REBEKA aaroraga werũ-inĩ ũtaarĩ na mĩtĩ mĩingĩ o ũrĩa ciĩruru cia mĩtĩ ciathiaga ikĩnenehaga. Thutha wa thabarĩ ya wiki cigana ũna, nĩ aakoretwo amenyera gũkuo nĩ ngamĩra. Kwao mũciĩ Harani aagũtigĩte thutha mairo magana maigana ũna mwena wa rũgongo. Kwahoteka ndakona andũ a famĩlĩ yao rĩngĩ. Meciria-inĩ arĩ na ciũria nyingĩ ciĩgiĩ ũtũũro wake wa ihinda rĩũkĩte, makĩria rĩu akuhĩrĩirie kũrĩkia thabarĩ yake.

We hamwe na arĩa maarĩ nake, maatigĩtie hanini kũhĩtũka Kanaani na maageragĩra Negebu kũndũ kwarĩ kũũmũ. (Kĩambĩrĩria 24:62) Kwahoteka Rebeka nĩ onire ng’ondu. Bũrũri ũcio kwahoteka warĩ mũmũ mũno na ndwakoragwo na andũ aingĩ, no kwarĩ na kũndũ kũnene gwa kũrĩithia. Gũtiarĩ kũgeni na mũthuri ũcio mũkũrũ wamatongoragia. Nĩ aahĩahĩaga mũno kwĩra mwathi wake ũhoro mwega ũrĩa aarĩ naguo wa atĩ Rebeka nĩ angĩatuĩkire mũtumia wa Isaaka! No kũhoteke Rebeka nĩ aarigagwo mũno nĩ ũrĩa ũtũũro wake ũngĩgakorũo arĩ bũrũri-inĩ ũcio. Hihi mũthuri wake Isaaka angĩgakorũo atariĩ atĩa? O na matiakoretwo macemanĩtie! Hihi Isaaka nĩ angĩakenirio nĩ Rebeka? Na hihi Rebeka angĩaiguire atĩa aamuona?

Kũndũ kũingĩ thĩinĩ wa thĩ ũmũthĩ, ti ũndũ wa ndũire mũndũ gwetherũo wa kũhikania nake. No kũndũ kũngĩ nĩ gwĩkagwo ũguo. O kũrĩa ũngĩkorũo uumĩte, hatirĩ nganja no wone atĩ Rebeka ndoĩ ũrĩa ũtũũro wake ũngĩkahaana. Ma nĩ atĩ, aarĩ mũtumia ũrĩ na ũmĩrĩru na wĩtĩkio. Nĩ tũrabatara ngumo icio cierĩ rĩrĩa twagĩa na mogarũrũku ũtũũro-inĩ. Ningĩ nĩ aarĩ na ngumo ingĩ njega ciahutanĩtie na wĩtĩkio wake.

Ũgarũrũku mũnene ũrĩa wahaanĩkire ũtũũro-inĩ wa Rebeka wokire na njĩra ĩtoonekaga ĩrĩ ya mwanya harĩ we. Aakũrĩire Harani kana hakuhĩ nakuo, itũũra rĩarĩ Mesopotamia. Aciari ake maarĩ ngũrani na andũ aingĩ arĩa maaikaraga Harani. Matiathathayagia ngai ya mweri, ĩndĩ Ngai wao aarĩ Jehova.—Kĩambĩrĩria 24:50.

Rebeka aakũrire arĩ mũirĩtu mũthaka mũno, no ndeetĩaga nĩ ũndũ wa ũthaka ũcio wake. Aarĩ kĩyo na ũmĩrĩru, na mĩtugo mĩega. Famĩlĩ yao maarĩ atongu ũndũ maarĩ na ngombo, no ndaatũũnĩtio kana akonwo ahaana ta mũirĩtu wa mũthamaki, ĩndĩ aarutĩtwo gũkorũo arĩ na kĩyo. O ta atumia aingĩ a hĩndĩ ĩyo, Rebeka nĩ aarutaga wĩra mũingĩ na warĩ mũritũ, ta wa gũtaha maĩ. Kĩhwaĩ-inĩ, aaigagĩrĩra ndigithũ yake kĩande agathiĩ gĩthima-inĩ.—Kĩambĩrĩria 24:11, 15, 16.

