Pamangkot sang mga Pamatan-on

Ngaa Pirme Lang Kami Nagabaisay?

Sa sitwasyon sa ubos, may tatlo ka butang nga ginhimo si Rachel nga ginbangdan sang pagbaisay. Nahibaluan mo bala kon ano ini? Isulat ang imo sabat sa ubos, kag tan-awa ang kahon nga “Mga Sabat” sa katapusan sang artikulo.

Mierkoles sang gab-i. Natapos na sang 17 anyos nga si Rachel ang iya mga ulubrahon kag puede na sia makarelaks! Ginpaandar niya ang TV kag nagpuesto sa paborito niya nga pulungkuan.

Tayming gid nga nag-abot si Nanay niya kag daw wala sa mood. “Rachel! Ngaa sige ka ‘da ka tunganga sa TV kay dapat ginabuligan mo ang imo manghod sa iya asaynment? Wala mo gid ginatuman ang ginasugo sa imo!”

“Hay, ara ka na naman,” matunog nga kumod ni Rachel.

Nagpalapit si Nanay niya. “Liwata ‘bi ang ginsiling mo!”

“Wala, a!” siling ni Rachel nga nagapamudlo sang iya mata.

Nagdugang ang kaakig sang Nanay. “Indi ka gani magsabatsabat sang amo sina, ha!” siling niya.

“Kalain man gani sang tono mo!” sabat ni Rachel.

Wala na makarelaks si Rachel . . . Nagbaisay naman sila.

1. ․․․․․

2. ․․․․․

3. ․․․․․

PAMILYAR bala sa imo ang ginsambit sa ibabaw? Pirme bala kamo nagabaisay sang imo mga ginikanan? Kon amo, analisaha anay ang sitwasyon. Ano pirme ang inyo ginabaisan? Butangi sing tsek ang mga masunod kon diin sa sini ang inyo ginabaisan ukon sing iban pa nga rason ang “Iban pa.”

◯ Batasan

◯ Ulubrahon

◯ Pamayo

◯ Curfew

◯ Kalingawan

◯ Mga abyan

◯ Opposite sex

◯ Iban pa

 Bisan ano man ang inyo ginabaisan, indi gid maayo ang epekto sini sa imo kag sa imo mga ginikanan. Siempre, mahimo man nga maghipos ka na lang kag magpasugot sa tanan nga ginasiling sang imo mga ginikanan. Pero amo bala sina ang ginapaabot sang Dios nga himuon mo? Indi. Matuod, ang Biblia nagsiling nga ‘padunggan mo ang imo amay kag ang imo iloy.’ (Efeso 6:2, 3) Pero nagsiling man ini nga dapat mo pauswagon ang imo ikasarang sa “pagbinagbinag” kag gamiton ang imo “ikasarang sa pagpangatarungan.” (Hulubaton 1:1-4; Roma 12:1) Kon ara sa imo ini nga ikasarang, indi malikawan nga mabakod ang imo mga opinyon, kag ang pila sa sini mahimo nga lain gid sangsa ginasiling sang imo ginikanan. Pero kon ginasunod sang pamilya ang mga prinsipio sa Biblia, makahambalanay sing maayo ang mga ginikanan kag mga kabataan, bisan pa wala sila nagaugyunay.—Colosas 3:13.

Paano mo mapabutyag ang imo gusto ihambal nga wala kamo nagabais? Mahapos lang magsiling: “Problema na ina sang akon mga ginikanan. Kay sila man lang pirme ang masunod!” Pero hunahunaa: Daw ano mo kakontrolado ang iban, lakip ang imo mga ginikanan? Ang matuod, wala sing iban nga tawo nga puede mo mabag-o magluwas sa imo kaugalingon. Isa pa, kon tinguhaan mo nga indi kamo magbaisay sang imo mga ginikanan, mahimo nga mangin kalmado man sila kag pamatian nila ang imo ginahambal.

Tan-awon naton ang puede mo himuon para mag-untat ang inyo pagbaisay. Sunda ang masunod nga mga panugda. Mahimo nga makibot gid ang imo ginikanan kag ikaw mismo sa resulta kon bag-uhon mo ang imo pamaagi sa pagpakighambal.

(Panugda: Butangi sing tsek ang mga panugda nga kinahanglan mo sundon.)

◯ Mamensar anay antes magsabat. Ang Biblia nagasiling: “Ang maayo nga mga tawo nagahunahona anay sang ila ginasabat.” (Hulubaton 15:28, Maayong Balita nga Biblia) Indi magsabat dayon kon pamatyag mo ginaakigan ka. Halimbawa, ang imo nanay nagsiling: “Ngaa wala mo ginhugasan ang mga pinggan? Wala mo gid ginatuman ang mga ginasugo sa imo!” Mahimo nga ang imo dayon isabat, “Ngaa mangakig ka gid?” Pero dapat ka mamensar anay. Tinguhai nga hangpa kon ngaa ginhambal ini sang imo iloy. Sa masami, ang mga tinaga subong sang “pirme” kag “wala gid” wala nagapahangop nga amo ka gid sina. Sa baylo, ginapakita sini ang ginabatyag sang imo iloy.

