ZIAZIA KEKEAPAI NGA GU BUKU NGA GA BIRĨ-INOHE TE, WA VURA DUHE WO, APAI KINA ROGO YO I AIMA GUMBAHA MBU REGBO KOYO KINDI. ANI BINGO BETE AKPIAPAI.

Ya mo zegino na tonatonaha ti ni?

Abangbembatayo rogo birĩ-inohe akaragapai nga oó. Ono awere i ima ye ka ida kuti gupai nga zegino na kina tonatonaha ti ni. Ziazia Kekeapai aima gumba gupai re ziazia.—Bambata Pai 1:1.

Wai gu du kpotosende?

Bakuru kusayo, badungu aboro aberẽ gupai nga kpotosende ni kpasakpasa ha. Rogo bisue kama agarã M.B.K., gu boro-birĩ-inohe nangia ga aGiriki ko agumba gupai nga kpotosende ni kirikiri he. Ono mbata kusayo rogo muambe kama agarã M.B.K.—gu bake Ziazia Kekeapai nangia Yesaya afura tipaha ki ya: “Kirikiri kpotosende.” —Yesaya 40:22.

Ya mo ngbangbaturũ nikaa zirã azirã wa regbo nikaa susa?

Gu ga aGiriki boro-birĩ-inohe nangia Arisitote, naadu rogo biama kama agarã M.B.K. agumba gupai nga, zirã he namanga kina auru kpotosende ane, ono ka gu ngbangbaturũ ani abihe re arianga tihe watadu ka zirã te. Gi bipai re aima duho tipa dungu agarã. Ono rogo 19 kama agarã, aboro-birĩ-inohe ada kuti kura berãpai. I aya ngbangbaturũ watadu kpotosende i ambakadihe si ziri azirã. Gu kura boro-birĩ-inohe sa nangia Lord Kelvin agumba gupai nga, Ziazia Kekeapai naya tipa ngbangbaturũ na kpotosende we: “Si akpátaka dunduko wa ramu nakpataka.” (Atambuahe 102:25, 26) Kelvin aima ida kuti gupai re, a wa Ziazia Kekeapai ayugoho nga Mbori ima rengba ka sia ka banda ngbatunga gu zirã he re ti gbarasaha Gako kusikusiahe.—Batungusipai 1:4.

Ginihe nasongoda gaani kpotosende?

Arisitote ayugu gupai nga zegino na agu akuraha vuruhe yo, kpotosende kini du beberehe yo na boro ima rengba ka ngera ti ni. Rogo 18 kama agarã Fuo Batikayo Kristo, aboro-birĩ-inohe atona ida gupai nga akerekuru gbiati kpotosende arunga rihe te. Ono rogo gu buku nga ga Eyobo i akehe rogo 15 kama agarã M.B.K., ani nakeda gupai nga, Bakusiahe “ki niasi kpotosende gbua zanga he.”—Eyobo 26:7.

WA VURA DUHE NGA ZIAZIA KEKEAPAI NGA GU BUKU NAFURA TIPA AZIGA TE, SI NA KINA KURA ARUGUTE ROGOHO YO NGA GU NAYUGO GU INOHE DU TIPA PADU KPOTOSE WENENGAI.

 Kpara kazakaza aboro kusayo.

Agu andiko Mbori afuhe ku be Moize aidi gupai nga i ni kpara agu aboro akpara du na ngbataka tiyo kusayo ti kura aboro. Da kina ti gu regbo gu ririkaza namangi bangbanda gu garã nangia 476 na 1500 F.B.K., amunganga aye ka rugatiyo na pa gu rugute re, nga gu namangasunge da ku areme.—Pa Amotumo, kapita 13 na 14.

Zunda bese fuo zada kangba.

Da ti digido 19 kama agarã, amunganga aamangasunge na kangba aboro kini ru ka ndu kaa mangasunge na kura aborokaza—zanga zunda beyo. Ngbatunga gu mangapai re aima sa dungu aboro i kpi. Ono tie, agu andiko Mbori afuhe ku be Moize agumba gupai nga, gu boro naanizadi kangba boro, ni aanidu ni bibiriko ni ti gu regbo re. Si aima gumba gupai nga si naida ime aida ba kangba yo. Gu mangaapai nangia ga pambori re aima undo na pa banda borose.—Pa Geda Aboro 19:11, 19.

Dada biriko.

Rogo agarã ni basasa, agude naima susa bebere amirioni nakpi be kaza vuse yo, mbiko guhe nakura vuru aboro yo ka i adadanga ha wenengai ya. Agu andiko Mbori afuhe ku be Moize agumba gupai nga gu he nakura vuse yo, si naida i ge due ki kpisidihe, ka okaha ti aboro.—Pa Fu Rugute ni Ue he 23:13.

Ringbisa regbo yeratise.

Ga Mbori andiko agumba gupai nga, si naida i yere gude rogo muambe uru fuo batika ru. (Pa Amotumo 12:3) Ho i avunga gude avunga ni, gu kure rengbe ka wiso oro natona fuo bambata poso. Ti agu aregbo i aake Ziazia Kekeapai ti ni mbata fu agu vovo aũ husa kaza du awere, ka yera gude fuo poso sa angia pa bandahe.

Gu kodatise du bangbanda gu kaza nga ga berãse na gu kaza nga ga kpotose.

Awetekepai tipa aziga gbiati aboro-birĩ-inohe naya, agu apai du wa ngbarago, maabangirise, yugo tambuahe, gbiati mbupai naundo kpoto boro aundo. Ziazia Kekeapai naya: “Wasawasa kpoto boro yo du wa wene ngua kaza, ono rungorungo toro naugusa ameme augusa.”—Asanza 17:22.