Skip to content

Skip to table of contents

RAU 1 AMO | BAIBEL BE DAHAKA IA GWAU MAURI BONA MASE DEKENAI?

Baibel be Dahaka ia Gwau Mauri Bona Mase Dekenai

Baibel be Dahaka ia Gwau Mauri Bona Mase Dekenai

Baibel bukana Genese ai, Dirava ese ia havaraia gaudia ibounai ena sivarai ita duahia neganai, ita dibaia gauna be, Dirava ese tau ginigunana Adamu ia hamaoroa: “Kara namo bona kara dika hadibaia au ena huahua oi ania lasi, badina be inai huahua oi ania dina dekenai do oi mase momokani.” (Genese 2:16, 17) Unai siri ese ia hahedinaraia goevagoeva, bema Adamu be Dirava ena taravatu ia badinaia, do ia mase lasi to Eden umana ai do ia mauri noho diba.

Adamu be abia hidi ia karaia diba Dirava ia badinaia bona ia mauri hanaihanai totona, to unai ia karaia lasi, ena adavana Heva ese ia dekenai taravatu au huahua ia henia neganai, ia ania. (Genese 3:1-6) Edia gwau-edeede karana dainai idia vara dika be hari ita do mamia noho. Aposetolo Paul ese unai ia hahedinaraia, ia gwau: “Tau tamona dekena amo kara dika be tanobada dekenai ia vareai, bona kara dika ese mase ia mailaia. Bona unai dainai mase be taunimanima ibounai dekenai ia hanaia lao, badina idia ibounai be idia kara dika vadaeni.” (Roma 5:12) Unai “tau tamona” be Adamu. To kara dika be dahaka, bona dahaka dainai mase ia havaraia?

Adamu be mai ena ura ida ia gwau-edeede bona Dirava ena taravatu ia utua, unai be kara dika. (1 Ioane 3:4) Bona kara dika ena davana be mase, Dirava ese Adamu ia hamaoroa hegeregerena. Bema Adamu bona do ia havaraia natudia ese Dirava ena taravatu idia badinaia, do idia kara dika lasi bona mase do idia mamia lasi. Dirava ese taunimanima ia karaia lasi do idia mase, to idia mauri hanaihanai totona.

Baibel ia gwau, “mase be taunimanima ibounai dekenai ia hanaia lao,” unai hereva be ta ese ia hakoikoia diba lasi. To ita mase murinai gau ta ia mauri noho, a? Momo do idia gwau oibe, unai gauna be souli bona ia mase diba lasi. Unai be hegeregere idia gwau Dirava be Adamu dekenai hereva koikoi ia gwauraia. Edena dala ai? Badina ita mase murinai bema gau ta be ita amo ia roho mauri bona lauma gabuna ta dekenai ia lao, anina be mase be kara dika ena davana lasi, Dirava ia hereva bamona. Baibel ia gwau: “Dirava be ia koikoi diba lasi.” (Heberu 6:18) To Satani ese Heva ia koia, ia dekenai ia gwau: “Inai be momokani lasi, dohore umui mase lasi.”​—⁠Genese 3:4.

To henanadai be inai, bema souli ia mase diba lasi hadibaia herevana be koikoi, vadaeni bema ta ia mase dahaka ia vara?

BAIBEL ESE LALOHADAI MAORONA IA GWAURAIA

Baibel bukana Genese ese Dirava ia havaraia gaudia ia herevalaia, ia gwau: “Lohiabada Dirava ese tano ena kahu dekena amo tau ta ia karaia, bona Dirava ese mauri ena lagana be unai tau ena udu baubau lalonai ia hiriria vareai, vadaeni unai tau ese mauri ia davaria.” Inai hereva “unai tau ese mauri ia davaria” be Heberu herevana ne’phesh, * amo idia hahanaia, ena anina be “ia hahodi noho mauri gauna ta.”​—⁠Genese 2:7, futnout, NW.

To Baibel ia hahedinaraia goevagoeva, Dirava ese taunimanima ia karaia lasi mai edia mase diba lasi soulina ida. To taunimanima ta ta be ‘mauri tauna.’ Unai dainai, ena be Baibel lalonai inai hereva “mase diba lasi souli” oi tahua, to do oi davaria lasi.

Baibel ia gwau lasi taunimanima be mai edia mase diba lasi souli, to dahaka dainai dubu momo herea ese unai idia hadibaia noho? Unai henanadai ena haere ita diba totona, mani idaunegai Aigupito ai idia hadibaia herevana ta ita tahua.

