Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

NSOLO KHUMI NAUBODZI

Iye Aona, Mbadikhira

Iye Aona, Mbadikhira

1, 2. Ndi basa ipi yakunentsa idapaswa Eliya, pontho iye na Akabu akhali akusiyana munjira ipi?

ELIYA akhafuna kakamwe kukhala pace ekha toera kucita phembero kuna Babace wakudzulu. Mbwenye mwinji wa anthu ukhali nkhundu-nkhundu mwace ukhadaona mprofeta unoyu mbakaphemba moto wakudzulu, pontho iwo akhafuna kuti Eliya adziwe kuti iwo akhadacinja. Mbadzati kukwira padzulu pa Phiri ya Karmelo na kucita phembero pace ekha kuna Yahova Mulungu, Eliya apaswa basa yakunentsa kakamwe. Iye akhafunika kulonga na Mambo Akabu.

2 Akabu akhali wakusiyana kakamwe na Eliya. Akabu wakuti akhadabvala nguwo zaumambo, akhali wakudzikuza na wakukhonda nentsa kunyengererwa. Eliya akhadabvala nguwo zauprofeta—za ntengo wakucepa na panango zikhali za nthembe ya kamelo peno ya mbuzi. Iye akhali mamuna wacipapo, waumumphu na wacikhulupiro. Pa ntsiku ineyi pyaoneka pakweca kuti Akabu na Eliya akhali anthu akusiyana kakamwe.

3, 4. (a) Thangwi yanji ntsiku ineyi ikhali yakuipa kakamwe kwa Akabu na alambiri anango a Bhaale? (b) Ndi mibvundzo ipi inafuna kudzadinga ife?

3 Ntsiku ineyi ikhali yakuipa kakamwe kwa Akabu na alambiri anango a Bhaale. Uphemberi wauthambi ukhatsogolerwa na Akabu na nkazace Nyanyi Yezabhele, mu umambo wa Israele wa madzindza khumi, wakundwa. Anthu akwanisa kuona kuti Bhaale akhali mulungu wauthambi. Mulungu unoyu wakusowa umaso acimwana na kugasa kwene moto ung’ono, maseze aprofeta ace akhacita misambo yawo yakucekeka-cekeka, kubvina na kuphemba. Pontho Bhaale acimwana kutsidzikiza aprofeta 450 toera akhonde kuphiwa. Mbwenye mulungu unoyu wauthambi acimwana pontho cinthu cinango. M’pyaka pyakupiringana pitatu, aprofeta a Bhaale akhadembetera kuna mulungu wawo toera kubvumbisa madzi, mbwenye Bhaale acimwana kucita pyenepi. Mbwenye mwakukhonda dembuka, Yahova mbadapangiza mphambvu zace mukubvumbisa madzi.—1 Ama. 16:30–17:1; 18:1-40.

4 Mphapo Yahova mbadapangiza lini mphambvu zace? Kodi Eliya mbadacitanji mu ndzidzi ukhadikhira iye kuti Yahova apangize mphambvu zace? Pontho tinapfundzanji kwa mamuna unoyu wacikhulupiro? Tendeni tione mu ndzidzi unadinga ife cakucitika ceneci.—Lerini 1 Amambo 18:41-46.

Iye Apitiriza Kuphembera

5. Kodi Eliya apanga Akabu toera kucitanji, pontho piripo pidapfundza Akabu mudaona iye pinthu pidacitika ntsiku ineyi?

5 Eliya afendedzera Akabu mbalonga: ‘Ndoko ukhadye mbumwa, thangwi ndiri kubva dzumbi ya madzi.’ Kodi piripo pidapfundza mambo unoyu wakuipa mudaona iye pinthu pidacitika ntsiku ineyi? Cakucitika nee cisapangiza kuti Akabu adzindikira kuti iye akhadaphonyeka, thangwi nee tisagumana mafala akupangiza kutcinyuka peno kuphemba Eliya toera aphembere kuna Yahova kuti amulekerere. Basi ene Akabu ‘aenda kadya mbamwa.’ (1 Ama. 18:41, 42) Ndiye tani Eliya?

6, 7. Eliya akhaphembanji, pontho thangwi yanji?

6 ‘Eliya akwira pa phiri ya Karmelo, agodama mbaikha nsolo wace pakati pa mabondo ace.’ Mu ndzidzi udaenda Akabu kadya, Eliya akhala na mwai wakuphembera kuna Babace wakudzulu. Onani kucepeseka kudapangiza iye—agodama mbakotamisa nsolo wace pantsi kwakuti nkhope yace ikhali cifupi na mabondo ace. Kodi Eliya akhaphembanji? Tendeni tione pinalonga Bhibhlya. Lemba ya Tyago 5:18 isalonga kuti Eliya aphembera toera madzi abvumbe. Pisaoneka kuti iye acita phembero ineyi padzulu pa phiri ya Karmelo.

