Skip to content

Skip to table of contents

Ikujana Mbono ‘Zisisidwe Mulinguwe’

Ikujana Mbono ‘Zisisidwe Mulinguwe’

Ikujana Mbono ‘Zisisidwe Mulinguwe’

“Mulinguwe muzisisidwe imbono zyoonse zyamaanu azyaluzibo.”—KOL. 2:3.

1, 2. (a) Ino nzyintu nzi nzyobakajana mumwaka wa 1922, alimwi ino bakazitola kuli? (b) Ino Jwi lya Leza litutamba kuti tucite nzi?

KANJI-KANJI, ikujana mbono zisisidwe alaakuba makani mapati. Mucikozyanyo, mumwaka wa 1922, Howard Carter muna Britain syaazibwene mukuvwukkula zyintu zyakaindi, wakajana zyintu zikkomanisya naakamana kuyandaula kwamyaka minji mubusena bukatazya kapati. Wakajana cuumbwe ca Farao Tutankhamen, calo icakajisi zyintu ziyandisi zitandila kuzyuulu zyosanwe.

2 Akaambo kakuti zyintu eezyi nzyaakajana Carter zyakali zibotu kapati, bakaziyobola mumaanda muyobwedwa akweebelelwa zyintu zyakaindi pele zimwi zyakabikkwa mumaanda aabantu. Zilakonzya kutugwasya kuzyiba cakali kucitika kaindi, pele tazikonzyi kutugwasya mubuumi bwesu. Kulubazu lumwi, Leza ulatutamba kwiinda mu Jwi lyakwe Ibbaibbele kuti tuyandaule mbono zikonzya kutugwasya mubuumi. Bantu boonse balatambwa, alimwi bayoojana lubono lwiinda ali loolo ndubajana.—Amubale Tusimpi 2:1-6.

3. Ino mbuti mbozitugwasya imbono Jehova nzyaambila bakombi bakwe kuti bayandaule?

3 Amubone mboziyandika mbono nzyaambila bakombi bakwe Jehova kuti bayandaule. Akati kazyeezi kuli “kuyoowa Jehova,” kwalo kukonzya kutukwabilila aano mazuba aakatazya. (Int. 19:9) Kujana “luzibo lwa-Leza” kulakonzya kutupa kuba acoolwe cakuba balongwe a Mupatikampatila. Alimwi kuba abusongo, luzyibo akumvwisya makani aa Leza kulakonzya kutugwasya kuliyumya mumapenzi aatucitikila abuzuba. (Tus. 9:10, 11) Ino mbuti mbotukonzya kuzijana mbono eezyi?

Kujana Mbono Zyakumuuya

4. Ino mbuti mbotukonzya kujana lubono ndwatusyomezya Leza?

4 Mukwiindana abasyaazibwene mukuvwukkula zyintu zyakaindi abaabo baziyandaula mumasena aambi, swebo tulikuzyi nkotukonzya kujana mbono zyakumuuya. Ijwi lya Leza, mbuli maapu iitondezya nkotukonzya kujana lubono, lilatutondezya nkotukonzya kujana lubono ndwatusyomezya Leza. Kaamba Kristo, mwaapostolo Paulo wakalemba kuti: “Mulinguwe muzisisidwe imbono zyoonse zyamaanu azyaluzibo.” (Kol. 2:3) Notubala majwi aaya, tulakonzya kubuzya kuti: ‘Ino nkaambo nzi ncotweelede kuziyandaula mbono eezyi? Ino mbuti ‘mbozisisidwe’ muli Kristo? Alimwi ino mbuti mbotukonzya kuzijana?’ Kutegwa tujane bwiinguzi, atwaalange-lange majwi aaya ngaakaamba mwaapostolo.

