•  Nyen la aTémoin ti Jéhovah ayeke sara ti hinga wala mbeni fête ayeke na lege ni wala ayeke na lege ni ape?

•  So aTémoin ti Jéhovah ayeke sara ambeni fête ape, eskê aye ti tene so ala ye afami ti ala ape?

•  Eskê aTémoin ti Jéhovah ayeke ke na ambeni zo ti sara ambeni fête?

 Kozo ti tene aTémoin ti Jéhovah asoro ti sara mbeni fête wala pëpe, ala yeke gi ti hinga bango ndo ti Bible na ndö ni. Ambeni fête ague tâ nde na amama-ndia ti Bible. Tongana ayeke tongaso, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara fête ni ape. Tongana andu tënë ti ambeni fête, a yeke na Témoin oko oko ti mû desizion ti lo wani si lo “bata nzoni conscience na lê ti Nzapa nga na lê ti azo.”​—Kusala 24:16.

 Bâ ambeni question so aTémoin ti Jéhovah ayeke hunda terê ti ala na ni na temps so ala yeke mû desizion ti sara mbeni fête wala pëpe. a

•   Eskê fête ni ague nde na fango ye ti Bible?

   Mama-ndia ti Bible: “Jéhovah atene: ‘Tongaso ala sigi na popo ti azo ni, ala duti nde, ala zia ti ndu sioni ye.’”​—2 aCorinthien 6:15-17.

   Ti ke biani biani sioni ye na lege ti yingo, so ti tene, aye so ague nde na afango ye ti Bible, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so andu aye so:

   Afête so gunda ni aluti na ndö ti vorongo ambeni nzapa. Jésus atene: “A yeke gï Jéhovah Nzapa ti mo si mo doit ti voro lo, nga gï lo oko si mo doit ti sara na lo kusala so ayeke nzoni-kue.” (Matthieu 4:​10). Ti gue oko na atënë so, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe Noël, Pâques, wala fête ti 1^er mai, ndali ti so gunda ti afête ni so aluti na ndö ti vorongo ambeni nzapa, me pëpe na ndö ti vorongo Jéhovah. Na ndö ni, ala yeke sara pëpe afête so a fa na gbe ni ge:

  •  Kwanzaa. Tënë Kwanzaa ayeke mbeni tënë so “alondo na mbeni tënë ti Swahili matunda ya kwanza, so aye ti tene akozo lê ti keke. Gunda ti fête ni aluti na ndö ti amatanga ti akozo kongo lê ti kobe so a yeke sara ândö na Afrique.” (Encyclopedia of Black Studies). Atâa so ambeni zo apensé so Kwanzaa ayeke mbeni matanga so andu vorongo nzapa ape, mbeni mbeti (Encyclopedia of African Religion) ahaka ni na mbeni fête so a yeke sara na Afrique so na ngoi ni “a yeke mû akozo lê ti kobe na anzapa nga na akotara ti kiri merci na ala.” Mbeti ni akiri atene: “Atâa so Kwanzaa ayeke mbeni fête so alondo na Afrique nga na Amérique, gunda ti aye ni kue ayeke gï oko.”

  •  Fête ti mi-automne. A yeke mbeni “fête so a yeke sara ni ti mû nengo na nzapa-wali ti nze.” (Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary). Na ngoi ti fête ni, “awali ayeke kuku na gbe ti nzapa-wali ni.”​—Religions of the World​—A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices.

  •  Norouz (Nowruz). “Fête so alondo na vorongo nzapa ti Zoroastre, na yâ ti calendrier ti vorongo nzapa ni so lango ni so ayeke nzoni-kue. . . . Surtout na lango ti Norouz ni na midi, a yeke sara fête ti kiringo ti yingo ti midi, so a iri ni nga [Rapithwin], so na bango ni yingo ti hiver akanga Norouz ni na gbe ti sese na ngoi ti dê.”​—United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.

