TIKO ra Kyrgyzstan ri rhendzeriwe hi tintshava letikulu leti tshamaka ti funengetiwe hi gamboko. Tiko leri ri kumeka eAsia Xikarhi naswona matiko lawa ri akelaneke na wona i Kazakhstan, Uzbekistan, Tajikistan na Chayina. Ndhawu leyi nga riki na tintshava etikweni leri i yitsongo swinene. Nchumu lowu dumeke ngopfu etikweni leri i nhlonhlorhi ya Ntshava ya Tian Shan, leyi leheke 7 439 wa timitara. Misinya a yi talanga ngopfu etikweni leri, kutani swa hlamarisa leswi ku kumekaka misinya leyi timilelaka ya timongo.

Vanhu va tiko leri va tiveka hi malwandla ni xichavo. Nakambe loko vanhu lavatsongo va vulavula ni vanhu lavakulu va tirhisa xiga xo tanihi lexi nge n’wina, leswaku va kombisa xichavo naswona loko munhu lonkulu a khandziya eka xo famba xa mani na mani lavatsongo va suka va yima leswaku a ta tshama, ni le tafuleni lavakulu va nyikiwa switulu swo hlawuleka.

Hi ntolovelo endyangwini ku va ni vana vanharhu kumbe ku tlula. Hakanyingi n’wana lontsongo wa jaha a nga  humi muti hambiloko se a tekile, nakambe hi yena loyi a khathalelaka vatswari loko se va dyuharile.

Ku sukela loko va ha ri vatsongo, vahwanyana va dyondzisiwa mitirho ya le kaya leswaku va ta kota ku khathalela mindyangu ya vona loko se va tekiwile. Loko va fika emalembeni ya vuntshwa va va se va kota ku endla mitirho hinkwayo ya le kaya. Hakanyingi, wansati loko a tekiwa vatswari vakwe va n’wi nyika tinyiko. Tinyiko ta kona ti nga ha katsa, swilo swo hambanahambana swo andlalela mubedo, swiabalo swa mixakaxaka ni mete leyi rhungiweke hi mavoko. Muteki u lovola hi mali kumbe hi swifuwo.

Loko ku ri ni nkhuvo kumbe nkosi, ku dlayiwa nyimpfu kumbe hanci. Ya tsemeleriwa yi va maqatha naswona munhu a nga teki qatha rin’wana ni rin’wana leri a ri lavaka. Swiya hi malembe kumbe hi xiyimo xa vapfhumba, ha un’we u nyikiwa qatha rakwe hi ku ya hi xiyimo xakwe; xichavo hi xona xi endlaka leswaku endlelo leri ri famba kahle. Swakudya leswi rhandziwaka swinene etikweni leri i beshbarmak naswona swidyiwa hi mavoko.