Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

NGANI JA PANDANDA | ANA MTUKA WAPI WAMBONE WAKUPUNDA MITUKA JOSOPE?

Kuwungunya Mtuka Wambone

Kuwungunya Mtuka Wambone

Kupata mtuka wambone wampaka mundu jwine ni kwikutila nawo nganijiŵa ngani jakwelegula. Yili m’yoyo ligongo lyakuti yikusajigalila mundu jwapocele mtukawo kuti akuwuwona mwamtuli. Nambosoni cindu cakuciwona mundu jwine kuŵa cambone jwine nganaŵa aciwenisoni m’yoyo.

Mwambone, mnyamata mpaka ayamicile mnope papocele tabuleti kapena foni japenani mpela mtuka. Nambo jwacikulile mpaka ayamicile mnope cindu cine cakwe cakala camlecele acinangolo ŵakwe mpela mtuka. Mundamilo sine sya ŵandu, mwanace soni jwamkulungwa akusayamicila mnope papocele mbiya mpela mtuka, ligongo mpaka asumile cindu ca kumtima kwawo.

Atamose kuti pana yakusawusya yejinji pangani jeleji, nambo ŵandu ŵajinji akusalingalinga mwamtawu kuti ampe mundu jwampatima pawo mtuka wambone. Kusala yisyene, yikusaŵa yakusawusya kupata mtuka wakuti mundu jwine ni kuwuyamicila. Nambope pana yindu yine yampaka yitukamucisye kuti tukomboleje kupata mtuka wambone. Kwende tutagulilane yindu mcece.

Aganicisyeje yakusayisacilila mundujo. Mundu jwine jwa ku Belfast m’cilambo ca Northern Ireland, akusakumbucila njinga jakutendela mpikisano jaŵapocele mpela mtuka ali ni yaka 10 kapena 11. Ligongo cici? Jwalakwe jwatite, “Nasacililaga mnope ndili mbatile mtuka mpela welewu.” Yeleyi yikulosya kuti mundu mpaka awuyamicile mnope mtuka naga aŵele ali mkucisacilila cinduco. M’yoyo mpaka atende cenene kuganicisya yakusayisacilila mundu jwakusaka kumpa mtukajo. Mwambone, ŵakalambale ndaŵi syejinji akusayamicila mnope naga ŵamwiŵasa mwawo akusapata ndaŵi jakulunguka nawo. Akusasacilila kwawona ŵanace ŵawo soni yisukulu yawo yili mkwika ni kukungulukaga nawo ndaŵi ni katema kapena kwawula nawo yimpepe kumalo kwampaka akasangalale.

Kuti apakomboleje kumanyilila cenene yakusacilila ya mundu jwine, aŵeje ŵakupikanila ŵambone. Baibulo jikusatulimbikasya kuti, “aŵeje ŵacitema pakupikana, ŵakulitimalika pakuŵeceta.” (Yakobo 1:19) Pakuŵecetana ni acimjawo kapena ŵacinasi ŵawo, ŵapikanileje cenene kuti amanyilile yindu yakusayinonyela kapena yangakusayinonyela. Kutenda yeleyi kucakamucisya kuti ampe mundujo mtuka wampaka asangalale nawo.

Aganicisyeje yakusoŵa ya mundujo. Mundu mpaka ayamicile mtuka wuliwose atamose wamwana naga umkamucisye payindu yaŵasosecelaga. Nambo ana mpaka amanyilile camtuli yakusoŵa ya mundu jwine?

Litala lyangasawusya kuti amanyilile yakusoŵa ya mundujo lili kum’wusya. Nambope ŵajinji akusalepela kutenda yeleyi pakogopa kuti nganaŵa asangalele pakupeleka mtukawu. Akusasaka kuti mundujo akamanyilila mtuka wakusaka kumpawo. Konjecesya pelepa, ŵandu ŵane ngakusaŵa ŵagopoka kusala yakusoŵa yawo kapena yakusayinonyela soni yangakusayinonyela.

M’yoyo, akusosekwa kulolecesyaga kuti amanyilile cenene mwayiŵelele yindu paumi wa mundu jwakusaka kumpa mtukawo. Ana jwalakwe ali jwamlume kapena jwamkongwe jwacinondipile, jwamkalambale, jwanganaŵa peŵasa, jwapeŵasa, jwamasije, jwapamasengo kapena jwapumwile pamasengo? Kaneko aganicisye ya mtuka wakusaka kumpa mundujo mwakamulana ni yakusoŵa yakwe.

