Amual ti dungu

Amual tati troquiñ dungu mu

Küpalngeyngün America mu fentren che Africa mapu tuwlu ñi konangeal, tüfa kiñe fütra negosio ngerpuy.

Pu konayengelu ñi lifrelen: kuyfi ka famülke mu

Pu konayengelu ñi lifrelen: kuyfi ka famülke mu

Kiñe domo, Blessing * pingelu, feypikünungey ñi kupilchefengeal Europa mu. Welu puwlu, mari antü mu wülelkangey ka aneltungey ñi wedalkangeal tañi pu che, fey dikümtukungey ñi küri domongeal.

Pengelngey kona Egipto kuyfi mew.

Tati domo ngünenielu pu küri domo ñi ruka, dikümtukufi ta Blessing ñi kulliaetew 40.000 euro, feymu Blessing mülefuy ñi wewal 200 kam 300 euro * fillke pun ñi kulliafiel ti domo. Kidu feypi: “Rakiduamfun ñi lefmawal, welu llükalefun ñi wedalkangeal tañi pu che. Pepi montuluwlafun”. Ka femngechi rupakey epe meli millon che wall Mapu mu konayengelu ñi küdawal kudumuwün dungu mew.

Epe meli warangka tripantu kuyfi mu, kiñeke wentru fendefingün tañi peñi ñi konayengerpual. Tati weche wentru Jose, puwi kiñe ülmen reñma mu Egipto mew. Welu femngelay Blessing reke, Jose wülelkangelafuy ellaka mu. Welu tati ülmen ñi domo “kudumuwayu” pieyew, fey Jose famentufi, feymu ti domo dalluntukueyew ñi küpa nüntukaetew. Feymu Jose karsel mu tukungey ka trariñmakünungey tañi pel ka kuwü kadena mew (Génesis 39:1-20; Salmo 105:17, 18).

Jose püresungefuy ñi konangeal fütra kuyfi, welu Blessing famülke mu. Mür wedalkangeyngu tüfachi dungu mu afkentu ñi femngeken: fendengekelu pu che ñi konangeal, fey ngillafalngelu trokingekey pu che ka re falintungekey plata.

KIÑE FÜTRA NEGOSIO

Weychan mu küdawngelafuy ñi püresuafiel pu che ñi konayengeal. Feypingekey Egipto ñi longko ülmen Tutmosis III, weychalu Kanaan mapu mew, püresuyefi 90.000 che ñi küdawal chew ñi nentungekeel fillke pañillwe, ñi dewmayal ngillatuwe ruka ka rüngayal chew rupayal ti ko.

Roma ñi ngünenieel mu, weychan mew püresuyengekefuy fentren che konangeal, ka kiñeke mu duamfalngefulu kona, Roma koni weychan mu. Feymu 2000 tripantu kuyfi mew peno, rangiñ pu che mülefulu Roma waria mu konangepelafuy. Pu egiptoche ka pu romache awükakefuyngün pu kona. Feymu Roma mu, chew ñi nentungekefel pañillwe, pu püresu küdawkelu mongekefuyngün 30 tripantu mu müten.

Welu kümelkatulay ti dungu rupalu chi antü mew. Siglo 16 puwlu 19, küpalngeyngün America mu fentren che Africa mapu tuwlu ñi konangeal, tüfa kiñe fütra negosio ngerpuy. Kiñe trokiñche küpa kellukefilu pu che, UNESCO pingelu, kiñe chillka mew feypi: ‘Rakiduamkeiñ ñi nüngen ka fendengen 25 kam 30 millon wentru, domo ka pichikeche’. Fentren layngün petu rumelu ti Atlantico lafken. Olaudah Equiano, kiñe mongentripalu petu rumengelu ti lafken mu, feypi: “Pepi feypilayafun rume fente wedalkalu ñi rupan, pu domo ñi fütra wirarün mu ka pu dew konlu ñi eyütumeken mew”.

Feypilayafuiñ kuyfi mu müten ñi püresukünungeel pu che ñi konangeal. Kiñe trokiñche adümuwlu küdaw dungu mu, Organización Internacional del Trabajo pingelu, feypi famülke mu 21 millon che püresuleyngün reke ñi küdaw mu, pepi lefmawkelayngün, pichi kullingekeyngün kam kullingekelay rume. Tüfa küdawkeyngün küri domo ñi ruka kam ülmen che ñi ruka mew, kafey chew ñi nentungekeel fillke pañillwe, chew ñi dewmangeken takun kam ladrillo. Ti ley eluñmakelay tüfa, welu pu femngechi küdawkelu doy alürpuley.

Famülke mew, rume fentren che püresuleyngün reke ñi küdaw mu.

