Ano ang imo background?

Si Tatay mechanical engineer. Pirme niya ako ginaistoryahan parte sa math kag science. Sang bata pa ako, nanamian gid ako sa mga tanom kag sapat sa mga sapa kag mga punong malapit sa amon balay sa New Paris, Ohio, U.S.A. Gani sang nag-eskwela ako sa Purdue University, nagtuon ako sing ekolohiya.

Interesado ka bala sa relihion?

Huo. Ginsilingan ako ni Tatay nga usisaon ang relihion namon nga Lutheran. Nagtuon ako sing Koine (kinaandan nga) Greek, isa sa mga orihinal nga lenguahe sang Biblia. Bangod sini, ginatahod ko gid ang Biblia.

Ano ang pagtamod mo sa teoriya sang ebolusyon?

Ginapatihan ini sang amon simbahan. Ginapatihan ini sang akon mga kaupdanan. Gani wala ko ini ginduhaduhaan. Pero nagapati man ako sa Dios. Abi ko anay nagahisantuanay ining duha. Bisan ginatahod ko ang Biblia, sa banta ko wala ini naghalin sa Dios.

Paano nagbag-o ang imo pagtamod sa Biblia?

Duha ka Saksi ni Jehova nga sanday Steve kag Sandy ang nagkadto sa amon. Ginpakita nila sa akon kag sa akon asawa nga si Debbie nga bisan ang Biblia indi libro parte sa siensia, sibu gid ini sa siensia. Halimbawa, nagasiling ini parte sa Dios: “Sia amo ang nagalingkod sa ibabaw sang natipolonan sang duta.” (Isaias 40:22) Nagsiling man ini: “Ginabitay niya ang duta sa ibabaw sang wala.” (Job 26:7) Sadto nga tion, nagagamit ako sing mga piktyur nga kuha sang satelayt para tun-an ang ekolohiya, gani nagdayaw gid ako sa sini nga mga bersikulo. Ginsulat ini sang panahon nga wala pa sang bisan sin-o nga nakakadto sa kahawaan kag nakakita nga ang duta tipulon  kag nagabitay sa wala. Sang ginatun-an namon nga mag-asawa ang Biblia upod nanday Steve kag Sandy, nahibaluan namon ang parte sa mga tagna nga natuman, mga epektibo nga laygay, kag rasonable nga mga paathag. Amat-amat ako nga nakumbinsi nga ang Biblia Pulong gid sang Dios.

San-o nagbag-o ang imo pagpati parte sa ginhalinan sang kabuhi?

Ginpakita ni Steve sa akon ang maathag nga ginasiling sang Biblia: “Ang GINOONG Dios naghimo sang tawo gikan sa yab-ok sang duta.” (Genesis 2:7) May rekord ang kasaysayan sang una nga tawo. Gani nakapamangkot ako: Ang Biblia bala sibu sa siensia? Ginpalig-on ako ni Steve nga i-research ini mismo, kag ginhimo ko ini.

Ano ang natun-an mo parte sa ebolusyon?

Madamo. Ang isa amo nga ginatinguhaan sini nga ipaathag ang ginhalinan sang mga espesyi. Ang buhi nga mga butang may maayo nga mga organo, pareho sang tagipusuon, baga, kag mga mata. Kag kon tan-awon sa mikroskopyo, makita man naton ang dalayawon nga pagkadesinyo sang ‘mga makina’ sa aton selula. Diin naghalin ini nga mga desinyo? Suno sa mga ebolusyonista, ang buhi nga mga butang may pinakamaayo nga mekanismo para makapabilin sila nga buhi. Pero wala sini ginasabat ang pamangkot: Diin naghalin ini nga mekanismo? Natun-an ko nga madamo nga sientipiko ang nagapati nga indi ini masabat sang teoriya sang ebolusyon. Nag-aku sa akon ang isa ka propesor sang zoology nga wala sia nagapati sa mga teoriya sang ebolusyon. Wala lamang niya ini ginapahibalo bangod nahadlok sia nga madulaan sing trabaho.

Ang imo bala nahibaluan sa ekolohiya nagpabakod sang imo pagtuo?

Huo. Ginatun-an ko kon paano nagadepende ang buhi nga mga butang sa isa kag isa. Sa kalibutan, ang tanan nga butang indi mabuhi sing isahanon. Halimbawa, binagbinaga ang mga bulak kag buyog. Ang kolor, baho, nektar, kag hitsura sang mga bulak gindesinyo para mag-amag ang mga buyog. Ang mga buyog naman ang nagasuyop sang nektar kag nagadala sang polen nga nagatapik sa ila para mapertilisar ang iban nga tanom. Maathag nga ang mga bulak kag buyog gindesinyo para pun-an ang kinahanglanon sang isa kag isa.

Sa ecosystem, makakita pa kita sing madamo nga organismo nga nagadepende sa isa kag isa. Ang ecosystem isa ka komunidad nga ginahuman sang linibo ka sahi sang sapat, tanom, bakterya, kag fungi. Ang mga sapat nagadepende sa tanom para sa ila pagkaon kag oksiheno, kag ang kalabanan nga tanom nga nagapamulak nagadepende naman sa mga sapat. Bisan pa ang mga ecosystem tuman ka komplikado kag ang mga organismo diri mahuyang, mahimo sila mabuhi sa sulod sang linibo ka tuig. Kon maguba ini sang polusyon, mahimo gihapon ini maulian kon wala na ang ginahalinan sang polusyon. Bangod sini nga ikasarang sang sistema sang kabuhi sa duta, kumbinsido ako nga ang kabuhi gindesinyo sang Dios.

Paano ka nangin Saksi ni Jehova?

Nabalaka ako sa pagguba sang tawo sa aton palibot. Bisan pa may ikasarang ini nga maulian, mahimo gihapon ini maguba sing permanente. Natun-an ko sa mga Saksi ni Jehova nga suno sa Kasulatan, ‘laglagon sang Dios ang mga nagalaglag sang duta.’ (Bugna 11:18) Daku gid ang epekto sini sa akon. Samtang ginatun-an ko ang Biblia, amat-amat ko nga nahangpan nga sigurado gid ang paglaum nga ginatudlo sini.

Nalipay ako nga isugid sa iban ang akon mga ginapatihan, kag ginatudluan ko sa Biblia ang pila ka sientipiko. Sa edad nga 55, nagretiro ako para buligan ang mga tawo nga matun-an ang parte sa Manunuga sang kabuhi kag ang iya katuyuan para sa aton dalayawon nga duta.