NE SASALE atu a Elia i tafa o te Vanu o te Iolitana. Ko oti ne faimalaga atu tou tagata i te fia o vaiaso, kae fanatu ki matu mai te Mauga o Olepa. I te ‵toe fokiatuga ki Isalaelu, ne lavea ne ia a ‵fuliga i tena fenua. A ikuga o te ‵tau la ko kamata o ‵galo atu. Ko oti ne kamata o ‵to malie a te vaiua o te ‵tau mafanafana, kae ko ‵nofo atu a te kau fai fatoaga i olotou fatoaga o fakamalū olotou laukele. Kāti ne maua eiloa ne te pelofeta a te lagonaga filemu i tena loto ke lavea atu me ko kamata o ola ‵lei te laukele, kae ko te mea telā ne alofa malosi a ia ki ei ko tino. Ne ma‵saki malosi latou i te feitu faka-te-agaga. Koi tumau eiloa a fakamalaiaga o te tapuakiga ki a Paala i va o latou, kae ne uke ‵ki eiloa a galuega ne ‵tau o fai ne Elia. *

I tafa o te fa‵kai o Apelu Meola, ne lavea ne Elia se matugā fatoaga lasi eiloa ko kamata o ga‵lue ki ei. E luasefulufa a pulumakau i taki lua, kae e 12 a ‵pea kolā e fakamalū fakatasi te laukele. A te tino telā e fakatele atu ne ia ‵toe ‵pea fakaoti ko te tino telā e ‵sala ki ei a Elia. Ko Elisaia, te tagata telā ne filifili aka ne Ieova ke sui ne ia a Elia. Ne mafaufau a Elia i se taimi e tasi me ko ia fua tokotasi e alofa fakamaoni ki te Atua, tela la, e seai se fakalotolotolua me ne manako malosi eiloa a ia ke fetaui mo te tagata tenei.—1 Tupu 18:22; 19:14-19.

E mata, ne faka‵lave a Elia i te tukuatuga o ana nisi tiute, ana tauliaga, io me ke sui a ia i se aso e tasi? E se iloa ne tatou; io me e se mafai o fai atu me ne maua ne ia a vaegā mafaufauga penā. I tafa i ei, a ia “se tagata e isi ne ana lagonaga e penei eiloa mo tatou.” (Iakopo 5:17) Faitalia me se a te tulaga, e fai mai te tala i te Tusi Tapu: “Ne ui aka te gatu ‵loa o Elia, fakapei atu ei ne ia ki a Elisaia.” (1 Tupu 19:19) A te gatu ‵loa tāua o Elia—kāti ne faite mai i pakili o mamoe io me ko kouti—ne pei e pelā me se gatu ‵loa kae fakaasi mai i ei tena fakasopoga fakapito ne Ieova. A te ‵pei atu ki luga i tuauma o Elisaia, se faifaiga telā e uke ‵ki a mea e mafai o fakauiga ki ei. Ne fakalogo mo te loto fiafia a Elia ki te fakatonuga a Ieova ke ‵tofi aka Elisaia ke sui a ia. Ne talitonu katoatoa a Elia ki tena Atua kae ne fakalogo ki a ia.

Ne loto fiafia se tamataene o fesoasoani atu ki te pelofeta matua. Ne seki ‵tau o sui ne Elisaia a Elia i konā eiloa. I lō te fai penā, kāti mō se ono tausaga, ne loto maulalo eiloa a ia ke oloolo fakatasi lāua mo te pelofeta matua kae fesoasoani atu ki a ia, telā ne lauiloa fakamuli a ia e pelā me ko te “tokolua ki a Elia.” (2 Tupu 3:11) Ko tafaga la te fakamafanafana loto ke maua ne Elia se tino fesoasoani kae fai mea mafai penā! Ne fai fakavave eiloa a tāgata e tokolua konei mo fai ne taugasoa. E mautinoa eiloa me ne fesoasoani atu te fakatau fakamalosi o lāua ke kufaki faitalia te lauiloa o faifaiga sē fakamaoni i luga i te fenua. Kae maise eiloa te amio masei o te tupu, ko Aapo, ne momea aka eiloa mai te masei o na masei atu.