  •  Shab-e Yalda. Ti gue oko na mbeni mbeti (Sufism in the Secret History of Persia), a yeke sara fête so na mbeni lango so ndo aninga ti vuko ape na ngoi ti hiver na ayeke “gue oko na vorongo Mithra,” nzapa ti lumière. Ambeni zo atene nga so fête so ague oko na vorongo anzapa ti lâ ti azo ti Rome nga na ti Grec. b

  •  Thanksgiving. Tongana ti Kwanzaa, gunda ti fête so alondo na angbene fête ti kongo lê ti kobe so a yeke sara ni ti mû gonda na anzapa nde nde. Tongana ngoi ayeke hon, “angbene ngobo so amû ndo so alï na yâ ti vorongo ti aChrétien.”​—A Great and Godly Adventure​—The Pilgrims and the Myth of the First Thanksgiving.

   Afête so gunda ni aluti na ndö ti aye so ayeke avrai ye ape wala na ndö ti tënë ti chance. Bible atene so ala so ayeke “leke table ndali ti nzapa so ayeke mû chance na zo” ayeke “na popo ti azo so adö Jéhovah azia.” (Ésaïe 65:11). Ni la, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so a fa na gbe ni ge:

  •  Ivan Kupala. Mbeni mbeti (The A to Z of Belarus) atene: “Ambeni azo atene so na ngoi ti [Ivan Kupala], aye so angoro e ayeke tokua angangu ti magie, na azo so ayeke na courage nga na chance la apeut ti wara ngangu ni so.” A yeke mbeni fête so alondo na apaïen so a yeke sara ni na mbeni lango so ndo aninga ti vuko ape na ngoi ti ndowa. Ye oko, mbeni mbeti (Encyclopedia of Contemporary Russian Culture) atene so “na peko ti so apaïen aga aChrétien, a bungbi fête ti apaïen ni na fête ti [Saint-Jean wala fête so a sara ni ndali ti Jean Baptiste].”

  •  Fini ngu (ti aChinois wala ti aCoréen). Mbeni mbeti (Mooncakes and Hungry Ghosts​—Festivals of China) atene: “Ngoi ni so ayeke kota mingi na yâ ti ngu ni ahon atanga ni, ye so agbu bê ti asewa, akamarade nga na afami ayeke ti tene ala wara aye ti nzoni na yâ ti ngu ni, ti mû nengo na anzapa nga na ayingo. Nga, ala yeke hunda ti wara aye ti nzoni ndali ti ngu ti peko.” Legeoko nga, ti fini ngu ti aCoréen, “azo ayeke voro akotara, ala yeke sara ambeni ye ti tomba asioni yingo, ala yeke sûr ti wara aye ti nzoni na yâ ti fini ngu ni nga ala yeke gi ti hinga asigne ti ye so ayeke si ande [bango mbadi] na yâ ti fini ngu ni.”​—Encyclopedia of New Year’s Holidays Worldwide.

   Afête so gunda ni aluti na ndö ti atënë so a tene âme ayeke kui ape. Bible afa polele so âme ayeke kui (Ézéchiel 18:4). Ni la, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so a fa na gbe ni ge, so a soutenir tënë ti âme so ayeke kui ape:

  •  Lango ti akuâ. Ti gue oko na mbeni mbeti (New Catholic Encyclopedia), a yeke sara fête so “ti mû nengo na azo kue so akui. Ti londo na ngu 500 ti si na ngu 1500 tongaso, azo mingi apensé so na lango ni so a-âme kue so ayeke na purgatoire apeut ti sigi tongana mbeni kete wâ, azo ti likundu, acrapaud . . . nga ala yeke sigi ti gue na ndo ti azo so asara lani sioni na ala na ngoi so ala yeke na fini.”

