Inda koshikalimo

Oolye ya li “aalumentu yatatu aanandunge”? Mbela oya li ya landula “onyothi” yokuBetlehem?

Oolye ya li “aalumentu yatatu aanandunge”? Mbela oya li ya landula “onyothi” yokuBetlehem?

Shoka Ombiimbeli tayi ti

Mepingathano naashoka hashi ningwa pOkrismesa, Ombiimbeli inayi longitha uutumbulilo “aalumentu yatatu aanandunge” nenge “aakwaniilwa yatatu,” sho tayi popi aaendi mboka ya yile ya ka tale Jesus sho a valwa. (Mateus 2:1) Pehala lyaashono, omunyoli gwEvaangeli, Mateus, okwa longitha oshitya shOshigreka ma’goi, sho a hokolola aantu mboka ya li ya ka talela po Jesus. Oshitya shoka oshu ukitha kaayanekelinyothi nosho wo mboka ye na ekwatathano noompwidhuli. * Oombiimbeli odhindji oshitya shoka odhe shi toloka “aakoneki yokuuzilo” nenge “magi.” *

 “Aalumentu aanandunge” oya li yangapi?

Ombiimbeli inayi popya kutya oya li yangapi, nopu na omadhiladhilo ogendji ga yoolokathana kutya oya li yangapi. Shi ikolelela kembo lyo-Encyclopedia Britannica, olya ti: “Aantu oyendji mboka ya kala muAsia, oyi itaala kutya oo-Magi oya li 12, omanga aantu mboka ya kala muEuropa nomuAmerika, yi itaala kutya oya li yatatu. Otashi vulika yi itaala ngaaka, molwaashoka Ombiimbeli otayi ti oya li ya gandja omagano ‘goshingoli, giitsinino nogomagadhi ga nika nawa’ (Mateus 2:11) kokahanona Jesus.”

 “Aalumentu aanandunge” oya li aakwaniilwa?

Nonando omikalondjigilile dhi na ko nasha nOkrismesa, olundji osho hadhi popi aaendi mbaka kutya oye li aakwaniilwa, Ombiimbeli inayi ya ithana kutya aakwaniilwa. Embo Encyclopedia Britannica, olya ti kutya konima yomimvo omathele sho Jesus a valwa, aantu oya gwedha mo omauyelele kombinga yondjokonona yokuvalwa kwaJesus. Okuza mpoka aantu oyendji oya tameke okutya aaendi mboka aakwaniilwa.

 “Aalumentu aanandunge” omadhina gawo ogeni?

Ombiimbeli inayi popya omadhina gaakoneki yokuuzilo. Embo The International Standard Bible Encyclopedia, olya ti kutya “opu na omahokololo giifundja kutya omadhina gawo oga li, Gaspar, Melchior naBalthasar.”

 Uunake “aalumentu aanandunge” ya li ya talele po Jesus?

Aakoneki mboka otashi vulika ya li ya talele po Jesus konima yoomwedhi dhontumba okuza pevalo lye. Shika otu shi shi, molwaashoka omukwaniilwa Herodes, ngoka a li a hala okudhipaga Jesus, okwa li a gandja elombwelo opo uunona wuumati okuza poomvula mbali naamboka uushona awuhe wu dhipagwe. Okwa li a gandja elombwelo ndyoka shi ikolelela kuuyelele mboka a pewa kaakoneki. — Mateus 2:16

Aakoneki mboka kaya li ya talele po Jesus uusiku mboka a valwa. Ombiimbeli otayi ti: “Oyo ya yi megumbo, oya mono mo okanona nayina Maria.” (Mateus 2:11) Shika otashi ulike kutya uukwanegumbo mbuka owa li wu li megumbo ngashingeyi, naJesus ka li we okahanona ka langekwa metemba lyokulila iimuna. — Lukas 2:16.

 Mbela Kalunga oku na “aalumentu aanandunge” mboka ya li ya landula “onyothi” sigo okuBetlehem?

Aantu yamwe oyi itaala kutya Kalunga oye a li a tuma onyothi ndjoka haku tiwa aniwa onyothi yokuBetlehem, yi wilike aakoneki mboka sigo ya thiki puJesus. Natu tale kutya omolwashike haasho shi li ngaaka.

  • Shoka sha li tashi monika sha fa onyothi, tango osha fala aakoneki kuJerusalem. Ombiimbeli otayi ti: “Aakoneki yokuuzilo oye ya kuJerusalem taa ti: ‘Omukwaniilwa gwAajuda a valwa ngashingeyi, oku li peni? Oshoka onyothi ye otwe yi mono kuuzilo notwe ya okwiinyongamena kuye.’” — Mateus 2:1, 2.

  • Omukwaniilwa Herodes ka li onyothi, ihe oye gwotango okutuma aakoneki yokuuzilo kuBetlehem. Omukwaniilwa Herodes sho u uvu kutya “omukwaniilwa gwAajuda,” ote ya, okwa pula kutya openi tapu ka valelwa Kristus ngoka u uvanekwa. (Mateus 2:3-6) Sho u uvu kutya okwa li taka valelwa muBetlehem, okwa lombwele aakoneki ya ye hoka, opo ya ka konge okanona noku mu tseyithila, ngele ye ka mono.

    Okuza mpoka opo owala aakoneki yokuuzilo ya yi kuBetlehem. Ombiimbeli otayi ti: “Sho yu uvu oohapu dhomukwaniilwa, oya yi. Nena onyothi ndjoka ya monene kuuzilo, oye ya kwatele komeho noya thikama kombanda yeha mpoka pwa li okanona.” — Mateus 2:9.

  • Konima sho aantu ya mono “onyothi,” opwa li pwa ningwa oshinima shoka sha tula onkalamwenyo yaJesus moshiponga, noshe etitha eso lyaanona yaana ondjo. Sho aakoneki mboka ya zi mo muBetlehem, oya kumagidhwa kuKalunga yaa shune we kuHerodes. — Mateus 2:12.

Herodes okwa li i inyenge ngiini? Ombiimbeli otayi ti: “Herodes sho a dhimbulula kutya, aakoneki oye mu kotokele, okwa geye noonkondo. Oye okwa tumu kuBetlehem nopuushiinda washo okudhipagitha uunona auhe woomvula mbali naamboka uushona, opathimbo ndyoka e li lombwelwa kaakoneki.” (Mateus 2:16) Kalunga haye nando a li e etitha uukolokoshi wa tya ngaaka. — Job 34:10.

^ okat. 1 Omunandjokonona Omugreka, Herodotus, ngoka a li ko methelemimvo etitano K.E.N., okwa ti kutya oo-ma’goi yopethimbo lye, oya li yomuhoko gwAamedia (Aapersia) mboka ya li ookapyoko mokwaanekela noonyothi nosho wo mokufatulula oondjodhi.

^ okat. 1 Tala Ombiimbeli yo-New American Standard Bible, The New American Bible, The New English Bible nosho wo New International Version Study Bible. Ombiimbeli yo-King James Version oya popya aaendi mbaka tayi ti “aalumentu aanandunge,” ihe inayi popya kutya oya li yatatu.