Kai fepaki aka eiloa koe mo faifaiga sē fakamaoni? E fe‵paki te tokoukega o tatou mo mea penā i te lalolagi sē fakamaoni tenei. A te mauaga o se taugasoa telā e alofa ki te Atua e mafai o fesoasoani atu ke kufaki koe. E mafai foki o uke au mea e tauloto mai te fakatuanaki o Elia i te fakafesagai atu ki faifaiga sē fakamaoni.

Ne ga‵lue malosi a Elia mo Elisaia ke fakamalosi atu ki tino i te feitu faka-te-agaga. E mautinoa eiloa me  ne fai ne lāua te takitakiga i te fakamasaniga o nisi pelofeta, kolā kāti ne fakatoka ke aofia i vaegā akoga kese‵kese. Kae fakamuli loa, ne maua ne Elia se tōfiga fou mai i a Ieova: “Fano ki a Aapo, te tupu o Samalia.” (1 Tupu 21:18) Ne a mea ne fai ne Aapo?

Ko oti eiloa ne fai a te tupu mo fai se aposetate, te ‵toe tupu masei eiloa i tupu katoa o Isalaelu ke oko mai ki te taimi tenā. Ne avaga a ia ki a Iesepela, kae fai foki ne ia ke salalau te tapuakiga ki a Paala i te fenua, fakatasi mo te aofia o te tupu i ei. (1 Tupu 16:31-33) Ne aofia i te tapuakiga ki a Paala a te fanafanau, faifaiga finalalolagi, mo te ofoatuga o tamaliki e pelā me ne taulaga. E se gata i ei, ne fatoa sē fakalogo a Aapo ki se fakatonuga mai i a Ieova ke fakasala a te Tupu amio masei o Sulia ko Ben-hadad. E mautinoa eiloa me i te ‵teke atu o Aapo ne aofia eiloa i ei a te fakamoemoega ke uke atu ana tupe e maua mai i ei. (1 Tupu, mataupu e 20) Nei la, a te kaimanako, te fia maumea, mo te fakasaua o Aapo mo Iesepela ne gasolo aka eiloa o masei atu.

E isi se palesi o Aapo i Samalia—kae se matugā fale lasi eiloa! Ne isi foki sena palesi i Ieseleelu, kāti e ‵tusa mo te 23 maila te ‵mao (37 kilomita). I tafa o te lua o fale tenei e tu i ei se fatoaga vine. Ne manako Aapo ki te tamā vaega o te laukele o te tagata e igoa ki a Napota. Ne ‵kami mai ne Aapo a ia kae fakatonu atu ke tuku atu ne tupe io me ke sui lā fatoaga vine. Kae ne fai atu a Napota: “A te togāvine tenei se togāvine eiloa mai oku tupuga. E se mafai ne au o avatu ki a koe!” (1 Tupu 21:3) E mata, ne fai tonu a Napota? E se iloa ne ia o fakaeteete? Ne mafau‵fau eiloa penā a tino e tokouke. A te ‵tonuga loa, ne fakalogo a ia ki te Tulafono a Ieova, telā ne seki talia se tino Isalaelu ke ‵togi atu ne ia se lauleke telā ne togi mai ne olotou kāiga. (Levitiko 25:23-28) Ne seki manako lele eiloa a Napota ke soli ne ia te Tulafono a te Atua. A iase tagata fakatuanaki kae loto malosi, me ne iloa ‵lei ne ia a te fakamataku ke ‵teke atu ki a Aapo.

E tonu, ne seki mafaufau lele eiloa a Aapo ki te Tulafono a Ieova. Ne fanatu a ia ki te fale, “mo te fanoanoa kae kaitaua” me ne seki maua ne ia te mea ne manako a ia ki ei. E fai‵tau tatou penei ki te tala: “Ne takato a ia i tena moega, o fakasaga ki te ‵pui, kae e se kai eiloa.” (1 Tupu 21:4) I te taimi ne lavea ei ne Iesepela tena avaga e pelā me se tamaliki mata fanoanoa, ne fai fakavave ne ia se aofaga ke maua ne ia se mea telā ne manako a ia ki ei—kae penā foki loa mo tena aofaga ke tamate se kāiga amiotonu.