5. Ino nkaambo nzi Paulo ncaakalembela kujatikizya mbono zyakumuuya?

5 Majwi aaya Paulo wakaalembela Banakristonyina baku Kolose. Wakabaambila kuti wakali kupengela mbabo kutegwa “myoyo yabo isimizigwe, babe alukamantano lwakuyandana.” (Amubale Ba-Kolose 2:1, 2.) Ino nkaambo nzi Paulo ncaakali kulibilika? Wakali kuyeeya kuti ambweni bakwesu baku Kolose bakayungwa abakwesu bamwi akati kabo ibakali kutobela busyaabusongo bwanyika bwaba Giliki akuti ambweni bakali kukulwaizya muzeezo wakutalika kutobela Mulawo wa Musa alimwi. Wakabacenjezya kuti: “Amucenjele kuti kutabi naba muntu omwe uumuyunga kukusongwaala-songwaala akukwaamba makani aatawo aazwa kutunsiyansiya twabantu, aazwa kuzilenge zitaanzi zyaansi, aatazwi kuli-Kristo pe.”—Kol. 2:8.

6. Ino nkaambo nzi ncotweelede kulubikkila maano lulayo lwa Paulo?

6 Amazuba aano, tulakonzya kuyungwa a Saatani anyika eeyi mbyaabi. Busyaabusongo bwanyika, kubikkilizya amuzeezo wakuti bantu balakonzya kukkomana nokuba kuti tabakombi, anjiisyo yakuti zyintu zyakaba kwiinda mukusanduka zilabajatikizya bantu mbobapona, mbobayeeya ambaakani nzyobabikka mubuumi. Bukombi bwakubeja mbobuli kumpela mukusekelela mazuba aakulyookezya manji aadumide. Bunji bwamapulogilamu aacipekupeku, mavidiyo, inyimbo, Intaneti alimwi azyakulikondelezya zimwi izyanyika zipa kulombozya zisusi zyanyama. Eezyi zyintu zilakonzya kunyonganya bana abapati. Ikuzumanana kweebelela akubala zyintu eezyi kulakonzya kupa kuti tuleke kutobela busolozi bwa Jehova, akuleka kubulangila buumi butamani. (Amubale 1 Timoteo 6:17-19.) Aboobo, tweelede kulumvwisya akulubikkila maano lulayo lwa Paulo ndwakali kulembela bana Kolose kutegwa tutacegwi mutukole twa Saatani.

7. Ino nzyintu nzi zyobilo Paulo nzyaakaamba izyakali kukonzya kubagwasya bana Kolose?

7 Notubala majwi aa Paulo ngakalembela bana Kolose, tujana kuti naakamana kwaamba ncaakali kulibilika, wakaamba zyintu zyobilo zyakali kukonzya kubayumya-yumya akubakulwaizya kuti kabayandana. Kusaanguna wakaamba “kuba alulamo luzwa kukumvwisya makani.” Bakeelede kuba masimpe kuti Magwalo baamvwa kabotu kutegwa lusyomo lwabo kaluyeeme akasimpe. (Heb. 11:1) Mpoonya wakaamba kuti “bazibisye makani aasisidwe aa-Leza.” Tiibakeelede kugolela buyo akuzyiba njiisyo zyantalisyo, pele bakeelede kuyaambele mukumvwisya makani aa Leza. (Heb. 5:13, 14) Aaya akali malailile mabotu kubana Kolose alimwi akulindiswe alabeleka. Aboobo, ino mbuti mbotukonzya kuba masimpe kuti Magwalo twaamvwa kabotu alimwi akuyaambele mukumvwisya makani aa Leza? Paulo wakaamba ncotuyandika kucita mukaambo kapati nkaakaamba kujatikizya Jesu Kristo naakati: “Mulinguwe muzisisidwe imbono zyoonse zyamaanu azyaluzibo.”