Hwaĩ-inĩ ũmwe thutha wa kũiyũria ndigithũ yake maĩ, mũthuri ũmwe mũkũrũ agĩteng’era nĩguo amũtũnge. Mũthuri ũcio akĩmwĩra atĩrĩ: “Ta ‘he tũĩ twa ndigithũ ĩo yaku, ngunde.” Rĩu rĩarĩ ihoya rĩa gĩtĩo. Rebeka nĩ onire atĩ mũthuri ũcio oimĩte kũndũ kũraihu. Kwoguo akĩruta ndigithũ ĩyo kĩande na ihenya, na akĩhe mũthuri ũcio maĩ nginya akĩigania. Agĩcoka akĩona atĩ mũthuri ũcio aarĩ na ngamĩra ikũmi na mũharatĩ ndwarĩ na maĩ. Rebeka nĩ onaga mũthuri ũcio amũrorete na tha mũno, na nĩ endaga gũtuĩka mũtaana o ũrĩa angĩahotire. Kwoguo akĩmwĩra atĩrĩ: “Ngamĩra ciaku o nacio nĩngũcitahĩra o nginya ciiganie.”—Kĩambĩrĩria 24:17-19.

Rora wone atĩ Rebeka nderutĩire kũhe ngamĩra icio ikũmi o tũmaĩ tũnini, ĩndĩ eerutĩire gũcihe nginya ciganie. Ngamĩra ĩngĩkorũo ĩrĩ nyotu mũno, no  ĩnyue makĩria ma rita 95 cia maĩ! Akorũo ngamĩra icio ikũmi ciarĩ nyotu ũguo, Rebeka nĩ aarutire wĩra mũritũ mũno kwa ihinda inene. O ta ũrĩa kuonekire, kwahoteka ngamĩra icio itiarĩ nyotu mũno. * No hihi Rebeka nĩ oĩ ũndũ ũcio? Aca. Nĩ eehaarĩirie kwĩrutanĩria biũ, nĩguo onie mũthuri ũcio mũkũrũ ũtugi. Na mũthuri ũcio nĩ eetĩkĩrire ũteithio wake. Nake mũthuri ũcio akĩmwĩrorera mũno agĩteng’era na agĩcoka gĩthima-inĩ gũtaha maĩ akĩmonoragĩria mũharatĩ-inĩ ũcio ngamĩra cianyuagĩra.—Kĩambĩrĩria 24:20, 21.

Kĩonereria kĩa Rebeka no gĩtũteithie mũno ũmũthĩ. Tũratũũra mahinda andũ maratongorio nĩ mwĩyendo. O ta ũrĩa kwarathĩtwo, andũ nĩ matuĩkĩte “eyendi,” na matikoragwo mehaarĩirie gũteithia andũ arĩa angĩ. (2 Timotheo 3:1-5) Akristiano arĩa mendaga kũrũa na mwerekera ta ũcio nĩ mecũranagia ũhoro wa mũirĩtu ũcio ũgwetetwo Bibilia-inĩ, ũrĩa wateng’erire agĩcokaga gĩthima-inĩ gũtaha maĩ.

Hatarĩ nganja Rebeka nĩ onire atĩ mũthuri ũcio nĩ aamwĩroragĩra. No ndaamwĩroragĩra na njĩra njũru, no onekaga ta arĩ kũgega na gũkena nĩ ũndũ wake. Rĩrĩa Rebeka aarĩkirie gũcitahĩra maĩ, mũthuri ũcio akĩmũhe mathaga ma goro marĩ iheo. Agĩcoka akĩmũũria atĩrĩ: “Wĩ mwarĩ wa ũ? Ta njĩra. Ningĩ-rĩ gwa thoguo mũciĩ kwĩ handũ tũngĩraara?” Rĩrĩa aamwĩrire oimĩte famĩlĩ-inĩ ĩrĩkũ, gĩkeno gĩake gĩkĩongerereka. Kwahoteka nĩ ũndũ wa Rebeka gũkena mũno, ongereire ũũ: “Twĩ na rũhuti o na riya rĩa kũrĩo nĩ nyamũ rĩiganu, o na handũ hangĩraarũo,” na ũcio warĩ ũtugi mũnene tondũ mũthuri ũcio aarĩ hamwe na andũ angĩ mokĩte nao. Nake Rebeka agĩteng’era agĩthiĩ akĩhe nyina ndeto icio.—Kĩambĩrĩria 24:22-28, 32.

