Genda ha biroho

Omwoyo Nikyo Kiki?

Omwoyo Nikyo Kiki?

Eky’okugarukamu Kuruga omu Baibuli

 Omu Baibuli, ekigambo “omwoyo” kihindurwa kuruga omu kigambo eky’Oruheburaniya neʹphesh n’eky’Oruyonaani psy·kheʹ. Omu Ruheburaniya ekigambo kinu nikimanyisa “akyahangirwe ekirukwikya,” kandi ekigambo eky’Oruyonaani nikimanyisa “ekintu ekyomeezi rundi obwomeezi.” * Nahabweki, omwoyo nikyo ekyahangirwe kyona nk’oku kiri, hatali ekintu ekiri munda ekisigara kyomiire hanyuma y’okufa kw’omubiri. Wetegereze omulingo Baibuli eyoleka ngu omwoyo gw’omuntu nuwe omuntu nk’oku ali;

Adamu atahabwe omwoyo baitu akafooka “omuntu omwomeezi”

  •   Yahwe Ruhanga obu yahangire omusaija ow’okubanza Adamu, Baibuli egamba ngu “omuntu yafooka obwomezi obwomiire.” (Okubanza 2:7) Adamu atahabwe omwoyo ​baitu akafooka obwomeezi obwomiire rundi omuntu.

  •   Baibuli egamba ngu omwoyo nugusobora kukora, kwegomba eby’okulya, kulya, kworobera ebiragiro n’okukwata ha mutumbi. (Ebyabalevi 5:2; 7:20; 23:30; Ekyebiragiro 12:20; Abarumi 13:1) Ebintu binu omuntu nuwe asobola kubyejumbiramu.

Omwoyo Gufa?

 Ego, omwoyo gufa. Ebyahandiikirwe bingi muno omu Baibuli byoleka ngu omwoyo. Bimu hali byo mbinu:

  •   “Obwomezi oburukusisa nubwo bulifa.”​—Ezekyeri 18:4, 20.

  •   Omu Isaleri eya kara, omuntu wena ayakoraga ekibi eky’amaani ‘yaihwaga’ omu kitebe. (Okuruga 12:15, 19; Ebyabalevi 7:20, 21, 27; 19: 8. Omuntu ogu ‘yaitwaga.’​—Okuruga 31:14.

  •   Enkarra zimu eza Baibuli zikozesa ebigambo omwoyo ogufiire kumanyisa “omutumbi.” (Ebyabalevi 21:11, Okubara 6:6) N’obukiraaba ngu empindura eza Baibuli nyingi zikozesa ebigambo “omutumbi” rundi omufu omu nkarra ezi, Oruheburaniya orwa kara rukozesa ekigambo neʹphesh, rundi “omwoyo.”

“Omwoyo” nikisobora kumanyisa “obwomeezi”

 Baibuli nayo ekozesa ekigambo “omwoyo” kumanyisa “obwomeezi.” Ekyokurorraho, Yobu 33:22 ekozesa ekigambo eky’Oruheburaniya “omwoyo” (neʹphesh) kumanyisa “obwomeezi.” Ekindi, Baibuli eyoleka ngu omwoyo, rundi obwomeezi, nibusobora kutekwa omu kabi rundi kubufeerwa.​—Okuruga 4:19; Ekyabacwi 9:17; Abafiripi 2:30.

 Kukozesebwa kw’ekigambo “omwoyo” omu mulingo gunu kitukonyera kwetegereza enkarra nambere omwoyo gurukubazibwaho ‘nk’ogurukugenda.’ (Okubanza 35:18) Ebigambo binu byoleka ngu obwomeezi bw’omuntu buba nibuhwaho. Empindura ezimu obuziba nizibazaaho ekiri omu Okubanza 35:18 zigamba ngu “yaikya ogw’okumalirra.”​—Good News Translation; New Jerusalem Bible.

Endugirro y’Enyikiriza ey’Erugukagamba ngu Omwoyo Tigufa

 Ediini ez’Ekikristaayo ziikiriza ngu omwoyo tigufa, enyegesa enu tesigikirra ha Baibuli baitu n’esigikirra ha nyegesa ez’ebisuba eza Buyonaani eya kara. Ekitabu Encyclopædia Britannica kigamba ngu: “Kusigikirra ha mulingo Baibuli ekozesa ekigambo omwoyo, eyoleka ngu kiine akakwate n’okwikya kandi teyahukaniza omwoyo n’omubiri. Entekereza ez’Ekikristaayo ezirukugamba ngu omwoyo n’omubiri bintu bibiri ebirukwahukana zikaruga omu Bayonaani aba kara.”

 Ruhanga tarukugonza kuteraniza enyegesa ze n’enyegesa z’abantu ezitahikire, nk’enyegesa erukugamba ngu omwoyo tigufa. Baibuli etutererra eti: “Mwerinde rundi hataba arukubanyaga omu bifirosofo nebyebisuba ebitarumu, okukuratira ebirukwegesebwa abantu.”​—Abakolosai 2:8.

^ kac. 1 Rora The New Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, orupapura 659, na the Lexicon in Veteris Testamenti Libros, orupapura 627. Empindura nyingi eza Baibuli zikozesa ebigambo neʹphesh na psy·kheʹ omu miringo erukwahukana kusigikirra ha kirukubazibwaho obu nizikozesa ebigambo nka “omwoyo,” “obwomeezi,” “omuntu,” “ekyahangirwe,” rundi “omubiri.”