İçeriğe geç

İçindekiler kısmına geç

DEA/G. Dagli Orti/De Agostini via Getty Images

Huldrych Zwingli’nin Hakikat Arayışı

Huldrych Zwingli’nin Hakikat Arayışı

 Günümüzde dindar birçok kişi, inançlarının Kutsal Kitap hakikatlerine dayalı olup olmadığını araştırabiliyor. Ama 16. yüzyılın başlarında bu söz konusu değildi. Neden? Çünkü birçok kişinin kendi dilinde Kutsal Kitaba ulaşma imkânı yoktu. Sonuç olarak çok az kilise üyesi Kutsal Kitabın sözleriyle, kilise öğretilerini karşılaştırabiliyordu. Din adamları ise pek yardımcı olmuyordu. History of the Christian Church kitabı bu konu hakkında şöyle diyor: “İsviçre’deki Kilise yozlaşmıştı. Din adamları bilgisizdi, ahlaksızlık yapıyordu ve batıl inançları vardı.”

 Bu dönemde Huldrych Zwingli, Kutsal Kitaptaki hakikati araştırmaya başladı. O ne buldu? Öğrendiklerini başkalarıyla nasıl paylaştı? Onun hayatından ve inandıklarından ne öğrenebiliriz?

Zwingli Araştırmalarına Başlıyor

 Zwingli 20’li yaşlarının başında Katolik papazı olmayı kafasına koymuştu. O dönemdeki papaz olmak isteyen diğer kişiler gibi onun da Kutsal Kitabın kendisi yerine felsefe, kilise gelenekleri ve “Kilise Babaları’nın” araştırmaları üzerine çalışmalar yapması gerekiyordu.

 Zwingli Kutsal Kitaptaki hakikati keşfetmeye nasıl başladı? İsviçre’nin Basel şehrinde üniversitede okurken, kilisenin endüljans a sistemini kınayan Thomas Wyttenbach’tan ders aldı. Bir biyografi yazarına göre “Zwingli, Wyttenbach’tan Mesih’in günahlarımız için yalnızca bir kez öldüğünü öğrendi” (1. Petrus 3:18). Zwingli İsa’nın fidyesinin bağışlanmamızın tek yolu olduğunu anladığında, kilise liderlerinin para karşılığında günahları bağışlayabileceği öğretisini reddetti (Elçiler 8:20). Yine de eğitimine devam etti ve 22 yaşında Katolik papazı oldu.

 Zwingli 20’li yaşlarında Yeni Ahit’i orijinal dilinde anlamak için kendi kendine Yunanca öğrendi. Aynı zamanda Erasmus’un çalışmalarını inceledi ve Kutsal Kitabın öğrettiği gibi İsa’nın, Tanrı’yla insanlar arasındaki tek aracı olduğunu öğrendi (1. Timoteos 2:5). Bunun sonucunda Zwingli Tanrı’ya yaklaşma konusunda azizlerin rolü hakkındaki Katolik öğretisinden şüphe duymaya başladı.

 30’lu yaşlarında Zwingli hakikat arayışını yoğunlaştırdı. Ancak bu sırada İtalya’nın hâkimiyeti için Avrupa’da yapılan bir dizi savaşta ordu papazı olarak görev aldı. 1515’teki Marignano savaşında Katoliklerin, binlerce Katoliği katlettiğine tanık oldu. Birkaç yıl sonra Zwingli, Yunanca Kutsal Yazıların çoğunu elle çoğalttı ve hatta ezberledi. 1519’da artık İsviçre’deki siyasi gücün merkezi olan Zürih’te yaşıyordu. Oradayken, kilisenin Kutsal Kitaba dayanmayan her türlü öğretiyi kaldırması gerektiğine inanmaya başladı. Peki başkalarının da böyle düşünmesine nasıl yardım edebilirdi?

”Daha Önce Böyle Bir Vaaz Hiç Duymamıştık”

 Zwingli insanların Kutsal Kitaptaki hakikati duyduklarında, dini yalanları reddetmek isteyeceklerine inanıyordu. Zürih’in önde gelen Grossmünster Kilisesine papaz olarak seçildiğinde vaazına cesur bir tarzla başladı: Artık papazların yüzyıllardır ezberden okuduğu Latince kitabı (lectionary) b kullanmayacaktı. Bunun yerine İncil kayıtlarını doğrudan Kutsal Kitaptan bölüm bölüm, başından sonuna kadar anlatacaktı. Ayetleri açıklamak için Kilise Babaları’ndan alıntı yapmak yerine Kutsal Yazıları kullandı. Zor kısımları, daha basit olan kısımları kullanarak açıkladı (2. Timoteos 3:16).

Sergio Azenha/Alamy Stock Photo

Grossmünster Kilisesi, Zürih

 Zwingli vaaz verirken Kutsal Kitabın uygulanabilirliğini de vurguladı. Kutsal Kitaptaki ahlak standartlarını öğretti ve İsa’nın annesi Meryem’e tapınmaya, azizlere dua etmeye, endüljans satışına, yani cezaların para karşılığında bağışlanmasına ve din adamlarının ahlaksızlığına karşı vaazlar verdi. Peki insanların tepkisi ne oldu? İlk vaazından sonra bazıları şöyle dedi: “Daha önce böyle bir vaaz hiç duymamıştık.” Bir tarihçi Zwingli’yi dinleyen Katolikler hakkında şunları yazdı: “Papazların aptallıklarından ve ahlaksız yaşam tarzlarından tiksindikleri için kiliseyi terk edenler şimdi geri döndüler.”

