. Wala makre, yʋʋmd 1612, a Henry Ainsworth lebga Wẽnnaam yʋʋrã tɩ “Iehovah,” Yɩɩn-sõamyã sebrã a sẽn lebgã pʋgẽ. A sẽn wa n lebg n maneg Biibl ning a sẽn da lebg yʋʋmd 1639 wã, a lebga Wẽnnaam yʋʋrã tɩ “Zehovah.” Woto me, b sẽn wa n lebg Biibl ning b sẽn boond tɩ American Standard Version wã yʋʋmd 1901 wã, b lebs n ninga Wẽnnaam yʋ-peellã zĩig ning fãa a sẽn da be Biiblã babg ning b sẽn da gʋls ne Ebre wã pʋgẽ wã.

b Sebr a ye b sẽn boond tɩ New Catholic Encyclopedia, a babg a yiib-n-soabã, volim 14, seb-neng 883-884 pʋgẽ, b wilga bũmb ning sẽn maane, Zʋɩf-rãmbã sẽn wa n yi yembd Babilon n wa wã. B yeelame: “B wa n yeelame tɩ yʋʋr ning sẽn yaa Yaave wã yaa kãseng wʋsgo, tɩ b pa segd n pʋt-a, hal tɩ b ledg-a ne naam yʋya, wala makre ADONAÏ la ÉLOHIM.”

c Y sã n dat vẽenem n paas bɩ y ges Appendice A4, gom-zug sẽn yaa Le nom divin dans les Écritures hébraïques sẽn be La Bible. Traduction du monde nouveau wã pʋgẽ.

d Ges-y Theological Lexicon of the Old Testament, volim a 2 soabã, seb-neng 523-524.