Maphembero a Eliya akhapangiza kuti akhafuna kakamwe kuona kukwanirisika kwa cifuno ca Mulungu

7 Mbadzati kucita phembero ineyi, Yahova akhadalonga: ‘Ndisafuna kubvumbisa madzi pa dziko yonsene.’ (1 Ama. 18:1) Natenepa, Eliya akhaphembera toera pikiro ya Yahova ikwanirisike, pyenepi ndi sawasawa na pidapfundzisa Yezu anyakupfundzace m’pyaka cifupi na cikwi cibodzi patsogolo pace.—Mat. 6:9, 10.

8. Kodi citsandzo ca Eliya cisatipfundzisanji thangwi ya phembero?

8 Citsandzo ca Eliya cisatipfundzisa pizinji thangwi ya phembero. Cinthu cakufunika kwa Eliya cikhali kukwanirisika kwa cifuno ca Mulungu. Tingaphembera, mphyadidi kukumbuka: ‘Pyonsene pinaphemba ife, mwakubverana na cifuno cace, Mulungu asatibva.’ (1 Jwau 5:14) Pisapangiza pakweca kuti tisafunika kudziwa cifuniro ca Mulungu toera phembero yathu ibviwe. Natenepa, toera kudziwa cifuniro ca Mulungu tisafunika kupfundza Bhibhlya ntsiku zonsene. Mwakukhonda penula, Eliya akhafunambo kuti madzi abvumbe, thangwi nyatwa zonsene zikhathabuka na mbumba ndi thangwi yakukhonda kubvumba kwa madzi. Panango Eliya apereka takhuta pakuona cirengo cidacita Yahova pa ntsiku ineyi. Munjira ibodzi ene, maphembero athu asafunikambo kupangiza kupereka takhuta kuna Mulungu, pontho kuti tisatsalakana anango.—Lerini 2 Akorinto 1:11; Afilipi 4:6.

Akhanyindira Mulungu Mbakhala Maso Mwauzimu

9. Kodi Eliya apanga ntumiki wace toera kucitanji, pontho ndi makhaliro api mawiri anafuna kudzadinga ife?

9 Eliya akhali na cinyindiro cakuti Yahova mbadabvumbisa madzi, mbwenye nee akhadziwa kuti mbadacita lini pyenepi. Kodi mprofeta acitanji mu ndzidzi ukhadikhira iye madzi? Onani pinalonga Bhibhlya: ‘Iye apanga ntumiki wace: Ndoko kayang’ane kukhundu ya bara.’ Natenepa, iye aenda kayang’ana buluka penepo mbalonga: ‘Nkhabeko nee cidzindikiro cibodzi.’ Eliya alonga pontho: ‘Ndoko kanomwe.’ (1 Ama. 18:43) Citsandzo ca Eliya cisatipfundzisa pinthu piwiri. Cakutoma, Eliya akhanyindira kakamwe Yahova. Caciwiri, iye apitiriza kukhala maso mwauzimu.

Ndzidzi onsene Eliya akhasaka pidzindikiro pyakuti mwakukhonda dembuka Yahova mbadabvumbisa madzi

10, 11. (a) Kodi Eliya apangiza tani cinyindiro ku pikiro ya Yahova? (b) Thangwi yanji tinakwanisa kukhalambo na cinyindiro cibodzi cene?

10 Nakuti Eliya akhanyindira pikiro ya Yahova, iye apitiriza kudikhira cidzindikiro cakuti mwakukhonda dembuka Yahova mbadabvumbisa madzi. Iye apanga ntumiki wace kuti aende padzulu pa phiri toera kuona cidzindikiro khala madzi anabvumba peno nkhabe. Pakubwerera, ntumiki abweresa mphangwa zakufewesa manungo: ‘Nkhabeko nee cidzindikiro cibodzi.’ Thambo ikhali yakucena. Kodi musakumbuka pikhadalonga Eliya kuna Akabu? Iye akhadamala kwene kupanga Mambo Akabu: ‘Ndiri kubva dzumbi ya madzi.’ Thangwi yanji Eliya alonga pyenepi mu ndzidzi wakuti nee kukhali cidzindikiro ca madzi?

11 Eliya akhadziwa pikiro ya Yahova. Ninga mprofeta na muimiriri wa Yahova, Eliya akhanyindira kuti Mulungu wace mbadakwanirisa Mafalace. Eliya akhanyindira kakamwe kwakuti pikakhala ninga akhabva madzi mbakabvumba. Panango tisakumbuka pinalonga Bhibhlya thangwi ya Mose: ‘Iye apitiriza kupirira ninga akuona Ule wakukhonda kuoneka.’ Kodi Mulungu ndi wandimomwene kwa imwe? Iye asatipasa pizinji pyakuti pisatiphedza kukhulupira iye na mapikiro ace.—Aheb. 11:1, 27.