KÜPA LIFRELEYNGÜN

Ñi awükangen pu kona nengümeyew ñi weychayal tañi lifrechengeal. Ti tripantu 73 petu ñi mülenon Jesus, kiñe weychafe, Espartaco pingelu, longkolefuy 100.000 che mew konayengelu ñi chaftuafiel ta Roma, welu küme tripalay. Kafey 1800 tripantu püle, pu püresungelu ñi konangeal La Española wapi mew chaftufingün pu che ñi ngünenieetew. Che trokingekelafuyngün ti lelfün mew chew ñi nentungekeel asukura, fey 13 tripantu mew weychayngün, feymu 1804 tripantu mew Haiti kidu ngüneniewi, fey afi ti weychan.

Küme kimngekey kiñeke kona ñi neykümngen: pu israelche tripalu Egipto mew. Montulngeyngün küla millon che peno, kom pu che mülekefulu kiñe trokiñ mapu mu. Rüfngefuy ñi duamniengeel tañi montulngeal engün, pu egiptoche dikümtukukefilu am engün “ñi rume küdawal kutrankawün mu, fill dungu mew ñi püresulen mu” (Éxodo 1:11-14). Doy may, kiñe longko ülmen langümfalfi pu pichikeche, femngechi ñi alün-ngenoal pu israelche (Éxodo 1:8-22).

Pu israelche ñi rupan trürümfalngelay, Chaw Ngünechen am ñi montuletew engün. Kidu feypifi ta Moyse: “Küme kimniefiñ ñi kutrankawkülen engün. Montulpayafiñ engün” (Éxodo 3:7, 8). Fantepu mew, pu judioche kawiñmakeyngün ti Paskua ñi akordayafiel tüfachi dungu ñi rupan (Éxodo 12:14).

INEY NO RUME KONAYENGEWELAYAY

Biblia feypi: “Taiñ Chaw Ngünechen Jewba femkenolu am norngenochi dungu”, ka fantepu amuley ñi femken (2 Crónicas 19:7; Malaquías 3:6). Chaw Ngünechen werküpafi ta Jesus “tañi kimelafiel tati pu püresulelu reke tañi yafkan mew [...] ka ñi montulpayafiel ti kutrankawünngechi mongelelu” (Luka 4:18). Feymu, feypilayafuiñ Jesus ñi küpan Mapu mew tañi lifretuafiel pu püresulelu ñi küdawal, welu may montulpafi pu che kulpan ka lan mew. Feymu feypi wüla: “Ti rüfngechi dungu lifrekünutuaeymünmew” (Juan 8:32). Famülke mu, Jesus ñi kimeltuelchi rüf dungu lifrekünukefi fentren che fill dungu mu (inaduamnge ti wichulechi dungu “ Kona reke felefuy”).

Rüfngey Chaw Ngünechen ñi kellufiel ta Jose ka Blessing ñi lifreleal. Papeltuafuymi Jose ñi afmatun rupan Biblia mew, Génesis kapitulo 39 puwal 41 mu. Ka afmatufalngey chumngechi lifrelerpuy Blessing.

Wemünentungelu kiñe trokiñ mapu Europa mu, Blessing puwi España mu. Fey kimfi pu Dungukelu Iney Ngen Jewba ka eluwi ñi kimeltuaetew engün ti Biblia. Kidu eluwkülefuy ñi küme elkünutual tañi mongen, feymu kintuy kiñe küdaw ka rulpaduamfi tati domo ngünenielu pu küri domo ñi ruka, femngechi ñi fente kullinoafiel fill küyen mu. Kiñe antü, feychi domo mütrümeyew. ‘Kulliwelayaen, ka wiñoduamatuen’, feypieyew. ¿Chem rupay? Jewba ñi pu che ka kimeltueyew ti Biblia tüfachi domo. Feymu Blessing feypi: “Rakiduamlayafuymi rume chumngechi tami lifretuaetew ti rüf dungu”.

Chaw Jewba rume weñangküy ñi pefiel tañi pu che kutrankawmekefulu Egipto mu, ka femngechi duamkülepelay famülke mu pefilu ñi weda femngeken pu che. Welu iney no rume ñi konayengenoal, fentren dungu müley ñi küme elkünungetual Mapu mew. Feychi dungu femay Chaw Ngünechen: “Ñi mületuael ta we dewmatuelchi wenu mapu ka we mapu Ngünechen tañi tukulpakünuel, tüfey mew ta kom kümeke nor dungu mületuay” (2 Pedro 3:13).

^ parr. 2 Ka üy tukulelngey.

^ parr. 3 Fillke pun mülefuy ñi wewal 130.000 kam 200.000 peso chileno, femngechi ñi kulliafiel ti domo doy 26.000.000 peso chileno.