Se mea faigata ke fai‵tau ki ana aofaga e aunoa mo te ōfo o tatou i ana amioga ma‵sei. Ne iloa ne te Tupu ko Iesepela me ne manakogina i te Tulafono a te Atua a molimau e tokolua ko te mea ke fakasala ei se tino. (Teutelonome 19:15) Tela la, ne tusi atu ne ia a tusi i te igoa o Aapo, kae fakatonu atu ki tāgata ma‵luga o Ieseleelu ke ‵sala mai ne tāgata e tokolua ke fai mo fai ne molimau ‵pelo e uiga ki a Napota—me ne pati masei a ia kae e ‵tau o fakasala ki te mate. Ne taunu eiloa tena aofaga tenā. Ne molimau ‵pelo a “te tokolua ma‵sei” o ‵losi atu ki a Napota, kae ne peipei ei a ia ki fatu ke mate. Ne seki gata atu fua i konā—ne tamate foki ne ia a tama tagata a Napota! * (1 Tupu 21:5-14;  Levitiko 24:16; 2 Tupu 9:26) Ne talia eiloa ne Aapo tena avaga ke fai so se mea e manako a ia ki ei kae tamate atu a tino ‵lei konā, mai te fakaseaogaga ne ia tena tulaga fakaaloalo e pelā me ko te ulu o te kāiga.

Mafaufau ki lagonaga o Elia i te taimi ne fakaasi atu ne Ieova a mea ne fai ne te tupu mo te tupu fafine. E mafai eiloa o fakaloto vāivāi ke lavea atu me e sili atu te iku manuia o tino amio ma‵sei i lō tino ‵lei. (Salamo 73:3-5, 12, 13) I aso nei, e lavea sāle ne tatou a faifaiga sē fakamaoni matagā—i nisi taimi ko tino ma‵luga kolā e fai mai me e sui ne latou te Atua. Kae e mafai o maua ne tatou a te fakamafanafanaga i te tala tenei. E fakamasaua mai i konei te Tusi Tapu me e seai se mea e ‵funa mai i a Ieova. E lavea ne ia a mea katoa. (Epelu 4:13) Kae ne a mea e fai ne ia ki faifaiga ma‵sei kolā e lavea ne ia?

Ne uga atu ne Ieova a Elia ki a Aapo. Ne fai ‵tonu atu te Atua: “Ka maua atu ne koe i te togavine a Napota.” (1 Tupu 21:18) I te taimi ne fai atu ei a Iesepela ki a Aapo me ko fai nei ma ia te togavine, ne tu aka tou tagata kae fanatu ki tena kope fou. Ne seki mafaufau lele eiloa tou tagata me e kilokilo mai a Ieova. Mafaufau la ki ana lagonaga i te taimi ne sasale atu ei i loto i te togavine, kae ‵fonu tena ulu i ana mafaufauga e uiga ki te fatoaga gali e mafai o fai ne ia i te koga tenei. Kae sae fakapulele atu a Elia! Ne ‵fuli eiloa a lagonaga filemu o Aapo, ki te kaitaua mo te takalialia, i te taimi ne fai atu ei ne ia a pati konei: “Toku fili, e a, ko maua ne koe a au?”—1 Tupu 21:20.