  •  Fête ti Qingming (Qingming Jie) nga na fête ti atoro. A yeke sara afête use so ti gonda akotara. Mbeni mbeti (Celebrating Life Customs Around the World​—From Baby Showers to Funerals) atene so na temps ti Qingming Jie, “a yeke zö kobe, sämba nga na abillet ti nginza, tongaso si nzara ti kobe nga na ti ngu asara akuâ ni ape na ala manke nginza ape.” Mbeti ni atene nga so “na temps ti fête ti atoro ni, surtout na temps so nze asigi kota na bï, akuâ ni apeut ti duti na songo na azo so ayeke na fini na lango ni so ahon ti ambeni bï ni. A yeke kota ye ti sara ambeni ye ti dë bê ti akuâ ni nga ti gonda akotara.”

  •  Chuseok. Mbeni mbeti (The Korean Tradition of Religion, Society, and Ethics) atene so na temps ti fête ni “a yeke mû kobe nga na vin na a-âme ti akuâ ni.” Asandaga so “aluti na ndö ti tënë so a tene âme ayeke ngbâ na fini na peko ti kuâ ti zo.”

   Afête so ague oko na sarango yorö. Bible atene: “Zo ti bango mbadi, wala zo ti sarango magie, wala zo ti fango ye so ayeke si kekereke, wala zo ti yorö, wala zo ti kangango amba ti lo na yorö, wala zo so ague abâ zo ti sarango tënë na yingo ti akuâ, wala zo so ague abâ zo ti fango aye so ayeke si ande na zo, wala zo so ayeke hunda tënë na akuâ . . . lo yeke sioni mingi na lê ti Jéhovah.” (Deutéronome 18:10-12). A yeke nzoni e kpe aye kue so andu sarango yorö, so gingo nda ti aye na lege ti atongoro ayeke nga na popo ni, (so ayeke mbeni lege ti bango mbadi); aTémoin ti Jéhovah ayeke sara fête ti Halloween ape wala afête so a fa na gbe ni ge:

  •  Fini ngu ti aCinghalais nga na ti aTamoul. “Na temps ti fête ni so a yeke sara ambeni ye ti akotara, . . . tongana ti so azo ti gingo nda ti aye na lege ti atongoro atene, a yeke sara ambeni ye na angoi ni so ti ga na chance na azo.”​—Encyclopedia of Sri Lanka.

  •  Songkran. Fête ti kodro ti Asie so “alondo na tënë Sanskrit . . . so ndani aye ti tene ‘mouvement’ wala ‘changement.’ Nga, fête ni so afa hongo ti lâ na yâ ti Bélier, mbeni oko ti agroupe ti a-étoile so andu tënë ti Zodiaque.”​—Food, Feasts, and Faith​—An Encyclopedia of Food Culture in World Religions.

   Afête so ague oko na Ndia ti Moïse, so ahunzi na sandaga ti Jésus. Bible atene: “Ndia ahunzi na ndö ti Christ.” (aRomain 10:4). A-Chrétien angbâ ti wara aye ti nzoni na lege ti amama-ndia ti Ndia ti Moïse so a mû lani na azo ti Israël. Me, ala yeke sara pëpe afête so ague oko na Ndia ti Moïse, surtout ati so andu gango ti Messie so aChrétien apensé so lo ga lani awe. Bible atene: “Aye so kue ayeke gbe ti dê ti mbeni ye so ayeke ga ande, me tâ ye ni ayeke ti Christ.” (aColossien 2:17). Tongana ti so e bâ fade awe, afête so aluti na ndö ti angobo so ague nde na aye so Bible afa, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara ni ape. Bâ ambeni tapande ni:

  •  Hanoukka. A yeke sara fête so ti dabe na ngoi so aJuif akiri asara inauguration ti temple ti Jérusalem. Me, Bible atene so Jésus aga Kota prêtre ti mbeni “tente [wala temple] so maboko ti zo la asara ni pëpe, so ti tene a yeke ti ndö ti sese ge pëpe.” (aHébreu 9:11). Ti aChrétien, temple ti yingo so amû place ti vrai temple so ayeke na Jérusalem.