Kuti apakombole kumanyilila cenene mtuka wambone mwakamulana ni yakusoŵa ya mundu, mpaka ŵawusye ŵane ŵakusatenda cenene mbali jeleji kuti ŵakamucisye kusagula mtuka wambone.

Aganicisyeje ndaŵi jambone jakupelecela mtukawo. Baibulo jikusasala kuti, “Maloŵe gakuŵecetedwa pa ndaŵi jakuŵajilwa gali gambone.” (Miyambo 15:23) Lilembali likulosya kuti kumanyilila maloŵe gatukusosekwa kuŵeceta pandaŵi jakuŵajilwa mpaka kusangalasye jwakugapikana. Ni mwayiŵelelesoni pangani ja mtuka. Naga tukupeleka mtuka pandaŵi jakuŵajilwa, kapena wakamulana ni cakutendekwa cine cakwe mpaka uŵe wakusangalasya kwa mundujo.

Ŵandu ŵane akusapeleka mtuka pandaŵi jele mundu jwine akulombela kapena kulombedwa, mwanace pamalisisye majiganyo gakwe soni liŵasa line palikwembeceya kola mwanace nambosoni payakutendekwa yine. Ŵandu ŵanesoni akusakosecela cile mituka jakwembeceya kupeleka payakutendekwa yakulekanganalekangana ya m’caka cakuyicisya. *

Kusala yisyene, mpaka aŵe ŵakusangalala pakupeleka mtuka pandaŵi jilijose jakusaka, ngaŵa payakutendekwape yapajika. Nambope akusosekwa kusamala pakutenda yeleyi. Mwambone, jwamlume naga ampele jwamkongwe mtuka pandaŵi jakulemweceka, komboleka jwamkongwejo kutanda kuganisya kuti akumsaka. Atamose kuti akupeleka mtukawo pamagongo gambone nambope ŵane mpaka aganisye mwakulemweceka. Kuti aŵambale yeleyi aganicisyeje cakulinga cakupelecela mtukawo. Kwende tulole.

Aganicisyeje cakulinga cawo pakupeleka mtukawo. Mpela mwatuyiwonele mu cisyasyo cila, kuli cenene kuganicisya yindu yampaka mundujo aganisye ali apocele mtukawo. Mpaka atendesoni cenene kuganicisya cakulinga cawo pamtuka wakusaka kupelekawo. Atamose kuti ŵandu akusasala kuti cakulinga cawo cili cambone pakupeleka mtuka kwa mundu jwine, nambope ŵajinji akusatenda yeleyi mwakulikanganicisya muyakutendekwa yine yapacaka. Ŵandu ŵanesoni akusajembeceya kuti mundu jwapocele mtukajo ciŵawucisye kapena kwatendela yine yakwe.

Ana mpaka atende wuli kuti apeleceje mtuka ni cakulinga cambone? Baibulo jikusasala kuti, “Yosope yakutenda, ayitendeje mwacinonyelo.” (1 Akolinto 16:14) Naga akupeleka mtukawo ligongo lyakuti akusamnonyela soni kumganicisya mundujo, mwangakayicila cacisangalala ni mtukawo soni wawojo cacisangalala ligongo lya koloŵa makono kwawo. Naga akupeleka mtuka kutyocela pasi pamtima, akusaŵasoni ali mkwasangalasya Atati ŵetu ŵakwinani. Ndumetume Paulo, jwayamicile Aklistu ŵa ku Kolinto ligongo lyakuti ŵakamucisye Aklistu acimjawo ŵa ku Yudeya pakwapa yindu mwakoloŵa makono soni mwakusangalala. Jwalakwe jwatite, “Mlungu akusiŵanonyela ŵakusapeleka mwakusangalala.”—2 Akolinto 9:7.

Kuganicisya yindu yosope yatutagulileneyi mpaka kwakamucisye kuti apeleceje mtuka wampaka wasangalasye ŵandu ŵane. Yeleyisoni ni yaŵatesile Mlungu pakupeleka mtuka wakupunda mituka josope japocele ŵandu. Kuti amanyilile mtuka welewu, tukwaŵenda kuti aŵalanjesoni ngani jakuyicisya.

^ ndime 13 Ŵandu ŵajinji akusapeleka mituka payakutendekwa yine mpela pakusangalalila lisiku lyakupagwa soni payindimba yine yadini kapena yacilambo. Nambope payakutendekwa yeleyi ndaŵi syejinji pakusatendekwa yindu yakutindana ni yajikusajiganya Baibulo. Alole ngani jakuti, “Yiwusyo Yakutyocela kwa Ŵakuŵalanga—Ana Aklistu Akusosekwa Kusangalalilaga Kilisimasi?” m’magasini ajino.