E lavea atu eiloa a te valea i auala e lua i pati a Aapo. Muamua la, i ana pati “Ko maua ne koe a au” ki a Elia, ne fakaasi atu ne Aapo me ko ‵kivi eiloa a ia i te feitu faka-te-agaga. Ne “maua” ne Ieova a tou tagata. Ko oti ne lavea ne ia te fakaaogaga ‵se ne Aapo a te meaalofa ko te saolotoga kae fiafia ki fuataga o aofaga ma‵sei a Iesepela. Ne lavea ne te Atua te loto o Aapo, telā ne fakatāua malosi ne ia a kope faka-te-foitino i lō te alofa fakamagalo, fakamaoni, io me ko te atafai. A te lua, i ana pati ki a Elia, “Toku fili”! Ne fakaasi mai ne Aapo tena takalialia ki se tagata telā ne fai mo taugasoa o Ieova te Atua kae ne mafai o fesoasoani atu ki a Aapo ke ‵fuli mai i tena auala fakamataku.

E mafai o tauloto ne tatou a akoakoga tāua mai i te valea o Aapo. E ‵tau o masaua ne tatou me e lavea ne Ieova te Atua a mea katoa. E pelā me se Tamana alofa, e iloa ne ia māfai ko ‵seke atu tatou mai i te auala tonu, kae e loto fiafia a ia ke lavea ne ia me ko ‵fuli ‵tou auala. Ke fesoasoani mai, e masani o fakaaoga ne ia ana taugasoa—tino fakamaoni e pelā mo Elia, ke fakaoko atu  te Muna a te Atua ki olotou taina i te lalolagi. Ko oko eiloa i te masei māfai e ‵kilo atu tatou ki taugasoa o te Atua e pelā me ko ‵tou fili!—Salamo 141:5.

Mafaufau ki te tali a Elia ki a Aapo: “Ao, ko maua ne au.” Ne maua atu ne ia a Aapo e pelā me—se tino kaisoa, se tino tatino, kae se tino ‵teke foki ki a Ieova te Atua. Ko oko eiloa i te loto malosi o tou tagata ke tu atu i mua o te tagata masei tenā! Ne fanatu a Elia o fakaoko atu te fakasalaga a te Atua ki a Aapo. Ne lavea ne Ieova te ata kātoa—ko salalau atu a amioga ma‵sei mai te kāiga o Aapo kae ko pokotia i ei a tino. Tela la, ne fai atu a Elia ki a Aapo me ko oti ne fakaiku aka ne te Atua ke fakaseai katoatoa atu a te kāiga tupu kātoa. E ‵tau o fakasala a Iesepela.—1 Tupu 21:20-26.

Ne seki fai atu ne Elia mo te fakalotolotolua me e mafai eiloa o ‵sao atu a tino mo olotou amioga ma‵sei kae se fakamaoni. E faigofie faeloa ke fai atu penā i te lalolagi i aso nei. E fakamasaua mai te tala i te Tusi Tapu tenei me e lavea ne Ieova te Atua a mea ‵tupu kae e toe faka‵tonu aka foki ne ia i tena taimi tonu. E fakatalitonu mai tena Muna me e oko mai te taimi telā ka fakagata atu ei a faifaiga sē fakamaoni katoa ki te se-gata-mai! (Salamo 37:10, 11) Kae e mafai eiloa o mafaufau koe penei: ‘E mata, e aofia fua a te fakasalaga i fakamasinoga a te Atua? E mata, e aofia i ei a te alofa fakamagalo?’

Kāti ne ofo a Elia i te auala ne saga atu ei a Aapo ki te fakamasinoga a te Atua. E fai‵tau tatou ki te tala: “I te otiga o Elia ne faipati, ne puke ifo Aapo o saesae ona gatu, tapale keatea ne ia, kae pei ki lautaga. Ne ita ma kai, ne moe mo ona gatu lautaga, kae ko fano sāle fua mo te fanoanoa.” (1 Tupu 21:27) E mata, ne salamō a Aapo i ana mea ne fai?