  •  Rosh ha-Shanah. A yeke kozo lango ti ngu ti gue oko na calendrier ti aJuif. Ândö, na ngoi ti fête ni so, a yeke mû ambeni sandaga na Nzapa (Nombre 29:1-6). Me, Jésus Christ, so ayeke Messie, ayeke “sara si a zia ti mû asandaga nga na asandaga so a mû na matabisi.” Na lê ti Nzapa, sarango aye ni so ayeke na sens ape.​—Daniel 9:​26, 27.

•   Eskê fête ni ayeke sara si azo ti bungbi ti Nzapa asara beoko?

   Mama-ndia ti Bible: “Nyen la si abungbi zo so amä na bê na zo so amä na bê pëpe? Nga mango terê wa la si ayeke na popo ti temple ti Nzapa na ayanda?”​—2 aCorinthien 6:15-17.

   A-Témoin ti Jéhovah ayeke gi ti duti na siriri na azo kue nga ala ne droit so zo oko oko ayeke na ni ti soro ye so lo mä na bê na ni. Ala yeke sara pëpe afête so a fa na gbe ni ge so asara si abungbi ti Nzapa asara beoko.

   Afête so amû nengo na azo ti bungbi ti nzapa wala so a-encouragé azo ti bungbi ti nzapa nde nde ti sara mbeni bungbi ndo oko. Na temps so Nzapa amû lani azo ti lo ti gue na mbeni kodro so azo ti ndo ni ayeke voro ambeni nzapa, lo tene na ala: “Mo te mbele na ala pëpe wala na anzapa ti ala pëpe. . . . Tongana mo voro anzapa ti ala, a yeke ga biani kûkû ndali ti mo.” (Exode 23:32, 33). Ni la, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so a fa na gbe ni ge.

  •  Loy Krathong. Na temps ti fête ti Thaï so, “azo ayeke sara adû ti sembe na akugbe, ala zia abougie wala dukane dä, nga ala zia adû ti sembe ni na lê ti ngu. Aye ni so ayeke hon na malchance yongoro. A yeke sara fête ni so ti dabe na Bouddha.”​—Encyclopedia of Buddhism.

  •  Kota lango ti changengo bê. Tongana ti so mbeni kota zo ti gouvernement atene na yâ ti mbeti-sango (The National) na Papouasie-Nouvelle-Guinée, azo so ayeke sara fête so “afa so ala bâ na nene ni mingi akota fango ye so aChrétien amä na bê na ni. Mbeti-sango ni afa so fête ni so ayeke “sara si afango ye ti aChrétien amû yâ ti kodro ni.”

  •  Vesak. “A yeke mbeni fête so ayeke kota mingi ndali ti aBouddhiste. A yeke sara ni ndali ti lango ti dungo Bouddha, kuâ ti lo, lungo lo wala juska na ngoi so lo si na Nirvana.”​—Holidays, Festivals, and Celebrations of the World Dictionary.

   Afête so gunda ni aluti na ndö ti atënë ti ngobo ti abungbi ti vorongo Nzapa so ayeke na yâ ti Bible ape. Jésus atene na akota zo ti bungbi ti nzapa, lo tene: “Ndali ti ngobo ti ala, ala sara si tënë ti Nzapa ayeke na ngangu mbeni pëpe.” Lo tene nga na ala so vorongo ti ala ni ayeke senge senge ndali ti so ala yeke fa “gï acommandement so alondo na azo.” (Matthieu 15:6, 9). Ndali ti so aTémoin ti Jéhovah abâ gbotongo mê ni so na nene ni mingi, ala yeke sara pëpe mingi ti afête so abungbi ti nzapa ayeke sara so a fa na gbe ni ge.

  •  Épiphanie (Timkat wala fête ti agbia). A yeke sara fête so ti dabe na vizite so azo ti gingo nda ti aye na lege ti atongoro asara lani na Jésus wala na batême ti Jésus. Fête ni so asara si “ambeni fête ti apaïen so a yeke sara ni na ngoi ti ndowa so ayeke mû gonda na anzapa ti bale nga na ti akota ngu aga ti aChrétien.” (The Christmas Encyclopedia). Timkat ayeke mbeni fête so “gunda ni alï ngangu na yâ ti ngobo ti azo.”​—Encyclopedia of Society and Culture in the Ancient World.

