Ir al contenido

Ir al índice

Jun wachbʼal che xriqitaj pa Egipto kukʼutu che qastzij ri kubʼij ri Biblia

Jun wachbʼal che xriqitaj pa Egipto kukʼutu che qastzij ri kubʼij ri Biblia

 Wajun wachbʼal riʼ che kʼo 8 metros raqan che xriqitaj chunaqaj ri okibʼal re ri templo re ri dios Amón pa Karnak (Egipto). Ri winaq che kʼo nim ketaʼmabʼal, kkibʼij che chilaʼ kukʼut wi ri chʼakanik che xubʼan ri faraón Sisaq pa ri noreste re Egipto, jawiʼ kʼo wi ri tinamit re Israel y Judá.

Jun wachbʼal re Karnak; kukʼut jujun winaq che e ximom.

 Chuwach ri wachbʼal kʼo ri dios Amón che tajin kukʼut 150 winaq che e ximom y e yaʼom chuwach ri faraón Sisaq, che xuqujeʼ kbʼix Sesonq che. a Che kijujunal ri winaq che kʼo chuwach ri wachbʼal kukʼutunisaj jun chke ri tinamit xuchʼak Sisaq. Ri kibʼiʼ ri tinamit e tzʼibʼatal chkij ri winaq che e kʼo chuwach ri wachbʼal. Qʼalaj na jujun chke ri e tzʼibʼam chuwach ri wachbʼal riʼ. E kʼi chke ri kesikʼin ri Biblia ketaʼm ri lugares, junam rukʼ, Bet-seán, Gabaón, Meguidó y Sunem.

 Ri Biblia kchʼaw chrij are chiʼ xchʼak ri Judá (1 Reyes 14:25, 26). Xuqujeʼ kchʼaw chrij ri xubʼan ri Sisaq che uchʼakik Judá. Kubʼij wariʼ: «Pa ri uroʼ junabʼ ri rajawinik ri Rehoboam, ri Sisac ajawinel re Egipto, xpe che ubʼanik chʼoʼj rukʼ ri Jerusalén rukʼ jun mil kebʼ sient (1,200) karwaj ketaq chʼoʼj, oxkʼal mil (60,000) ajchʼojabʼ ajkejabʼ xuqujeʼ kʼu jumulaj ajchʼojabʼ ri man e ajilatal taj ri e petinaq rukʼ pa Egipto: [...]. Xeʼuchʼak taq ri tinamit ri e kʼo tapya chkij ri e kʼo pa Judá, xopan kʼu kʼa pa Jerusalén» (2 Crónicas 12:2-4).

 Xaq xiw ta ri wachbʼal che xriqitaj pa Karnak kkʼutuw ri chʼakanik che xubʼan ri Sisaq pa Israel. Ri bʼiʼaj Sesonq xuqujeʼ kʼo chuwach jun abʼaj o estela, che xriqitaj pa ri tinamit re Meguidó kumal ri arqueólogos.

 Ri kubʼij ri Biblia chrij ri chʼakanik che xbʼan pa Judá rumal Sisaq kukʼutu che qas tzʼaqat ri kuya ubʼixik ri Biblia. Ri xetzʼibʼan ri Biblia xkiya ubʼixik are chiʼ xekichʼak ri e tinamit y are chiʼ xechʼak ri e areʼ. Ri  tzʼibʼanelabʼ re ojer kkibʼij ta ronojel ri kkikʼulmaj.

a Ri bʼiʼaj Sisaq che kʼo pa ri Biblia je wariʼ kbʼix che pa hebreo.