Hatarĩ nganja, Rebeka nĩ aarutĩtwo gũkorũo arĩ mũtugi. Ĩyo nĩ ngumo ĩngĩ yagĩte mũno ũmũthĩ, na kĩu nĩ gĩtũmi kĩngĩ gĩa kwĩgerekania na wĩtĩkio wa mũirĩtu ũcio warĩ mũtugi. Wĩtĩkio harĩ Ngai wagĩrĩirũo gũtũma tũkorũo tũrĩ atugi. Jehova nĩ mũtugi, tondũ onanagia ũtugi kũrĩ andũ othe na endaga athathaiya ake mekage o ũguo. Rĩrĩa tuonania ũtugi nginya kũrĩ andũ arĩa hihi matangĩtuonia, nĩ tũkenagia Ithe witũ wa igũrũ.—Mathayo 5:44-46; 1 Petero 4:9.

Mũthuri ũcio mũkũrũ warĩ gĩthima-inĩ aarĩ ũ? Aarĩ ndungata ya Iburahimu ũrĩa warĩ mũrũ wa nyina na guka wa Rebeka. Kwoguo aanyitirũo ũgeni mũciĩ kwa Bethueli, ithe wa Rebeka. Kwahoteka ndungata ĩyo yetagwo Eliezeri. * No rĩrĩa aaheirũo irio, akĩamba kũrega kũrĩa nginya ambe ameere gĩtũmi gĩake gĩa gũceera. (Kĩambĩrĩria 24:31-33) No tũhũre mbica ũrĩa aaragia akenete, tondũ nĩ aakoretwo onete ũira mũiganu wa atĩ Jehova, Ngai wake nĩ aarathimaga ũndũ ũcio wa bata okĩte kũhingia. Na njĩra ĩrĩkũ?

Ta hũũra mbica ũrĩa Bethueli ithe wa Rebeka marĩ na Labani, mũrũ wa nyina na Rebeka maathikĩrĩirie na kinyi makenete rĩrĩa Eliezeri aamaheaga ndeto icio. Nĩ aamerire atĩ Jehova nĩ aarathimĩte Iburahimu thĩinĩ wa Kanaani na atĩ Iburahimu na Sara nĩ maagĩire mwana wĩtagwo Isaaka, ũrĩa warĩ agae indo ciothe. Iburahimu nĩ aahete ndungata ĩyo wĩra wa bata mũno wa gũcarĩria Isaaka mũtumia gatagatĩ-inĩ ka andũ a Iburahimu thĩinĩ wa Harani.—Kĩambĩrĩria 24:34-38.

Iburahimu nĩ eehĩtithirie Eliezeri atĩ ndagaacarĩria Isaaka mũtumia gatagatĩ-inĩ ka airĩtu a Kanaani. Nĩkĩ? Tondũ Akanaani matiatĩĩte na matiathathayagia Jehova Ngai. Iburahimu nĩ oĩ atĩ Jehova nĩ aabangĩte ihinda rĩa gũka kũniina andũ acio nĩ ũndũ wa ciĩko ciao njũru. Iburahimu ndeendaga mũrũ wake, Isaaka, anyitanĩre na andũ acio na mĩtugo yao mĩũru. Ningĩ nĩ oĩ atĩ mũriũ wake nĩ aarĩ na itemi rĩa mwanya harĩ kũhinga gwa ciĩranĩro cia Ngai.—Kĩambĩrĩria 15:16; 17:19; 24:2-4.

Eliezeri nĩ aathire na mbere kwĩra famĩlĩ ya Rebeka atĩ rĩrĩa aakinyire gĩthima-inĩ hakuhĩ na Harani, nĩ aahoire Jehova Ngai. Nĩ eerire Jehova athuurĩre Isaaka mũirĩtu wa kũhikia. Na njĩra ĩrĩkũ? Eliezeri nĩ eerire Jehova areke mũirĩtu ũrĩa akwenda ahikio nĩ Isaaka oke gĩthima-inĩ. Na ningĩ eera mũirĩtu ũcio amũhe maĩ ma kũnyua, erutĩre kũmũhe na ahe nginya ngamĩra ciake. (Kĩambĩrĩria 24:12-14) Na hihi nũ wokire na agĩĩka o ũguo? Nĩ Rebeka! Ta hũũra mbica ũrĩa Rebeka angĩakenire korũo nĩ aaiguire Eliezeri akĩhe famĩlĩ yao ndeto icio!