Imbono “Zisisidwe” Muli Kristo

8. Amupandulule ncaamba majwi aakuti muli Kristo “muzisisidwe.”

8 Ikwaamba kuti mbono zyoonse zyamaano azyaluzyibo “zisisidwe” muli Kristo tacaambi kuti tazikonzyi kujanwa. Muciindi caboobo, caamba kuti kutegwa tuzijane mbono eezyi tweelede kubeleka canguzu akubikkila maano kuli Jesu Kristo. Eeci cileendelana ancaakaamba Jesu kujatikizya nguwe mwini kuti: “Ndime nzila, ndime bwini, ndime buumi. Takukwe uuza kuli-Taata, pele mulindime.” (Joh. 14:6) Inzya, ikutegwa tumuzyibe Leza, tuyandika kugwasyigwa akusololelwa a Jesu.

9. Ino milimo nzi njajisi Jesu?

9 Kunze lyakuba “nzila,” Jesu wakaamba kuti ‘ngobwini abuumi.’ Eeci caamba kuti tali buyo nzila iisololela kuli Bausyi. Jesu ujisi milimo aimbi iiyandika kapati yalo iitugwasya kumvwisya kasimpe kamu Bbaibbele alimwi akupa kuti tukajane buumi butamani. Masimpe, muli Jesu mozisisidwe mbono zyakumuuya iziyandika kapati, izyeelede kujanwa abasikwiiya Bbaibbele babikkila maano. Atulange-lange mbono zimwi zikonzya kutugwasya kuba abuumi butamani alimwi akuba acilongwe a Leza.

10. Ino ncinzi ncotukonzya kwiiya kujatikizya Jesu mulugwalo lwa Ba-Kolose 1:19 a 2:9?

10 “Muli-Kristo mubukede bu-Leza boonse buzulide camubili.” (Kol. 1:19; 2:9) Akaambo kakuti wakali a Bausyi kujulu kwaciindi cilamfwu kapati, Jesu ulimuzyi kabotu Leza alimwi ulaazyi makanze aakwe. Mumulimo wakwe woonse waanyika, Jesu wakabayiisya bantu zyintu nzyaakayiisyigwa a Bausyi alimwi wakali kucita zyintu kweelena ambobakamuyiisya. Eeci ncicakamupa kwaamba kuti: “Oyo uwandibona, wamubona awalo Taata.” (Joh. 14:9) Busongo boonse aluzyibo lwa Leza zilisisidwe, naa kuti zili muli Kristo, nkokuti taakwe nzila iimbi njotukonzya kwiiya kujatikizya Jehova kunze buyo lyakwiiya zyintu zijatikizya Jesu.

11. Ino nkuswaangana kuli buti kuliko akati ka Jesu abusinsimi bwamu Bbaibbele?

11 “Bumboni bwa-Jesu ngumuuya wabusinsimi.” (Ciy. 19:10) Majwi aaya atondezya kuti Jesu nguupa kuti businsimi bunji bwamu Bbaibbele buzuzikizyigwe. Kuzwa kubusinsimi bwa Jehova bwakusaanguna, ibulembedwe ku Matalikilo 3:15, kusikila kuzilengaano izili mubbuku lya Ciyubunuzyo, businsimi bwamu Bbaibbele tulakonzya kubumvwisya buyo ikuti twaubikkila maano mulimo wa Jesu mu Bwami bwabu Mesiya. Aaka nkakaambo ncocibakatazya kumvwa businsimi ibuli mu Magwalo aa Chihebrayo bantu ibatasyomi kuti Jesu ngo Mesiya iwakasyomezyegwa. Alimwi eeci cilatondezya ikaambo aabo ibataasyomi Magwalo aa Chihebrayo aajisi businsimi bwaamba Mesiya ncobayeeya kuti Jesu wakali muntu buyo ulaampuwo. Kumuzyiba Jesu kupa kuti bantu ba Leza babumvwisye businsimi bwamu Bbaibbele ibutanazuzikizyigwa.—2 Kor. 1:20.

12, 13. (a) Ino mbuti Jesu mbwali “mumuni wenyika”? (b) Akaambo kakuti bakaangununwa kuzwa mumudima wabukombi, ino Banakristo beelede kucita nzi?