Mahimo nga kapoy gid ang imo iloy, kag pamatyag niya sia lamang ang nagahimo sang tanan nga ulubrahon sa balay. Basi gusto lang niya makita nga ginabuligan mo sia. Ukon basi wala mo gid man ginaobra ang imo mga ulubrahon. Bisan ano man ang rason, ang pagsiling  nga “Ngaa mangakig ka gid?” magaresulta lang sa pagbaisay. Gani, ngaa indi mo na lang pag-uluuluhan si Nanay mo? Halimbawa, mahimo mo isiling: “Indi ka na lang bala mangakig ‘Nay. Sige, hugasan ko na subong.” Tandai: Kay-uha ang imo tono kon nagasabat ka. Ang malulo nga sabat makapakalma sa inyo nga duha.

Isulat sa idalom ang ginahambal sang imo amay ukon iloy nga mahimo makapaakig sa imo.

․․․․․

Dayon mamensar sang puede mo isabat para magkalma sila.

․․․․․

◯ Maghambal sing matinahuron. Natun-an ni Michelle kon daw ano ka importante ang iya paagi sa paghambal sa iya iloy. “Bisan ano man ang problema,” siling niya, “ang nakalainan gid ni Nanay amo ang tono sang akon panabat.” Kon nagakatabo ini sa imo, tun-i nga maghambal sing mahinay kag kalmado, kag likawi nga magpamudlo sang imo mata ukon maghimo sing iban pa nga aksion nga nagapakita nga naugot ka. (Hulubaton 30:17) Kon daw mangakig ka na gid, magpangamuyo anay sa Dios sing makadali. (Nehemias 2:4) Siempre, wala ka nagapangayo sing bulig sa Dios para indi ka pag-akigan sang imo ginikanan, kundi para makontrol ang imo kaugalingon agod indi kamo mag-away.—Santiago 1:26.

Isulat sa idalom ang mga tinaga kag mga hulag nga mas maayo nga likawan mo.

Mga tinaga (ang imo ginahambal):

․․․․․

Mga hulag (ekspresyon sang imo guya kag iban pa):

․․․․․

◯ Magpamati. Ang Biblia nagsiling: “Ang tawo nga palahambal madali makasala.” (Hulubaton 10:19, Ang Pulong sang Dios) Gani, hatagi sing kahigayunan nga makahambal ang imo mga ginikanan kag pamatii sila sing maayo. Patya ang imo ginapamatian nga musika, untati ang imo ginabasa nga libro ukon magasin, kag magtulok sa ila. Indi sila pagsapara para pangapinan ang imo ginhimo. Mamati lang anay. Kon makatapos na sila hambal, puede ka na makapamangkot ukon makapaathag sang imo rason. Sa pihak nga bahin, kon magpakatig-a ka kag ipilit dayon ang imo rason, ginapalain mo lang ang sitwasyon. Bisan pa madamo ka sing inughambal, mahimo nga subong ang “tion sa paghipus.”—Manugwali 3:7.

◯ Magpangayo sing pasaylo. Nagakaigo gid nga magsiling sing “sorry” bangod sa mga ginhimo mo nga nangin rason sang pagbaisay. (Roma 14:19) Mahimo ka pa gani makapangayo sing pasaylo nga nagbaisay kamo. Kon nabudlayan ka maghambal sini sing personal, tilawi nga ipabutyag  ini paagi sa sulat. Dayon, tinguhai nga bag-uhon ang imo batasan nga ginatunaan sang inyo pagbaisay. (Mateo 5:41) Halimbawa, kon nagbaisay kamo sang imo ginikanan bangod wala mo maobra ang ginasugo sa imo, ngaa indi mo ini pag-obrahon para masorpresa sila? Bisan pa wala ka nanamian sa ginasugo sa imo, indi bala mas maayo nga obrahon mo ini sangsa magbaisay kamo kay nakita nila nga wala ka nagtuman?—Mateo 21:28-31.

Ang matuod, mas makalilipay ang imo kabuhi kon tinguhaan mo nga masolbar ukon malikawan ang pagbaisay. Ang Biblia nagasiling nga ang tawo “nga maloloy-on nagahimo sing maayo sa iya kaugalingon nga kalag.” (Hulubaton 11:17) Gani, hunahunaa ang mga kaayuhan kon himuon mo ang imo bahin para malikawan ninyo nga magbaisay sang imo mga ginikanan.