12. Kodi Eliya apangiza tani kuti akhali maso mwauzimu, pontho atawira tani pidapangwa iye kuti ikhaoneka khole ing’ono?

12 Pontho, onani kuti Eliya apangiza tani kuti akhali maso mwauzimu. Iye apanga ntumiki wace, tayu kabodzi peno kawiri, mbwenye kanomwe! Panango ntumiki wace aneta kakamwe thangwi ya kuenda mwakubwereza-bwereza, mbwenye Eliya akhadikhira cidzindikiro mbakhonda kuneta. Pakumalisa, paulendo wacinomwe, ntumiki alonga: ‘Ikuoneka ku bara khole ing’ono ninga djanja ya munthu.’ Nyerezerani kuti mukuona ntumiki mbakafuthula nkono wace na kuphatisira djanjace toera kupima khole ing’ono ikhaoneka kukhundu ya Bara Ikulu. Panango ntumiki unoyu akhaona khole ineyi ing’ono ninga yakusowa basa. Mbwenye kwa Eliya, khole ineyi ikhali yakufunika kakamwe. Natenepa, Eliya apanga ntumiki wace toera kucita pinthu mwakucimbiza: ‘Ndoko ukapange Akabu asasanye ngolo yace mbatcitha pa phiri mwakucimbiza toera akhonde kubvumbwa!’—1 Ama. 18:44.

13, 14. (a) Kodi tinatowezera tani kukhala maso mwauzimu kwa Eliya? (b) Ndi mathangwi api ali na ife toera kucita pinthu mwakucimbiza?

13 Natenepa, Eliya asiya pontho citsandzo cakufunika kakamwe kwa ife. Ninga Eliya, ife tikukhala mu ndzidzi wakuti mwakukhonda dembuka, Mulungu anadzacita pinthu toera kukwanirisa cifuniro cace. Eliya adikhira kumala kwa cilala; atumiki a Mulungu lero asadikhira kumala kwa makhaliro ano akuipa a pinthu. (1 Jwau 2:17) Mpaka Yahova Mulungu kucita pinthu, ife tisafunika kupitiriza kukhala maso mwauzimu ninga pidacita Eliya. Mwana wa Mulungu, Yezu acenjeza atowereri ace: ‘Khalani maso, thangwi nee musadziwa ntsiku inafuna kubwera Mbuya wanu.’ (Mat. 24:42) Kodi Yezu akhafuna kulonga kuti atowereri ace nee mbadadziwa kuti akukhala mu ntsiku zakumalisa? Nkhabe, thangwi iye afokotoza kuti makhaliro mbadadzakhala tani mu ntsiku zakumalisa. Ife tonsene tisaona kukwanirisika kwa unyomonyomo wa ‘kumala kwa makhaliro a pinthu.’—Lerini Mateo 24:3-7.

Khole ibodzi ing’ono ikhali yakukwana toera kupasa Eliya cinyindiro cakuti Yahova akhali cifupi na kucita pinthu. Cidzindikiro ca ntsiku zakumalisa cisatipasa mathangwi adidi toera kucita pinthu mwakucimbiza

14 Pidzindikiro pyonsene pisatipasa mathangwi amphambvu na akunyindirika. Kodi pidzindikiro pyenepi ndi pyakukwana toera kutikulumiza kucita pinthu mwakucimbiza m’basa ya Yahova? Khole ibodzi basi ing’ono ikhali yakukwana toera kupasa cinyindiro Eliya cakuti Yahova mbadacita pinthu. Kodi mprofeta wakukhulupirika unoyu atsumbikika?

Yahova Abweresa Ufulu Na Nkhombo

15, 16. Ndi pinthu pipi pidacitika mwakucimbiza, pontho Eliya akhadikhira kuti Akabu mbadacitanji?

15 Bhibhlya isalonga: ‘Penepo pene kudzulu kwapswipa na makole na mphepo, pontho madzi atoma kubvumba. Akabu apakira n’ngolo mwace mbaenda ku Yezereeli.’ (1 Ama. 18:45) Pinthu pyacitika mwakucimbiza kakamwe. Mu ndzidzi wakuti ntumiki wa Eliya akhapereka mphangwa kuna Akabu, khole ing’ono yadzakula kakamwe mbiidzadza thambo yonsene. Mphepo ikulu yatoma kumenya. Pakumala pyaka pitatu na hafu, madzi abvumba n’dziko ya Israele. Mataka akuuma atoma kukhala na ntota. Mu ndzidzi ukhabvumba madzi nyandza ya Kisoni yadzala na mwakukhonda penula madzi anewa atsuka ciropa ca aprofeta a Bhaale adaphiwa. Aisraele akukhonda kubvera akhala na mwai wakusiya pyonsene pya ulambiri wa Bhaale mu dziko ineyi.