12 “Ndime mumuni wenyika.” (Amubale Johane 8:12; 9:5.) Kakucili myaka minji Jesu katanazyalwa anyika, musinsimi Isaya wakasinsima kuti: “Bantu ibakeenda mumudima babona mumuni mupati. Abo ibakakede munyika yalufu iisia mbi bapasukilwa mumuni.” (Is. 9:2) Mwaapostolo Matayo wakapandulula kuti Jesu wakabuzuzikizya businsimi oobu naakatalika mulimo wakwe wakukambauka. Jesu wakati: “Amweempwe, nkaambo Bwami bwakujulu buli afwiifwi.” (Mt. 4:16, 17) Mulimo wa Jesu wakapa mumuni kubantu akubaangununa kuzwa kunjiisyo zyabukombi bwakubeja. Jesu wakati: “Ndeza ansi ndi mumuni, kuti umwi umwi uundisyoma atakali mumudima.”—Joh. 1:3-5; 12:46.

13 Nokwakainda myaka minji, mwaapostolo Paulo wakaambila Banakristonyina kuti: “Kuciindi cakamana mwakalyoofwede, pele sunu muligwemukididwe mu-Mwami. Amweende mbuli bana balugwemuko.” (Ef. 5:8) Akaambo kakuti bakaangununwa kuzwa kumudima wabukombi, Banakristo beelede kweenda kabali bana bamumuni. Eeci cileendelana ancaakaamba Jesu kuli basikwiiya bakwe mu Mulumbe wakwe waa Cilundu naakati: “Mumuni wanu umunike kunembo lyabantu, kuti babone milimo yanu mibotu, balemeke Usowanu uuli kujulu.” (Mt. 5:16) Sena mulazikkomanina mbono zyakumuuya eezyi nzyomwajana muli Jesu cakuti mulakonzya kwaambila bamwi akuzibelesya mubukkale bwanu bwa Bunakristo?

14, 15. (a) Ino mbuti mbelele alimwi abanyama bambi mbobakali kubelesyegwa mubukombi kaindi? (b) Ino nkaambo nzi Jesu mumulimo wakwe kali “Mwanaambelele wa Leza” ncali lubono lwiinda mbono zyoonse?

14 Jesu “Mwanaambelele wa-Leza.” (Joh. 1:29, 36) Mu Bbaibbele, imbelele zyakali kubelesyegwa kapati kuti bantu balekelelwe zibi alimwi amukupaila kuli Leza. Mucikozyanyo, Abrahamu naakatondezya kuti wakali kuyanda kutuula mwanaakwe Izaka, wakaambilwa kuti atamujayi Izaka, mpoonya wakapegwa mugutu kuti atuule. (Matl. 22:12, 13) Ciindi bana Israyeli nobakanununwa kuzwa mu Egepita, mbelele alimwi zyakabelesyegwa, aciindi eeci zyakali cibeela ca “pasika wa-Jehova.” (Kul. 12:1-13) Kunze lyaboobo, mu Mulawo wa Musa ibantu bakeelede kutuula banyama baindene-indene kubikkilizya ambelele ampongo.—Kul. 29:38-42; Lev. 5:6, 7.

15 Kunyina cituuzyo cili coonse cicitwa abantu cikonzya kunununa bantu kucibi akulufwu. (Heb. 10:1-4) Pele Jesu ngu “Mwanaambelele wa-Leza, uugwisya cibi cenyika.” Kaambo aaka kalikke nkakapa kuti Jesu abe lubono lwiinda mbono zyoonse. Aboobo, tweelede kuba aciindi cakwiiya makani aajatikizya cinunuzyo alimwi akuba alusyomo mububambe oobu bubotu. Kwiinda mukucita boobu, tulaba abulangizi bwakuba azilongezyo zibotu kapati—“[iba]katanga kaniini” balatambula bulemu alulemeko antoomwe a Kristo kujulu, mpoonya “[iba]mbelele zimwi” bayooba abuumi butamani mu Paradaiso anyika.—Lk. 12:32; Joh. 6:40, 47; 10:16.