  •  Fête ti assomption ti vierge Marie. A yeke sara fête so ndali ti guengo ti mama ti Jésus na yayu na vrai terê ti lo. Mbeni mbeti (Religion and Society​—Encyclopedia of Fundamentalism) atene: “Akozo Chrétien asara ye ni so ape, nga a sara tënë ni na yâ ti Bible ape.”

  •  Fête ti immaculée conception. “A sara pëpe tënë ti immaculée conception [ti Marie] na yâ ti Bible . . . So a yeke fango ye ti a-eglize.”​—New Catholic Encyclopedia.

  •  Carême. Ti gue oko na mbeni mbeti (New Catholic Encyclopedia), a zia na sese tënë ti pénitence nga na ti jeûne “na yâ ti ngu 300 ti si na ngu 400,” ahon ngu 200 na peko ti so a hunzi lani ti sû Bible. Tongana andu tënë ti kozo lango ti carême ni, mbeni mbeti atene: “Sarango mburu ti wâ na devant ti li ti awamabe ni na mercredi des cendres aga mbeni ye so amû ndo kue na synode ti bénévent na 1091.”

  •  Mesqel (wala Maskal). Ti gue oko na mbeni mbeti (Encyclopedia of Society and Culture in the Medieval World), a yeke sara fête so na Éthiopie “ti hinga vrai croix (croix so Christ akui lani na ndö ni), na lege so azo ayeke tingo wâ, ala yeke dodo na ala yeke ngoro na terê ni”. Ye oko, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara kua na croix ape na yâ ti vorongo ti ala.

•   Eskê fête ni ayeke mû gonda na mbeni zo, mbeni bungbi wala mbeni symbol ti kodro?

   Mama-ndia ti Bible: “Bâ tënë so Jéhovah atene la: ‘Deba aga na li ti zo so azia bê ti lo na senge senge zo ti sese, zo so azia bê ti lo na ndö ti ngangu ti zo ti mitele, zo so bê ti lo ahon yongoro na Jéhovah.’”​—Jérémie 17:5.

   Atâa so aTémoin ti Jéhovah ane azo nga même ala yeke sambela ndali ti ala, ala yeke sara pëpe mara ti afête so a fa na gbe ni ge:

   Fête so amû gonda na mbeni kota zo wala na mbeni zo so azo ane lo mingi. Bible atene “Ndali ti nzoni ti ala wani, ala zia ti zia bê ti ala na ndö ti senge zo so lo yeke gï tongana pupu so ayeke sigi na dû ti hôn ti lo. Lo yeke nyen si a pensé na lo?” (Ésaïe 2:22). Ni la, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe fête ti dungo ti mbeni gbia wala ti mbeni gbia-wali.

   Afête so amû nengo na drapeau ti mbeni kodro. A-Témoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe fête ti anniversaire ti drapeau ti mbeni kodro. Ngbanga ti nyen? A yeke ngbanga ti so, Bible atene: “Ala kpe ayanda.” (1 Jean 5:21). Ambeni zo laso abâ drapeau pëpe tongana mbeni yanda wala mbeni ye ti vorongo ni. Me, Carlton Hayes, so ayeke mbeni historien, atene: “Tënë ti drapeau ayeke mbeni ye so aluti na ndö ti tënë ti mabe nga ayeke mbeni ye so tënë ti vorongo aluti na ndö ni mingi.”

   Afête so a yâa na nduzu mbeni saint. Nyen la apassé lani na temps so mbeni zo so akpe mbeto ti Nzapa akuku na gbe ti bazengele Pierre? Bible atene: “Pierre amû lo na nduzu, lo tene: ‘Londo, mbi kue mbi yeke gï zo senge.’” (Kusala 10:25, 26). Teti so Pierre wala ambeni bazengele ayeda ape ti tene a voro ala na mbeni lege so ayeke nde mingi, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so a yâa na nduzu mbeni saint, bâ ambeni fête ni:

  •  Toussaint. A yeke “mbeni fête so a mû nengo na asaint kue . . . A hinga nzoni pëpe gunda ti fête so.”​—New Catholic Encyclopedia.

