Eaha to roto?

Eaha na Ture Ahuru a te Atua?

Eaha na Ture Ahuru a te Atua?

Te pahonoraa a te Bibilia

 Na Ture Ahuru, o te mau ture ïa ta te Atua i horoa i te nunaa Iseraela. Ua matau-atoa-hia te reira mai na Parau Ahuru faaohipahia no te taˈo Hebera ‘asèrèth haddevarim. Ua faahitihia teie parau e toru taime i roto i te Torah, oia hoi na buka matamua e pae o te Bibilia. (Exodo 34:28; Deuteronomi 4:13; 10:4) Na roto i te reo Heleni, o te taˈo déka (ahuru) e logous (parau) ïa tei faaohipahia. No roto mai na taˈo e piti i te parau “Décalogue,” oia hoi na Parau Ahuru.

 Ua papai te Atua i na Ture Ahuru i nia e piti pǎpǎ ofai e ua horoa oia te reira i ta ˈna peropheta Mose i nia i te mouˈa Sinai. (Exodo 24:12-18) Ua faahitihia na Ture Ahuru i roto i te Exodo 20:1-17 e te Deuteronomi 5:6-21.

 Anairaa o na Ture Ahuru

  1.   E haamori i te Atua ra o Iehova anaˈe.—Exodo 20:3.

  2.   Eiaha e haamori i te idolo.—Exodo 20:4-6.

  3.   Eiaha e faahiti faufaa ore i te iˈoa o te Atua.—Exodo 20:7.

  4.   A haapao i te Sabati.—Exodo 20:8-11.

  5.   A faatura i to outou mau metua.—Exodo 20:12.

  6.   Eiaha e taparahi pohe i te taata.—Exodo 20:13.

  7.   Eiaha e faaturi.—Exodo 20:14.

  8.   Eiaha e eiâ.—Exodo 20:15.

  9.   Eiaha e riro ei ite haavare i te pariraa i te tahi taata.—Exodo 20:16.

  10.   Eiaha e nounou.—Exodo 20:17.

 No te aha mea taa ê na anairaa e piti o te Ture Ahuru?

 I roto i te Bibilia, aita te mau ture tataitahi i numerahia. No reira, ua rau te manaˈo no nia i te faanahoraa o te Ture Ahuru. Te anairaa faahitihia i nia ˈtu, tera tei matauhia i te taata e rave rahi. Tera râ, e ere paha hoê â anairaa ta te tahi atu e faanaho no te Ture Ahuru. Ei hiˈoraa, e tauihia paha te numera o te ture matamua, te piti e te hopea. a

 Eaha te fa o na Ture Ahuru?

 E tuhaa na Ture Ahuru o te Ture a Mose. Ua hau i te 600 ture to roto e ua niu te Atua i te hoê parau faaau aore ra te hoê faufaa e te nunaa Iseraela i nia i te Ture a Mose. (Exodo 34:27) Ua fafau te Atua i te haamaitai i te mau Iseraela ia haapao ratou i te Ture a Mose. (Deuteronomi 28:1-14) Tera râ, ua haamauhia te Ture no te faaineine i te nunaa Iseraela no te taeraa mai o te Mesia.—Galatia 3:24.

 E tia anei i te mau Kerisetiano ia haapao i na Ture Ahuru?

 Eita. Ua horoa te Atua i ta ˈna Ture, e na Ture Ahuru i te nunaa Iseraela. (Deuteronomi 5:2, 3; Salamo 147:19, 20) Aita te mau Kerisetiano i raro aˈe i te Ture a Mose, e oia atoa te mau Kerisetiano ati Iuda, ‘ua matara mai ratou i te Ture.’ (Roma 7:6) b Ua monohia te Ture a Mose i “te ture a te Mesia” oia hoi, te mau haapiiraa atoa ta ˈna i horoa i ta ˈna mau pǐpǐ.—Galatia 6:2; Mataio 28:19, 20.

 E faufaaraa anei to te Ture Ahuru i teie mahana?

 E, no te mea na roto i na Ture Ahuru e itehia eaha to te Atua manaˈo e e faufaahia tatou ia haapii i te reira. (Timoteo 2, 3:16, 17) Ua niuhia na Ture Ahuru i nia i te mau faaueraa tumu e e faufaaraa noa â to te reira no tatou i teie mahana. (Salamo 111:7, 8) Inaha hoi, ua niuhia te Faufaa Apî i nia i te rahiraa o taua mau faaueraa tumu ra.—A hiˈo i te tumu parau “ Te mau faaueraa tumu no roto mai i na Ture Ahuru faahitihia i roto i te Faufaa Apî.”

 Ua haapii Iesu e ua niuhia te taatoaraa o te Ture a Mose, oia atoa na Ture Ahuru i nia i e piti faaueraa faufaa mau. Ua parau hoi o ˈna: “‘Ia here oe ia Iehova to oe Atua ma to oe aau atoa e ma to oe ora atoa e ma to oe manaˈo atoa.’ O te faaueraa rahi roa ˈˈe teie e te matamua. Mai tera atoa te piti, o te na ô ra: ‘Ia here oe i to oe taata tupu mai ia oe iho.’ I nia i teie na faaueraa e piti i niuhia ˈi te Ture taatoa.” (Mataio 22:34-40) No reira, noa ˈtu aita faahou te mau Kerisetiano i raro aˈe i te Ture a Mose, e tia ia ratou ia here i te Atua e i te taata tupu.—Ioane 13:34; Ioane 1, 4:20, 21.

  Te mau faaueraa tumu no roto mai i na Ture Ahuru faahitihia i roto i te Faufaa Apî

Faaueraa tumu

Irava i roto i te Faufaa Apî

E haamori i te Atua ra o Iehova anaˈe

Apokalupo 22:8, 9

Eiaha e haamori i te idolo

Korinetia 1, 10:14

Faahanahana i te iˈoa o te Atua

Mataio 6:9

Tamau i te haamori i te Atua

Hebera 10:24, 25

Faatura i to outou mau metua

Ephesia 6:1, 2

Eiaha e taparahi pohe i te taata

Ioane 1, 3:15

Eiaha e faaturi

Hebera 13:4

Eiaha e eiâ

Ephesia 4:28

Eiaha e riro ei ite haavare i te pariraa i te tahi taata

Ephesia 4:25

Eiaha e nounou

Luka 12:15

a Ia au i te mau peu tumu ati Iuda, o te “Exodo 20:2 ‘te ture matamua.’ Mai te irava 3 tae atu 6, o te ‘piti ïa o te ture.’” (The Jewish Encyclopedia) I te tahi atu pae, no te Katolika, te Exodo 20:1-6, hoê noa ïa ture, oia hoi te ture matamua. Te piti o te ture, o te ture ïa no nia i te faahiti-faufaa-ore-raa i te iˈoa o te Atua. Ia nehenehe e taiohia ahuru ture, ua faataa ê ïa ratou i na ture hopea ei piti tuhaa: eiaha e nounou i te vahine a to taata tupu e eiaha e nounou i ta ˈna mau taoˈa.

b Te faahiti ra te Roma 7:7 i te ahuru o te ture mai te hoê hiˈoraa o “te Ture.” E haapapuraa ïa teie e tuhaa iho â na Ture Ahuru o te Ture a Mose.