E mafai o fai atu tatou me ne fai eiloa ne ia a nisi ‵fuliga. Ne fakamaulalo a Aapo—e mautinoa eiloa me se mea faigata ke fai ne se tino fakamatamata kae fakamaualuga. Kae e mata, ko te salamō tonu eiloa? Mai te faiga o se fakatusatusaga, mafaufau la ki se tupu mai tua ifo telā kāti ne sili atu tena masei i a Aapo—ko Manase. I te taimi ne fakasala ei ne Ieova a Manase, ne fakamaulalo tou tagata, kae kalaga atu ki a Ieova mō se fesoasoani. Kae ne uke atu ana mea ne fai. Ne ‵fuli tena olaga mai i te fakaseai atu o tupua kolā ne faka‵tu aka ne ia, te taumafai ke tavini atu ki a Ieova, kae fakamalosi atu foki ki tino ke fai penā. (2 Nofoaiga Tupu 33:1-17) E mata, e iloa ne koe me ne fai ne Aapo a vaegā mea penā? Se mea fakafanoanoa me ne seki fai penā.

E mata, ne lavea ne Ieova me ne fakaasi atu fua ne Aapo tena fanoanoa i mua o tino? Ne fai atu a Ieova ki a Elia: “E lavea ne koe i a Aapo ko oko eiloa i te salamo i oku mua? Ka se aumai ne au te malaia ki a ia i aso o tena olaga, me ne salamo eiloa a ia; kae ka oko mai i aso o tena tama tagata.” (1 Tupu 21:29) E mata, ne fakamagalo ne Ieova a Aapo? Ikai, ko tino salamō ‵tonu fua e maua ne latou te alofa fakamagalo o te Atua. (Esekielu 33:14-16) Kae ona ko te mea ne fakaasi atu ne Aapo se loto salamō, ne fakaasi atu eiloa ne Ieova te alofa fakamagalo e ‵tusa mo te lasi o tena loto salamō. Ne mafai eiloa o sao atu a Aapo mai i te kilo atu ki te fakaseaiga o tena kāiga kātoa i se auala matagā.

Kae koi tumau eiloa te fakamasinoga a Ieova ki te tagata tenā. Ne fesili fakamuli atu a Ieova ki ana agelu e uiga ki te ‵toe auala ke fakaloiloi ne latou a Aapo ke kau atu ki te taua telā ka mate atu ei a ia. E se leva mai tua ifo, ne fakaoko atu eiloa te fakasalaga a Ieova ki a Aapo. Ne pakia a Aapo i te taua, kae ne ‵sali eiloa ana toto i luga i tena kaliota ke oko ki te taimi ne mate ei a ia. E fakaopoopo mai i te tala a te fakamatalaga fakatakalialia tenei: I te taimi ne ‵fulu ei te kaliota a te tupu, ne seposepo ne kuli a toto o te tupu. Ne fakataunu eiloa i mua o tino katoa, a pati a Ieova ne fai ki a Elia ke fakaoko atu ki a Aapo: “I te koga eiloa telā ne sepo ei ne kuli a te toto o Napota, ko te koga tenā e sepo ei ne latou a tou toto!”—1 Tupu 21:19; 22:19-22, 34-38.

Mō Elia, Elisaia, mo nisi tino fakamaoni katoa i va o tino o te Atua, ne tuku mai i te mate o Aapo se fakamasauaga fakatalitonugina me e se puli i a Ieova a te loto malosi mo te fakatuanaki o Napota. E se mafai o fakatamala a te Atua o te fakamaoni ke fakaoko atu a te fakasalaga ki faifaiga ma‵sei, faitalia me e fakaoko vave mai io me fakamuli; e se fakatamala foki a ia ke aofia a te alofa fakamagalo i tena fakamasinoga māfai e isi se pogai ke fai penā. (Numela 14:18) Ko oko eiloa i te tāua o te akoakoga ne maua ne Elia, telā ne kufaki i te fia o tausaga mai lalo i te pulega a te tupu masei tenā! Kai fepaki eiloa koe mo faifaiga sē fakamaoni? E mata, e manako malosi koe ki te taimi ke faka‵tonu aka ei ne te Atua a mea katoa? Se mea ‵lei ke fakaakoako eiloa koe ki te fakatuanaki o Elia. Fakatasi mo tena taugasoa fakamaoni ko Elisaia, ne tumau eiloa a ia i te folafolaatuga o fekau a te Atua, mai te kufaki i faifaiga sē fakamaoni!