HAHEDIBA HEREVA KOIKOI IA HEDINARAI

Lagani 500 B.C. E. ai ia noho Grik histori torea tauna Herodotus ia gwau, Aigupito taudia be “taunimanima ginigunadia mase diba lasi soulina ena hahediba herevana ena maoro idia hepapahuahulaia.” Bona idaunega Babulonia taudia danu ese mase diba lasi soulina ena hahediba herevana idia abia dae. Alesana Badana be lagani 332 B.C.E. ai Middle East tanona ia halusia neganai, Grik ena aonega taudia ese unai lalohadai idia hadibalaia dainai, Grik Basileia ibounai lalonai momo ese unai hereva idia abia dae.

Baibel lalonai inai hereva “mase diba lasi souli” oi davaria diba lasi

Aposetolo taudia edia negai, lada bada Iuda orea rua, Essenes bona Farisea, idia laloa ta ia mase neganai iena souli ia roho mauri. Buka ta (The Jewish Encyclopedia) ia gwau: “Iuda taudia ese Grik taudia bona aonega tauna plato amo mase diba lasi souli ena hadibaia hereva idia dibaia.” Unai hegeregerena, aposetolo edia negai ia noho Iuda ena histori torea tauna Joshephus ia gwau, unai hahediba hereva be Toretore Helagadia amo lasi, to unai be “Grik taudia edia hahediba herevana” bona ia laloa unai be edia gori sivaraina ta sibona.

Grik taudia edia hadibaia hereva koikoi ia bada ia lao, bona sibodia idia gwauraia Keristani taudia ese unai hereva idia badinaia matamaia. Histori torea tauna Jona Lendering ia gwau, “Plato ena lalohadai be iseda souli be guna gabu namona ai ia noho bona hari ia be kara dika tanobadana lalonai ia noho, unai dainai ia auka lasi Plato ena lalohadai be Keristani tomadiho lalonai idia abia vareai.” Unai dainai, mase diba lasi souli ena hadibaia hereva koikoidia be sibodia idia gwauraia Keristani dubu ese idia abia dae, bona hari unai be edia hadibaia hereva badana ta.

HEREVA MOMOKANI ESE UMUI DO IA RUHAIA

Aposetolo taudia edia negai, aposetolo Paulo ese inai hadibaia hereva ia gwauraia: “Lauma helaga amo idia mai herevadia be inai, nega gabedia lalonai haida be abidadama do idia rakatania bona lauma koikoidia edia hereva bona demoni edia hadibaia hereva do idia kamonai.” (1Timoteo 4:1) Unai hereva be ia vara momokani! Mase diba lasi souli ena hadibaia herevana be “demoni edia hadibaia herevadia” ta. Ia be Baibel ena hereva hegeregerena lasi, to ia be idaunegai tomadiho koikoi bona aonega taudia ese idia hadibaia herevadia.

To ita moale badina Iesu ia gwau: “Umui be hereva momokani do umui diba, bona hereva momokani ese umui do ia ruhaia.” (Ioane 8:32) Baibel ena hereva momokani amo diba maoromaoro ita abia neganai, unai ese ita ia ruhaia Dirava matauraia lasi hadibaia hereva bona karadia amo, inai tanobada ena tomadiho momo ese idia badinaia herevadia unai. To Baibel ena hereva momokani ese mase dainai idia vara sene herevadia bona lalohadai koikoidia amo ita ia ruhaia.​—⁠Inai maua, “ Mase Taudia be Edeseniai?” itaia.

Iseda Havaraia Tauna ese taunimanima ia karaia lasi lagani 70 o 80 sibona do idia mauri, bena gabu ma ta dekenai idia lao unuseniai idia mauri hanaihanai totona. To matamanai Ia ura taunimanima be inai tanobada ai do idia mauri hanaihanai, iena kamonai natudia bamona. Unai palani hereadaena ese Dirava ena lalokau taunimanima totona ia hahedinaraia, bona ta ese unai palani do ia hadikaia lasi. (Malaki 3:6) Hagoadaia gauna be inai, salamo torea tauna ia gwau: “Kara maoromaoro taudia ese, Dirava ia henidia tano dekenai do idia noho ela bona hanaihanai.”​—⁠Salamo 37:29.

 

^ par. 9 Idia hahanaia Baibel haida hegeregere, King James Version bona Catholic Douay Version, ese ne’phesh idia hahanaia “mauri souli,” to hari idia hahanaia Baibel momo idia gwau “mauri gauna” The New English Bible ia gwau “mauri tauna,” bona New International Version bona The Jerusalem Bible idia hahedinaraia “ia mauri matamaia” Today’s English Version.