16, 17. Ino nkaambo nzi ncokuyandika kuuzyiba mulimo ngwajisi Jesu kali “musolozi uulomya lusyomo lwesu”?

16 Jesu “musolozi uulomya lusyomo lwesu.” (Amubale Ba-Hebrayo 12:1, 2.) Mubbuku lya Ba-Hebrayo caandaano 11, tubala majwi ngaakaamba Paulo aajatikizya lusyomo, ancolwaamba lusyomo alimwi amulongo wabaalumi abamakaintu ibakajisi lusyomo, mbuli Nowa, Abrahamu, Sara a Rahabu. Kayeeya twaambo toonse ootu, Paulo wakakulwaizya Banakristonyina kuti “[baduname] kuli-Jesu musolozi uulomya lusyomo lwesu.” Ino nkaambo nzi Paulo ncaakaamba kuti beelede kudunama kuli Jesu?

17 Nokuba kuti baalumi abamakaintu aaba ibaambwa mubbuku lya Ba-Hebrayo caandaano 11 bakalijisi lusyomo muzisyomezyo zya Leza, tiibakatuzyiba twaambo toonse kujatikizya Leza mbwaakali kuyoozuzikizya cisyomezyo cakwe kwiinda muli Mesiya alimwi amu Bwami. Alimwi nobaba baabo Jehova mbaakabelesya kulemba businsimi bujatikizya Mesiya tiibakali kuzimvwisya zyintu nzyobakalemba. (1 Pet. 1:10-12) Pele mazuba aano twabona kuzuzikizyigwa kwabusinsimi bwaamba Jesu alimwi eeci capa kuti lusyomo lwesu luyume. Nkakaambo kaako ncotwaambila kuti Jesu “musolozi uulomya lusyomo lwesu.” Aboobo cilayandika kapati kuumvwisya akuuzyiba mulimo ngwajisi Jesu.

Amuzumanane Kayandaula

18, 19. (a) Amwaambe mbono zimwi zyakumuuya izisisidwe muli Kristo. (b) Ino nkaambo nzi ncotweelede kuzumanana kulanga kuli Jesu kutegwa tujane mbono zyakumuuya?

18 Twalanga-langa buyo milimo misyoonto njajisi Jesu mumakanze aa Leza aajatikizya kufwutulwa kwabantu. Kucili azimbi mbono zisisidwe muli Kristo. Ikuti naa twazijana mbono eezyi tulakonzya kugwasyigwa alimwi akukkomana. Mucikozyanyo, mwaapostolo Petro wakaamba Jesu kuti “Mwami wabuumi” alimwi akuti “[ni]ntanda” yakubucedo. (Inc. 3:15; 5:31; 2 Pet. 1:19) Alimwi Bbaibbele lyaamba kuti Jesu ngu “Ameni.” (Ciy. 3:14) Sena muliizyi ncoyaamba alimwi amboiyandika milimo eeyi yoonse? Jesu wakati: “Amuyandaule, mulajana.”—Mt. 7:7.

19 Kunze lya Jesu, kunyina muntu uumbi uukonzya kutugwasya kuba abuumi butamani. Mulinguwe momuli mbono zyakumuuya zikonzya kujanwa abantu boonse baziyandaula. Ikuti naa mwajana mbono ‘zisisidwe mulinguwe,’ mulakonzya kukkomana akulongezyegwa.

Sena Muciyeeyede?

• Ino Banakristo bakulwaizyigwa kuti bayandaule mbono zili buti?

• Ino nkaambo nzi malailile aa Paulo kubana Kolose ncaayandika akulindiswe mazuba aano?

• Amwaambe akuzipandulula mbono zimwi zyakumuuya “zisisidwe” muli Kristo.

[Mibuzyo yaciiyo]

[Zifwanikiso izili apeeji 5]

Bbaibbele lili mbuli maapu iitondezya kusisidwe mbono lyalo litusololela kumbono “zisisidwe” muli Kristo