 1522’de din adamları, Zürih’teki politikacıları, kilise uygulamalarına karşı olan öğretileri durdurmaları için zorladı. Bunun sonucunda Zwingli kiliseye aykırı düşüncelerinden dolayı suçlandı. İnandıklarından taviz vermediği için Katolik papazlığından istifa etti.

Zwingli Ne Yaptı?

 Zwingli artık papaz değildi, ama yine de aktif bir şekilde görüşlerini başkalarına anlatmaya devam etti. Vaazlarından dolayı insanlar arasında popüler olmuştu ve bu da Zürih’teki politikacılar arasında etkili olmasına yol açtı. Politik etkisi sayesinde Zürih’te dini reformlar olması için baskı yaptı. Mesela 1523’te Kutsal Yazılara dayanmayan her türlü dini öğretinin yasaklanması için adli otoriteleri ikna etti. 1524’te onları putperestliğin yasa dışı olduğuna ikna etti. Yerel yöneticiler oradaki vaizlerin iş birliği ve halkın rızasıyla sunakların, putların, ikonların ve kutsal emanetlerin ortadan kaldırılmasına önderlik etti. Zwingli—God’s Armed Prophet adlı kitapta şöyle yazıyor: “Vikinglerin dini yerleri yağmalaması dışında, Batı Kilisesi hiçbir zaman böylesine kasıtlı bir yıkıma uğramamıştır.” O, 1525 yılında kiliselerin hastanelere dönüştürülmesi ve keşişlerle rahibelerin evlenmesine izin verilmesi için yetkilileri ikna etmişti. Ayrıca Komünyon Ayini yerine Kutsal Kitaptaki gibi basit bir kutlama yapılmasını teklif etti (1. Korintoslular 11:23-25). Tarihçiler, Zwingli’nin çabalarının Zürih’in din adamlarıyla siyasetçilerini bir araya getirdiğini ve yaptığı reformlarla Protestan inancı için zemin hazırladığını söylemektedir.

Zürih İncili’nin 1536 baskısı, Yehova’nın Şahitlerinin Dünya Merkez Bürosu Warwick, New York

 Zwingli’nin en anlamlı çalışması Kutsal Kitabın tercümesiydi. 1520’li yıllarda bir grup bilim insanının Kutsal Kitabı basit bir yöntemle tercüme etmesine öncülük etti. Her ayeti orijinal İbranice ve Yunancadan ve aralarında Yunanca Septuagint ve Latince Vulgata’nın da bulunduğu saygın çevirilerden okurlardı. Ardından ayetlerin anlamları üzerinde tartışıyor ve bulduklarını yazıyorlardı. Tanrı’nın Sözünü açıkladılar ve tercüme ettiler, sonuç olarak 1531’de Zürih İncili’nin tek ciltlik baskısı yayınlandı.

 Zwingli samimi olabilirdi, fakat aynı zamanda hoşgörüsüz ve agresif biriydi. Örneğin 1525 yılında bebeklerin vaftiz olması gerektiğine karşı çıkan Anabaptistler’in mahkemesine katıldı. Mahkemenin bebek vaftizini reddetmeye devam eden birinin ölüm cezasını onaylamasına karşı çıkmadı. Ayrıca politikacıları, reformu yaymak için askeri güç kullanmaya çağırdı. Yine de İsviçre’deki birkaç koyu Katolik bölge onun reformlarına direndi. Bu iç savaşa yol açtı. Zwingli, Zürih’te askerlere savaş alanına kadar eşlik ederken 47 yaşında öldürüldü.

Zwingli’nin Çalışmalarının Etkisi

 Huldrych Zwingli, etkili Protestan reformcular Martin Luther ve Jean Calvin kadar meşhur olmasa da şüphesiz tarihte bazı şeyleri değiştirdi. O, Katolik Kilisesinin öğretilerini Luther’in yaptığından daha açık şekilde reddetti ve onun çabaları Calvin’in fikirlerinin kabul edilmesini kolaylaştırdı. Bundan dolayı Reformun Üçüncü Adamı olarak adlandırıldı.

 Zwingli’nin çalışmalarının etkisi hem olumlu hem olumsuz oldu. Görüşlerini yaymak için savaş ve politikaya iyice dahil oldu. Bunu yaparak, siyasete katılmayı reddeden ve öğrencilerine düşmanlarını öldürmeyi değil, sevmeyi öğreten İsa Mesih’in örneğini takip etmeyi başaramadı (Matta 5:43, 44; Yuhanna 6:14, 15).

 Ancak Zwingli öğrendiklerini paylaşmaya kararlı, gayretli bir Kutsal Kitap tetkikçisi olarak hatırlanıyor. O birçok Kutsal Kitap hakikati keşfetti ve başkalarının da bunu yapmasına yardım etti.

a Endüljans, kilise liderleri tarafından çıkarılan, insanların öldükten sonra Araf’ta çekecekleri cezayı sözde azaltacak hatta ortadan kaldıracak sistemdir.

b Bir lectionary yıl boyunca okunan, önceden seçilmiş Kutsal Kitap ayetlerini içeren bir kitaptır.