Eaha to roto?

Eaha te varua moˈa?

Eaha te varua moˈa?

Te pahonoraa a te Bibilia?

Te varua moˈa, o te puai ohipa ïa o te Atua. (Mika 3:8; Luka 1:35) E tono te Atua i to ˈna varua ma te faatae i to ˈna puai i te mau vahi atoa no te faatupu i to ˈna hinaaro.—Salamo 104:30; 139:7.

I roto i te Bibilia, ua hurihia te taˈo “varua” ei rua na roto i te reo Hebera e peneuma na roto i te reo Heleni. Te rahiraa o te taime, e faahiti teie na taˈo i te puai ohipa o te Atua, aore ra te varua moˈa. (Genese 1:2) Tera râ, e faaohipa atoa te Bibilia i teie na taˈo no:

Noa ˈtu ua rau te auraa, e nehenehe râ taua mau mea ite-ore-hia i te mata taata e ohipa mai i nia ia tatou. Oia atoa te varua o te Atua, “mai te mataˈi, eita e nehenehe e ite e e tapea ˈtu, mea puai râ te reira.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, na William Vine.

Te faaau atoa ra te Bibilia i te varua moˈa o te Atua i to ˈna “rima” aore ra “manimani rima.” (Salamo 8:3; 19:1; Luka 11:20; a hiˈo i te Mataio 12:28) Mai te hoê rimaî e rave i ta ˈna ohipa i to ˈna rima e manimani rima, ua faaohipa atoa te Atua i to ˈna varua no teie mau mea:

E ere te varua moˈa i te hoê taata

Ia faahitihia te varua o te Atua mai to ˈna “rima,” “manimani rima” aore ra “aho,” te faaite ra te Bibilia e ere te varua moˈa i te hoê taata. (Exodo 15:8, 10) Aita te rima o te rimaî e nehenehe e ohipa aita anaˈe to ˈna feruriraa e to ˈna tino. Oia atoa te varua o te Atua, eita te reira e nehenehe e ohipa noa aita anaˈe te Atua i faaue atu. (Luka 11:13) Te faaau atoa ra te Bibilia i te varua o te Atua i te pape e te faatuati ra i te reira i te faaroo e te ite. Te haapapu mai ra teie mau faaauraa atoa e ere te varua moˈa i te taata.—Isaia 44:3; Ohipa 6:5; Korinetia 2, 6:6.

E horoa mai te Bibilia i te iˈoa o te Atua ra o Iehova e o ta ˈna Tamaiti, o Iesu Mesia, aita râ e horoa mai ra i te iˈoa o te varua moˈa. (Isaia 42:8; Luka 1:31) I te haapoheraahia te Kerisetiano ra o Setephano, ua ite orama oia i nia i te raˈi e piti noa taata, eiaha râ e toru. Te na ô ra te Bibilia: “Hiˈo aˈera râ oia tei î i te varua moˈa i te raˈi, ite atura i te hanahana o te Atua e ia Iesu e tia ra i te rima atau o te Atua.” (Ohipa 7:55) Te varua moˈa, o te puai ohipa ïa o te Atua i nehenehe ai Setephano e ite i taua orama ra.

Manaˈo hape no nia i te varua moˈa

Manaˈo hape: E taata te varua moˈa e e tuhaa no te Toru tahi, mai ta te Ioane 1, 5:7, 8 i roto i Te Bibilia Moˈa ra e parau.

Tupuraa mau: E taiohia i roto i Te Bibilia Moˈa ra i roto i te Ioane 1, 5:7, 8 e “i nia i te raˈi, o te Metua, o te Logo, e o te Varua Maitai; e o taua tootoru ra hoi hoê â ïa. E toru hoi e faaite i te ao nei.” Tera râ, ua itehia mai i te mau aivanaa e aita te aposetolo Ioane i papai i teie mau parau, aita ïa te reira i roto i te Bibilia. Ua papai te aivanaa ra o Bruce Metzger: “Mea tuuhia mai teie mau parau, e te tanoraa mau, aita te reira i roto i te Faufaa apî.”—A Textual Commentary on the Greek New Testament.

Manaˈo hape: Te faahiti ra te Bibilia i te varua moˈa mai te huru ra e taata, tapao ïa e taata iho â te varua moˈa.

Tupuraa mau: Te faahiti ra te Bibilia i te varua moˈa mai te huru ra e taata. Ei hiˈoraa, ua faahiti Iesu i te varua moˈa mai te hoê “tauturu” o te horoa i te haapapuraa, o te aratai, o te paraparau, o te faaroo, o te faaite, o te faahanahana e o te farii mai. (Ioane 16:7-15) Aita râ te reira e haapapu ra e e taata te varua moˈa. Te faahiti atoa ra hoi te Bibilia i te paari, te pohe e te hara mai te huru ra e taata. (Maseli 1:20; Roma 5:17, 21) Ei hiˈoraa, te parauhia ra no te paari e “tamarii” ta ˈna, e e nehenehe ta te hara e haavare, e haapohe e e nounou.—Mataio 11:19; Luka 7:35; Roma 7:8, 11.

Manaˈo hape: I tiaturi na te mau aposetolo a Iesu e te tahi atu mau pǐpǐ matamua e e taata te varua moˈa.

Tupuraa mau: Aita te Bibilia e na reira ra i te parau, oia atoa te mau buka tuatapaparaa. Te na ô ra te Encyclopædia Britannica: “Ua hiti mai te manaˈo e e Atua taa maitai te Varua Moˈa . . . i te Apooraa no Constantinople i 381,” oia hoi hau i te 250 matahiti i muri aˈe i te poheraa o te aposetolo hopea.