Say uniberso et organisado. “Saray galaxy et aliwan nankakanat so kawalaan da, noagta balibali inkaayos da ya singa abung na genggeng,” so imbaga na sakey ya artikulo ed magasin ya Astronomy. Panon itan ya nagmaliw a posible? Manisia iray scientist ya lapu itan ed agnanengneng ya bengatlan tatawagen ya dark matter. Sayan dark matter et singa agnanengneng ya frame pian mansiansia ed puesto da iray galaxy, grupo na galaxy, tan supercluster na galaxy.

Akin et organisado ya maong so uniberso? Kasin basta labat iratan ya agawa? Imanoen so imbaga nen Allan Sandage nen mabilay ni. Sikatoy tinawag ya “sakey ed saray sankamaongan ya astronomer ed apalabas ya 100 a taon,” tan sikatoy manisia ed Dios.

 “Singa mairap ya panisiaan,” so imbaga to, “ya nanlapud anggapo so inka-organisado na uniberso. Seguradon walay nan-organisa ed satan.”

Eksakto so kawalaan na uniberso pian nasuportaan so bilay. Imanoen so tatawagen na saray scientist ya weak force. Atan so rason no akin ya tuloytuloy ya mandarlang so petang na agew. No satan ya puersa et onkapuy, aga nabuo so agew. No sobra balet itan ya puersa, abayag lan abuyak so agew.

Say weak force et sakey labat ed saray dakdakel ya puersa ed uniberso ya kailangan pian nasuportaan so bilay. Imbaga na science writer a si Anil Ananthaswamy ya no walay anggan sakey labat ed saraman so duma, “aga nabuo iray bitewen, planeta, tan galaxy. Imposible ya walay bilay.”

Walay pasen ed uniberso ya dugarugan panayaman na totoo. Say planetan Dalin et walaan na dugarugan atmosphere, karakel na danum, tan dugarugan kabaleg na bulan pian agmanguman-uman so puesto na planetan Dalin. “Say kalikasan tan mabilay iran bengatla ed planetan Dalin,” kuan na National Geographic, “so anengneng na saray scientist ya manpatunay ya sayan planeta labat so nayarin pambilayan na totoo.” *

Base ed sakey a writer, say solar system tayo et “arawid arum ya bitewen” diad galaxy tayo. Balet lapud satan ya kaarawi to, nagmaliw ya posible so bilay ed planetan Dalin. No mas asingger tayo ni ed arum ya bitewen, agtayo la nabilay ta sobsobra la so radiation ed pegley odino gilig-gilig na galaxy. Pero say planetan Dalin et dugarugay kawalaan to ed galaxy pian nasuportaan toy bilay.

Base ed naaralan tod science tungkol ed uniberso tan saray puersan mangokontrol ed satan, oniay konklusyon na physicist ya si Paul Davies: “Agak manisia ya wala tayod uniberso lapu labat ed kapalaran, aksidente labat, odino walay biglan agawa ed outer space. Talagan walay gagala na bilay.” Ag-ibabangat nen Davies ya ginawa na Dios so uniberso tan totoo, pero antoy nibagam? Singa adesinyo so uniberso tan planetan Dalin pian napambilayan. No ontan sirin, posible kasin walay nandesinyo ed saratan?