Bethueli na Labani nĩ maakenirio mũno nĩ ndeto icio cia Eliezeri. Moigire ũũ: “Ũndũ ũyũ uumĩte kwĩ Jehova.” O ta ũrĩa kwarĩ mũtugo hĩndĩ ĩyo, nĩ metĩkĩrire kũheana Rebeka atuĩke mũtumia wa Isaaka. (Kĩambĩrĩria 24:50-54) No hihi ũguo nĩ kuuga atĩ Rebeka ndangĩareganire na itua rĩu?

Ciumia cigana ũna mbere ĩyo, Eliezeri nĩ orĩtie Iburahimu kĩũria o ta kĩu rĩrĩa aamũririe ũũ: “Ĩ mũirĩĩtu ũcio angĩrega tũũke nake?” Iburahimu aamũcokeirie ũũ: “Mwĩhĩtwa ũyũ ndũgaakũrĩa.” (Kĩambĩrĩria 24:39, 41, The Holy Bible in Gĩkũyũ Language) O na thĩinĩ wa nyũmba ĩyo ya Bethueli, mũirĩtu ũcio nĩ aagĩrĩire kũũrio mawoni make. Eliezeri nĩ aakenire mũno nĩ mũbango wake kũgaacĩra ũũ atĩ rũcinĩ rũrĩa rwarũmĩrĩire nĩ oririe kana no macoke Kanaani marĩ na Rebeka. O na kũrĩ ũguo, famĩlĩ ya Rebeka nĩ meendaga aikarange nao ta thikũ ikũmi ũguo. Nĩguo mamenye itua rĩrĩa mangĩatuire, ‘magĩĩta mũirĩtu mamũũrie, maigue kanua gake.’—Kĩambĩrĩria 24:57.

Rĩu rĩarĩ ihinda rĩa mwanya mũno ũtũũro-inĩ wa Rebeka. Hihi angĩoigire atĩa? Hihi angĩekire ta ũrĩa ithe na mũrũ wa nyina moigire atĩ arekwo ambe aikarange nao matanambĩrĩria rũgendo rũu? Kana hihi nĩ angĩonire ũcio ũrĩ mweke wa mwanya mũno harĩ we gwĩka kũringana na ũtongoria wa Jehova? Macokio make nĩ moonanirie ũrĩa aaiguaga nĩ ũndũ wa ũgarũrũku ũcio wekĩkire narua ũtũũro-inĩ wake na kwahoteka nĩ aaiguaga guoya hanini. Oigire ũũ: “Nĩngũthiĩ.”—Kĩambĩrĩria 24:58.

Na githĩ mũirĩtu ũcio ndaarĩ na ngoro njega! Ũmũthĩ, ũndũire witũ wĩgiĩ kĩhiko no ũkorũo ũrĩ ngũrani na ũcio, ĩndĩ no twĩrute maũndũ maingĩ kuumana na Rebeka. Ũndũ ũrĩa onaga ũrĩ wa bata makĩria nĩ mawoni ma Jehova no ti make. O na ũmũthĩ, Kiugo kĩa Ngai gĩtũheaga ũtongoria ũrĩa mwega ũhoro-inĩ wĩgiĩ kĩhiko, ta gũthuura mũndũ wa kũhikania nake na ũrĩa ũngĩtuĩka mũthuri kana mũtumia mwega. (2 Akorintho 6:14, 15; Aefeso 5:28-33) No tũgunĩke tũngĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Rebeka na gwĩka maũndũ na njĩra ya Jehova.

Famĩlĩ ya Bethueli nĩ maarathimire Rebeka. Thutha ũcio Rebeka marĩ na Debora ũrĩa wamũrerete kuuma arĩ o kaana, hamwe na airĩtu angĩ arĩa maamũtungataga magĩthiĩ hamwe na Eliezeri na athuri arĩa maarĩ nake. (Kĩambĩrĩria 24:59-61; 35:8) Thutha wa ihinda maarĩ kũraihu mũno na Harani. Thabarĩ ĩyo yarĩ ndaihu, ta kilomita 800 kana makĩria, na kwahoteka yoire ihinda rĩa ciumia ithatũ. Kwahoteka thabarĩ ĩyo yarĩ na mathĩna matiganĩte. Rebeka ndaarĩ mũgeni na ngamĩra ũtũũro-inĩ wake, no tũtingiuga atĩ nĩ aamenyerete gũkuuo nĩcio. Bibilia yonanagia atĩ famĩlĩ yao maarĩ arĩithi a ng’ondu, no ti ahũũri biacara arĩa maagendaga na ngamĩra. (Kĩambĩrĩria 29:10) Kaingĩ arĩa matamenyerete gũkuuo nĩ ngamĩra moigaga atĩ matiguaga maiganĩire o na mangĩkuuo o ihinda inini.