Ang madinalag-on nga mga pamilya wala man nagaugyunay kon kaisa, pero masolbar nila ini sing matawhay. Sunda ang mga pamaagi nga ginsambit sa sini nga artikulo kag makita mo nga mahambalan ninyo sang imo ginikanan bisan ang mga butang nga wala kamo nagaugyunay, pero wala nagabaisay!

Ang dugang pa nga artikulo sang “Young People Ask” masapwan sa Web site nga www.watchtower.org/ype

BINAGBINAGA INI

● Ngaa ginapabugal gid sang iban nga pamatan-on nga kabalo sila magbais?

● Ngaa para kay Jehova nga Dios, buangbuang ang tawo nga palabais?—Hulubaton 20:3.

[Kahon/Mga Retrato sa pahina 27]

ANG GINASILING SANG IBAN NGA PAMATAN-ON

“Dapat ko batunon nga bisan may obra na ako kag masuportahan ko na ang akon kaugalingon, sa balay gihapon ni Nanay ako nagaistar kag dapat ko sia pamatian. Gin-atipan niya ako halin sang una, gani halimbawa, kon pamangkuton niya ako kon ano oras ako mapuli, naintiendihan ko gid sia.”

“Kon indi kami mag-ugyunay sang akon mga ginikanan, nagapangamuyo kami, naga-research, kag ginaistoryahan namon ini. Sa sini nga paagi, magaugyunay kami. Kon ilakip namon si Jehova, maayo gid ang resulta.”

[Mga Retraro]

Daniel

Cameron

[Kahon sa pahina 29]

MGA SABAT

1. Ang indi maayo nga sabat (“Ara ka na naman”) makapadugang lang sa kaakig sang iya iloy.

2. Ang ekspresyon sang guya ni Rachel (nagapamudlo sang iya mata) bangdan lang sang gamo.

3. Ang pagsabatsabat (“Kalain man gani sang tono mo”) may indi gid maayo nga resulta.

[Kahon sa pahina 29]

PATALUPANGOD SA MGA GINIKANAN

Baliki ang sitwasyon sa umpisa sini nga artikulo. Nahibaluan mo bala kon ano ang ginhimo sang iloy ni Rachel nga nangin isa sa mga rason sang ila pagbaisay? Ano ang himuon mo para indi kamo magbais sang imo bata? Mabuligan ka sang masunod nga mga punto:

Likawi ang pagsiling sing, “Pirme ka lang . . . ” ukon “Wala ka gid . . . ” Kon ihambal mo ini, labi pa gid nga pangapinan sang imo bata ang iya kaugalingon. Isa pa, mahimo nga indi gid man amo sina ang imo bata, kag nahibaluan niya ina. Mahimo nga nahibaluan man sang imo bata nga ginahambal mo ina bangod akig ka lang kag indi bangod iresponsable sia.

Sa baylo nga maghambal sing masakit nga nagagamit sing mga tinaga nga “ikaw,” “ka,” kag “mo,” tilawi nga ihambal ang imo ginabatyag sa ginahimo sang imo bata. Halimbawa, puede ka magsiling, “Kon indi mo . . . , pamatyag ko . . . . ” Ang matuod, importante gid para sa imo bata ang imo balatyagon. Kon ihambal mo ang imo ginabatyag sa iya ginahimo, labi sia nga magakooperar sa imo.

Punggi ang imo kaakig bisan pa indi ini mahapos himuon. (Hulubaton 10:19) Kon ang inyo ginabaisan mga ulubrahon sa balay, hambali ninyo ini sing maayo. Isulat kon ano ang gusto mo nga obrahon niya, kag kon kinahanglan, ipaathag sa iya kon ano ang matabo kon indi niya ini paghimuon. Pamatii sing maayo ang pagtamod sang imo bata, bisan pa sa banta mo sala ini. Sa masami, nagatuman ang mga pamatan-on kon pamatian anay sila sangsa sermonan sila.

Antes magsiling nga naimpluwensiahan na sang rebelyuso nga espiritu sang kalibutan ang imo bata, batuna nga ang iya mga ginahimo bahin lang sang iya pagdaku. Mahimo nga baison ka niya para pamatud-an nga daku na sia. Tinguhai nga indi makigbais sa iya. Dumduma, ginatan-aw sang imo bata kon paano mo ginaatubang ini nga mga sitwasyon. Kon ipakita mo ang pagkamapinasensiahon, mangin maayo ka nga halimbawa sa imo bata.—Galacia 5:22, 23.

[Retrato sa pahina 28]

Ang pagbais sa imo mga ginikanan mapaanggid sa pagdalagan nga wala nagahalin—bisan tuduhan mo dalagan, wala ka man gihapon sing malab-utan