TANIDIĞINIZ biri bilinçsizce yere düşüyor. Vücudu kasılıyor, başı, kolları ve bacakları şiddetli şekilde titremeye başlıyor. Bu kişinin sara hastası olduğunu biliyorsanız, bir uzman gelene kadar ona gereken yardımı sağlayabilirsiniz. Şimdi bu hastalık hakkındaki bazı gerçekleri inceleyelim.

Sara nedir? Epilepsi olarak da bilinen sara, bir beyin hastalığıdır; nöbet denen kısa krizlere yol açar. Bu nöbetler genellikle beş dakikadan az sürer. Makalenin girişinde anlatılan durum, büyük sara nöbetinde yaşanabileceklere bir örnektir.

Nöbetlere yol açan nedir? Araştırmacılar beyin hücrelerindeki elektriksel hareketin normal olmayan bir şekilde artması sonucu bu nöbetlerin yaşandığına inanıyor. Ancak bunun nedeni hâlâ bilinmiyor.

Birinin büyük sara nöbeti geçirdiğini görürsem ne yapmalıyım? Bir ansiklopedi şöyle diyor: “Yanındakiler, hastanın hayati bir tehlike yaşamayacağı bir pozisyonda durmasını ve rahat nefes almasını sağlamanın dışında ona müdahale etmemeli ve kriz geçene kadar beklemelidir.” Türk Epilepsi İle Savaş Derneği’nin web sitesinde de şu bilgiler yer alıyor: “Nöbet beş dakikadan daha uzun süredir devam ediyorsa, ikinci nöbet ilk nöbet bittikten çok kısa bir süre sonra başlıyorsa ya da kasılmalar bittikten sonra kişinin bilinci açılmıyorsa ambulans çağırın.”

Nöbet geçiren bir hastaya nasıl yardım edebilirim? Başının altına yumuşak bir şey koyun ve yakınındaki kesici nesneleri uzaklaştırın. Şiddetli titremeleri durduğunda, şemada görüldüğü gibi hastayı yan çevirin.

Hasta kendine geldikten sonra ne yapmalıyım? Öncelikle her şeyin yolunda olduğu konusunda onu rahatlatın. Sonra dik durması için ona yardım edin ve dinlenebileceği bir yere götürün. Pek çok insan, nöbetin ardından kendini uykulu ve şaşkın hisseder, bazıları ise kısa sürede kendine gelip nöbetten önce yaptığı işe devam eder.

Nöbet geçiren tüm hastalar kasılma ya da titreme yaşar mı? Her hasta bunu yaşamaz. Bazıları yere düşmeden de anlık bir bilinç kaybı yaşayabilir. Buna küçük sara nöbeti (ya da ani dalmalar) denir. Bu nöbetlerin etkisi genellikle uzun sürmez. Ancak sara hastası bazı insanlar birkaç dakikaya varan, uzun süreli küçük sara nöbetleri yaşar. Böyle durumlarda hasta odada dolaşabilir, kıyafetlerini çekiştirebilir ya da tuhaf davranışlarda bulunabilir.  Nöbet geçtikten sonra da kendini sersemlemiş hisseder.

Sara hastası olmak nasıl bir duygudur? Pek çok sara hastası, bir sonraki nöbeti nerede ve ne zaman yaşayacağı konusunda endişe ve korku duyar. Bu durumun yarattığı utanç nedeniyle kalabalık ortamlardan uzak durmayı tercih ederler.

Sara hastası olan birine nasıl destek olabilirim? Hissettiği duyguları paylaşması için onu teşvik edin. İyi bir dinleyici olun. Nöbet geçirdiği sırada ne yapmanızı istediğini öğrenin. Sara hastası olan birçok kişi araba kullanmadığı için belki arabanızla onu bir yerlere götürmeyi ya da bazı işlerini yapmayı teklif edebilirsiniz.

Nöbetler önlenebilir mi ya da sayısı azaltılabilir mi? Stres ve uykusuzluk gibi etkenler nöbetin gerçekleşme olasılığını artırır. Bu yüzden uzmanlar sara hastalarına stresi azaltmak için yeterince dinlenmelerini ve düzenli egzersiz yapmalarını tavsiye ediyor. Bazı durumlarda ilaçların da krizlerin önlenmesinde etkili olduğu görülmüştür.