قاراجاتتى جۇمساي ٴبىلۋ
كيەلى كىتاپ كەڭەستەرىنىڭ ارقاسىندا كوپ ادامنىڭ اقشا جاعىنان قيىندىقتارى ازايعان.
قارجى جوسپارىن قۇرۋ
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «ىنتالىنىڭ جوسپارلارى تابىسقا جەتەلەر، ال اسىعاتىن ادام جوقشىلىققا ۇشىرار» (ناقىل سوزدەر 21:5).
بۇل سوزدەردىڭ ٴمانى: تابىسقا جەتۋدىڭ كىلتى — جوسپار قۇرىپ، سونى ورىنداۋ. سوندىقتان كىرىستى جاراتپاس بۇرىن جاقسىلاپ جوسپار قۇرىپ الىڭىز. كوڭىلىمىز قالاعان نارسەنىڭ ٴبارىن ساتىپ الا الماسپىز. سوندىقتان قارجىڭىزدى اقىلمەن جۇمساڭىز.
نە ىستەي الاسىز؟
-
قارجى جوسپارىن ۇستانىڭىز. ساتىپ الۋ كەرەك زاتتارىڭىزدىڭ ٴتىزىمىن جاساپ، ولاردى تاماق، كيىم-كەشەك، ٷيدىڭ شىعىنى دەپ توپ-توپقا ٴبولىپ قويىڭىز. سوسىن ٴارقايسىسىنا قانشا اقشا بولەتىنىڭىزدى شەشىڭىز. ەگەر بىرەۋىنە جوسپارلانعاننان كوپ قارجى جۇمسالسا، باسقا توپقا بولىنگەن اقشادان الىپ، ورنىن تولتىرىڭىز. مىسالى، جانارمايعا ٴسىز ويلاعاننان كوپ شىعىن كەتسە، كافەدەن تاماقتانۋ سياقتى اسا ماڭىزسىز نارسەلەرگە بولگەن اقشادان الساڭىز بولادى.
-
مۇمكىندىگىنشە قارىز الماڭىز. قارىزعا باتپاۋعا تىرىسىڭىز. ونىڭ ورنىنا، كەرەك-جاراقتارىڭىزعا اقشا جيناپ ٴجۇرىڭىز. نەسيە كارتاسىن قولدانساڭىز، ۇستەمە پايىز تولەپ جۇرمەس ٷشىن، جاراتقان اقشاڭىزدى اي سايىن ۋاقىتىندا تولەپ وتىرىڭىز. ال بىردەن قۇتىلا المايتىن قارىزىڭىز بولسا، ونى قاشان جانە قالاي قايتاراتىنىڭىزدى جوسپارلاپ، سونى ىسكە اسىرىڭىز.
مامانداردىڭ بايقاۋىنشا، نەسيە كارتاسىمەن تولەيتىندەر كوپ اقشا جاراتۋعا بەيىم كەلەدى ەكەن. ەندەشە نەسيە كارتاسىن پايدالانساڭىز، ۇستامدىلىقتى ۇمىتپاڭىز.
تەرىس مىنەزدەردەن جيرەنىڭىز
كيەلى كىتاپتىڭ كەڭەسى: «جالقاۋ مەزگىلىندە جەر جىرتپايدى، وراق كەزىندە تۇك تاپپاي، قول جايادى» (ناقىل سوزدەر 20:4).
بۇل سوزدەردىڭ ٴمانى: جالقاۋلىق جوقشىلىققا ۇشىراتادى. سوندىقتان ەڭبەكقور بولىڭىز، ٵرى قارجىڭىزدى وڭدى-سولدى شاشپاي، اقىلمەن جۇمساڭىز. سوندا بولاشاقتا كەرەك بولا قالسا، قولىڭىزدا قاجەتتى قاراجات بولادى.
نە ىستەي الاسىز؟
-
ەڭبەكشىل بولىڭىز. جۇمىستى بار ىنتاڭىزبەن ٵرى جاۋاپكەرشىلىكپەن اتقارساڭىز، جۇمىس بەرۋشى ٴسىزدى باعالايتىن بولادى. وسىلاي تابىس كوزىن ساقتاي الاسىز.
-
ادالدىقتان اينىماڭىز. جۇمىس ورنىندا ەشتەڭەنى ۇرلاماڭىز. ابىرويىڭىزدى كىر شالسا، جۇمىس تابۋىڭىز قيىنداپ كەتۋى مۇمكىن.
-
اشكوزدىكتەن ساقتانىڭىز. بار ويىڭىز اقشانى كۇرەپ تابۋ بولسا، تۇبىندە دەنساۋلىعىڭىز سىر بەرەدى. ودان قالسا، ادامدارمەن قارىم-قاتىناسىڭىز بۇزىلادى. ومىردە اقشادان دا ماڭىزدى دۇنيەلەر بارىن ەستەن شىعارماڭىز.
كيەلى كىتاپتاعى قوسىمشا كەڭەستەر
ۋاقىت پەن قارجىنى زياندى ادەتتەرگە جۇمساماڭىز
«ماسكۇنەمدىك پەن مەشكەيلىك كەدەي قىلار، ۇيقىباستىق جىرتىق كيىم كيگىزەر» (ناقىل سوزدەر 23:21).
اقشانى شەكتەن تىس ۋايىمداماڭىز
«نە ٸشىپ-جەيمىز دەپ جاندارىڭدى، نە كيەمىز دەپ تاندەرىڭدى ويلاپ ۋايىمداۋدى قويىڭدار!» (ماتاي 6:25).
قىزعانباڭىز
«قىزعانشاقتىڭ ەسىل-دەرتى بايلىق بولار، تۇبىندە جوقشىلىق كورەتىنىنەن ول بەيحابار» (ناقىل سوزدەر 28:22).