  •  Fête ti Notre-Dame ti Guadalupe. A yeke sara fête so ti mû nengo na “patron ti saint ti Mexique,” so ambeni zo apensé so ayeke Marie, mama ti Jésus. A tene so Marie ni asigi lani na devant ti mbeni zo ti fango yaka na lege ti miracle na ngu 1531.​—The Greenwood Encyclopedia of Latino Literature.

  •  Fête ti ziango iri. Tongana ti so mbeni mbeti (Celebrating Life Customs Around the World​—From Baby Showers to Funerals) atene: “Fête ti ziango iri ayeke mbeni fête so a yeke zia iri ti mbeni saint na ndö ti mbeni molenge na ngoi ti batême ti lo wala na ngoi ti confirmation ti lo.” Mbeti ni akiri atene so “a yeke mbeni lango so ayeke kota mingi na yâ ti bungbi ti nzapa.”

   Afête so a sara ni ndali ti campagne ti azo ti poroso wala ndali ti mouvement ti nzoni duti ti azo. Bible atene so “a yeke nzoni ti kpe na Jéhovah ti bata terê ahon ti zia bê na ndö ti azo.” (Psaume 118:8, 9). A-Témoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe Journée de la femme wala Journée de la jeunesse ndali ti so ala ye ti fa so ala sara confiance na Nzapa so lo la lo yeke leke akpale ti dunia so, me azo pëpe. Ndali ti même raison so, ala yeke sara pëpe fête ti Jour de l’Émancipation wala afête so akpa ni. Ahon ti tene ala sara tongaso, ala sara confiance na Royaume ti Nzapa so ayeke leke ande akpale so andu tënë ti mara nga na tënë ti kangbi.​—aRomain 2:11; 8:21.

•   Eskê fête ni ayâa na nduzu tënë ti mbeni kodro wala ti mbeni mara so ayeke kota ahon ambeni?

   Mama-ndia ti Bible: “Nzapa ayeke sara kangbi na popo ti azo pëpe, me na yâ ti amara kue, zo so akpe mbeto ti lo na asara ye so ayeke mbilimbili, lo yeke nzere na lê ti Nzapa.”​—Kusala 10:34, 35.

   Atâa so aTémoin ti Jéhovah aye kodro ti ala mingi, ala yeke sara pëpe afête so ayâa na nduzu tënë ti mbeni kodro wala ti mbeni mara ahon ambeni. Bâ ambeni molongo ni.

   Afête so a yeke sara ni ti mû gonda na aturugu. Ahon ti tene Jésus a-encouragé azo ti sara bira, lo tene na adisciple ti lo: “Ala ngbâ ti ndoye awato ti ala na ti sambela ndali ti azo so asara ye ti ngangu na ala.” (Matthieu 5:44). Ni la, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so amû gonda na aturugu, andu nga afête so ayeke na gbe ni ge:

  •  Journée de l’Anzac. “Anzac ayeke mbeni tënë so aye ti tene corps d’armée australien et néo-zélandais (New Zealand Army Corps).” Nga, “Anzac aga yeke yeke mbeni lango ti dango bê ndali ti azo so akui na yâ ti bira.”​—Historical Dictionary of Australia.

  •  Armistice (wala lango ti dango bê). Fête so amû nengo na “angbene turugu nga na azo so akui na yâ ti abira so a sara ni ndali ti kodro ti ala.”​—Encyclopædia Britannica.