‘Madzi atoma kubvumba mwamphambvu’

16 Mwakukhonda penula, Eliya akhadikhira kuti iwo mbadabwerera kwa Yahova! Panango Eliya akhadzudzumika kuti Akabu mbadacitanji pakuona pyakucitika pyenepi pyakudzumatirisa. Kodi Akabu mbadatcinyuka na kusiya ulambiri wa Bhaale? Pyakucitika pya ntsiku ineyi pyampasa mathangwi adidi toera kutcinyuka. Mwandimomwene, nee tinakwanisa kudziwa pikhanyerezera Akabu pa ndzidzi unoyu. Cakucitika basi ene cisatipanga kuti mambo ‘apakira n’ngolo mwace mbaenda ku Yezereeli.’ Kodi ciripo cidapfundza iye? Kodi iye akhadatonga kucinja? Pidacitika patsogolo pace pisapangiza kuti nkhabe. Mbwenye ntsiku ikhadzati kumala kwa Akabu—nee kwa Eliya.

17, 18. (a) Kodi ninji pidacitikira Eliya mu nseu wakuenda ku Yezereeli? (b) Ndi cakudzumatirisa cipi cinagumana ife pa ulendo wa Eliya buluka ku Karmelo kuenda ku Yezereeli? (Onanimbo cidzindikiro capantsi.)

17 Mprofeta wa Yahova atoma kucita ulendo mbaenda na njira ibodzi ene ikhaenda na Akabu. Ulendo wace mbudakhala wakulapha, n’cidima, pontho madzi mbakabvumba. Mbwenye buluka penepo cinthu cacilendo cacitika.

18 ‘Djanja ya Yahova ikhali na Eliya, mbamanga nguwo zace ncunu mbathamanga mpaka kupitirira Akabu kuenda ku Yezereeli.’ (1 Ama. 18:46) Pyenepi pisapangiza kuti, ‘djanja ya Yahova’ ikhapasa mphambvu Eliya mwacirengo. Njira yakuenda ku Yezereeli ikhali ya makilometru 30, pontho Eliya akhadakalamba. * Nyerezerani mprofeta unoyu mbakaphata nguwo zace zakulapha mbazifunya pang’ono ncunu mwace toera akwanise kufamba mwadidi, pontho mbakathamanga mu nseu wakudzala madzi—kuthamanga mwakucimbiza kakamwe mpaka kupitirira ngolo yaumambo!

19. (a) Mphambvu zidapaswa Eliya na Mulungu zisatikumbusa maprofesiya api? (b) Mukhathamanga Eliya kuenda ku Yezereeli, ninji pikhadziwa iye?

19 Ikhali nkhombo ikulu kakamwe kwa Eliya! Pikhali pyakuwangisa kakamwe kwa Eliya thangwi yakupaswa mphambvu zakupambulika zakuti panango zikhapiringana za uphale wace. Pyenepi pisatikumbusa maprofesiya analonga pya ungumi wadidi na mphambvu kwa anthu akukhulupirika m’Paradhizu pa dziko yapantsi. (Lerini Izaiya 35:6; Luka 23:43) Mukhathamanga Eliya mu nseu, iye akhadziwa kuti akhali wakutawirika kwa Babace, Mulungu wandimomwene, Yahova!

20. Tisafunika kucitanji toera kutambira nkhombo za Yahova?

20 Yahova asafuna kakamwe kutipasa nkhombo. Nkhombo zace ndi za ntengo ukulu kakamwe, natenepa tendeni ticite pyonsene pinakwanisa ife toera kuzitambira. Ninga Eliya, tisafunika kukhala maso mwauzimu mbatidinga mwacidikhodikho pidzindikiro pinapangiza kuti Yahova mwakukhonda dembuka anadzacita pinthu mu ntsiku zino zakugopswa na zakumalisa. Ninga Eliya, tiri na mathangwi mazinji toera kunyindira mapikiro a Yahova, ‘Mulungu wa undimomwene.’—Masal. 31:5.

^ ndima 18 Pakumala pyenepi, Yahova mbadapasa Eliya basa yakupfundzisa Elizeu, wakuti adzadziwika ninga ‘nyakuthirira Eliya madzi akusamba manja.’ (2 Ama. 3:11) Elizeu akhali ninga ntumiki wa Eliya, pontho pisapangiza pakweca kuti akhaphedzera mamuna unoyu wakugwesera.