O ũrĩa kwarĩ, Rebeka nĩ eeriragĩria na akageria mũno kũmenya maũndũ maingĩ megiĩ Isaaka na famĩlĩ yao kuuma kũrĩ Eliezeri. Ta hũũra mbica mũthuri ũcio mũkũrũ makĩaria nake mathaa ma hwaĩ-inĩ, akĩmwĩra ũhoro wa kĩĩranĩro kĩa Jehova harĩ Iburahimu, mũrata wa Jehova. Kũgerera rũciaro rwa Iburahimu, Ngai nĩ angĩgathuura mbeũ ĩrĩa ĩngĩkaarehera andũ othe irathimo. Ta wĩcirie ũrĩa Rebeka aakenire rĩrĩa aamenyire atĩ kĩĩranĩro kĩa Jehova kĩngĩahingire kũgerera Isaaka, ũrĩa ũngĩatuĩkire mũthuri wake, na kwoguo kũgerera o nake we mwene.—Kĩambĩrĩria 22:15-18.

Mũthenya ũrĩa ũgũtaarĩirio kĩambĩrĩria-inĩ gĩa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ wakinyire. Gũgĩũka gũtuka rĩrĩa maatuĩkanagĩria Negebu, Rebeka akĩona mũthuri wathiangaga mĩgũnda-inĩ. Mũthuri ũcio onekaga arĩ na maũndũ maingĩ eecũranagia. Tũthomaga ũũ: “Agĩkiuma ngamĩra igũrũ,” na kwahoteka o na ndetereire ngamĩra ĩturie maru. Agĩcoka akĩũria ndungata ĩo atĩrĩ, “Mũndũ ũrĩa ũroka na gũkũ rũriĩ gũtũtũnga, nĩ ũrĩkũ?” Rĩrĩa aamenyire atĩ nĩ Isaaka, akĩĩhumbĩra mũtwe na tama wake. (Kĩambĩrĩria 24:62-65) Nĩkĩ? Ũndũ ũcio wa kwĩhumbĩra wonanagia gĩtĩo harĩ ũrĩa ũngĩatuĩkire mũthuri wake. Ũmũthĩ andũ amwe monaga kuonania wĩnyihia ta ũcio ũrĩ ũndũ mũhĩtũke nĩ mahinda. O na kũrĩ ũguo, athuri na atumia no merute kuumana na wĩnyihia wa Rebeka, tondũ ithuothe nĩ tũrabatara ngumo ĩyo njega.

Isaaka, ũrĩa warĩ na mĩaka ta 40, no aacakayaga nĩ ũndũ wa gĩkuũ kĩa nyina, Sara, ũrĩa wakuĩte mĩaka ĩtatũ mbere ĩyo. Ũndũ ũcio ũronania atĩ Isaaka aarĩ mũndũ wonanagia wendo na tha. Na githĩ kĩu gĩtiarĩ kĩrathimo kĩnene harĩ Isaaka kũheo mũtumia warĩ kĩyo, ũtugi, na wĩnyihia! Hihi nĩ maahotanire? Bibilia yugaga ũũ: “Na [Isaaka] akĩmwenda.”—Kĩambĩrĩria 24:67; 26:8.

O na gũtuĩka tũratũũra karine ta 39 hĩtũku kuuma hĩndĩ ĩyo, nĩ ũndũ mũhũthũ kwenda Rebeka. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ tũrakenio nĩ ũmĩrĩru, kĩyo, ũtugi, na wĩnyihia wa Rebeka? Ithuothe, ethĩ na akũrũ, athuri na atumia, arĩa marĩ kĩhiko-inĩ na arĩa matarĩ, no tũgunĩke tũngĩĩgerekania na wĩtĩkio wake!