   Afête so a sara ni ndali ti mbaï ti mbeni mara wala ndali ti indépendance ti mbeni kodro. Na ndö ti adisciple ti lo, Jésus atene: “Ala yeke ti dunia so pëpe legeoko tongana ti so mbi yeke ti dunia so pëpe.” (Jean 17:16). Atâa so anzere na aTémoin ti Jéhovah ti hinga ye na ndö ti mbaï ti mbeni mara, ala yeke sara pëpe mara ti afête so a fa na gbe ni ge:

  •  Lango ti anniversaire ti Australie. Ti gue oko na mbeni mbeti (Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life), a yeke sara fête so ti dabe “na ngu 1788, na temps so aturugu so ayeke Anglais alu drapeau ti ala na asara si Australie aga mbeni fini colonie.”

  •  Guy Fawkes Day (Jour de Guy Fawkes). A yeke “mbeni fête nationale so a sara ni ti dabe na mbeni attentat so araté so a sara ni contre gbia Jacques I ti Angleterre nga na amembre ti gouvernement ti lo, so Guy Fawkes nga na ambeni catholique a-organisé ni na ngu 1605.”​—A Dictionary of English Folklore.

  •  Lango ti indépendance. Na yâ ti mingi ti akodro, a yeke lango so azo ayeke sara fête ti indépendance ti kodro ti ala.”​—Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary.

•   Eskê fête ni aluti na ndö ti sarango ye ti kirikiri wala lango-sioni?

   Mama-ndia ti Bible: “Ngoi so ahon alingbi na ala awe ti sara ye so amara aye, ngoi so lani ala yeke sara sioni ye sân kamene, ala yeke tambela na lege ti asioni nzara ti terê, nyongo sämba ahon ndö ni, apumba ti kirikiri, nyongo sämba butuma nga avorongo yanda, ye so ndia ake.”​—1 Pierre 4:3.

   Ti gue oko na mama-ndia ti Bible so, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe afête so na temps ni azo ayeke anyon sämba ahon ndö ni nga ala yeke sara ye kirikiri. Anzere na ala ti tene ala na akamarade ti ala aduti ndo oko, nga ala peut ti soro ti nyon sämba alingbi na ni. Ala yeke sara kue ti sara ye alingbi na wango ti Bible so: “Wala ala yeke te ye, wala ala yeke nyon ye wala ala yeke sara mbeni ye nde, ala sara ye kue ndali ti gloire ti Nzapa.”​—1 aCorinthien 10:31.

   Tongaso, aTémoin ti Jéhovah ayeke sara pëpe acarnaval wala afête so a-encouragé azo ti sara ye so Bible ake. Ye so andu nga fête ti aJuif so a iri ni Purim. Atâa so a sara fête so aninga ndali ti zingo aJuif na popo ti ngu 500 ti si na ngu 400 K.N.E, laso, fête ni so “ague oko na fête so aJuif ayeke sara ndali ti mardi gras wala carnaval,” tongana ti so mbeti (Essential Judaism) ni atene na ni. Mingi ti azo so ayeke sara ni, “a yeke yü mbeni bongo (so mingi ni akoli ayü ni ti tene ala kpa awali), ala yeke sara ye kirikiri, ala nyon sämba ahon ndö ni nga ala yeke sara gbâ ti abruit.”

 Ên-ën. Bible afa na e ti ye azo nga ti ne afami ti e kue, atâa bungbi ti Nzapa ti ala ayeke so wa (1 Pierre 3:​1, 2, 7). Ti vrai ni, tongana mbeni Témoin ti Jéhovah asara ambeni fête encore ape, bê ti ambeni fami ti lo apeut ti son wala ala peut même ti tene so lo buba iri ti sewa ni. Ni la, mingi ti aTémoin ti Jéhovah ayeke mû li ni ti fa na afami ti ala so ala ye ala, nga ti fa na ala na kode ndani so ala mû adesizion so nga ala yeke sara vizite na asewa ti ala ni na ambeni ngoi nde.

 Ên-ën. Ala bâ so ayeke na zo oko oko ti mû desizion ti lo wani (Josué 24:15). A-Témoin ti Jéhovah ‘ane mara ti azo nde nde kue,’ atâa bungbi ti Nzapa ti zo ni ayeke so wa.​—1 Pierre 2:​17.